Cứ vào mùa hè, nhất là trong mùa mưa từ tháng 6 tới tháng 8 suốt 30 năm qua,  số người dân  ở những ngôi làng xa xôi hẻo lánh tại tỉnh Vân Nam, Trung Quốc mắc hội chứng đột tử  (Sudden Death Syndrome) lại gia tăng đáng kể. Trong những năm 1980, có tới 400 người qua đời một cách bí ẩn như vậy.
"Chúng tôi đã từng nghe những câu chuyện kỳ bí về việc một người đột nhiên chết trong khi đang nói chuyện" - Zhang Shu, một chuyên gia tim mạch hỗ trợ công tác điều tra của Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Bắc Kinh cho hay.

"Có trường hợp xuất hiện số lượng người tử vong đông thuộc làng Yunnanese chỉ trong một thời gian ngắn của mùa hè" - ông Robert Fontain, chuyên gia dịch tễ học người Mỹ tham gia vào dự án trên cho biết.

Ban đầu, các nhân viên y tế đều rất khó khăn trong việc xác định thủ phạm của các ca tử vong trên và hầu hết đều cho rằng họ mắc phải một chứng bệnh tim hiếm gặp gọi là bệnh Khắc Sơn. Do những người dân sống trong các ngôi làng trên đều nói tiếng thổ ngữ, làng của họ lại nằm xa khu dân cư, thường bị cách ly bởi những vụ sạt lở đất trong mùa mưa và tập tục ma chay mau lẹ đã khiến các chuyên gia khó có thể tiến hành khám nghiệm tử thi để giải mã câu chuyện.

Sau 5 năm nỗ lực điều tra , tới năm 2008, các nhà nghiên cứu nhận thấy một đặc điểm đáng nghi khác. Đa số những ca tử vong diễn ra tại những ngôi làng sống nhờ nghề hái nấm rừng trong mùa mưa để bán. Những người dân thu nhập chủ yếu từ việc bán nấm và họ thường ăn những cây nấm không có giá trị thương mại như nấm Trogia hay còn được người dân địa phương gọi là nấm trắng nhỏ, nấm bướm.

Những cây nấm Trogia quá nhỏ nên thay vì bán chúng họ thường để lại để chế biến thức ăn cho gia đình. Nhiều nạn nhân có điểm chung là ăn nấm Trogia không lâu trước khi tử vong.

Tuy nhiên, các nhà khoa học đến giờ vẫn không tìm được câu trả lời chắc chắn về việc tại sao loài nấm nhỏ xíu này lại có thể gây nguy hiểm. Các thí nghiệm cho thấy nó có chứa độc tố nhưng lượng độc tố đó quá thấp không đủ để gây tử vong cho người.

Tiến sĩ Fontaine đã đưa ra giả thuyết, ông cho rằng độc tố ở nấm bướm trắng nhỏ có thể phát huy tác dụng mạnh khi gặp phải nồng độ chất bari cao và là nguyên nhân dẫn tới hiện tượng nhịp tim thay đổi bất thường. Bari là một kim loại nặng và được tìm thấy có nhiều trong nguồn nước cung cấp cho người dân địa phương.

Mặc dù các nhà khoa học vẫn chưa có đủ bằng chứng chứng minh giả thuyết trên là đúng. Nhưng sau chiến dịch tuyên truyền cảnh báo người dân không nên ăn loại nấm này vào mùa mưa sau đó đã giúp giảm số lượng người tử vong một cách đáng kể.

Nguyễn Hường (Theo Telegraph)