Cân bằng-Toàn diện-Bền vững-An toàn-Sáng tạo là năm thành tố mà các nhà
lãnh đạo APEC tập trung vào chiến lược mới tăng cường tăng trưởng.
Hội thảo “APEC về chia sẻ kinh nghiệm xây dựng và thực thi mô hình tăng
trưởng mới” diễn ra ngày 27/11, tại Hà Nội do Bộ Công Thương chủ trì đã
thu hút gần 100 đại biểu đến từ các Bộ ngành, viện nghiên cứu, tổ chức
quốc tế để cùng chia sẻ kinh nghiệm xây dựng và thực thi mô hình tăng
trưởng mới, trong đó vấn đề được đặt ra thảo luận là những cơ hội và
thách thức của Việt Nam khi chuyển đổi mô hình tăng trưởng.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú cho biết, giống như các nước
thành viên APEC, từ năm 2009, Chính phủ Việt Nam đã quyết định thực hiện
chiến lược thay đổi mô hình tăng trưởng, trong đó chú trọng đến việc
điều chỉnh lại cơ cấu lao động, cơ cấu ngành, nâng cao hiệu quả hoạt
động của nền kinh tế thị trường, chuyển đổi mô hình tăng trưởng để đảm
bảo phát triển nhanh và bền vững.
Tất nhiên, không có mô hình tăng trưởng chung nào có thể áp dụng cho mọi
nền kinh tế, do đó, mỗi nền kinh tế APEC chỉ có thể chia sẻ kinh
nghiệm, những khó khăn và thách thức của mình khi thực hiện chuyển đổi
mô hình tăng trưởng.
Tiến sỹ Nigel Finch, Đại học Sydney cho biết, Chiến lược tăng trưởng mới
của các nhà lãnh đạo APEC tập trung vào năm thành tố để tăng cường mô
hình mới đó là Cân bằng-Toàn diện-Bền vững-An toàn-Sáng tạo.
Hàm ý của các thành tố này là các chính sách kinh tế vĩ mô và cải cách
cơ cấu giúp giảm sự mất cân bằng và nâng cao hiệu quả tiềm năng.
Bên cạnh đó các chính sách này sẽ giúp tiếp cận công bằng, cho toàn bộ
công dân, tham gia, góp phần và hưởng lợi từ tăng trưởng kinh tế toàn
cầu; giúp bảo vệ môi trường và hướng tới nền kinh tế xanh hơn…
Ông Akio Hosono, Viện Nghiên cứu JICA (Nhật Bản), chia sẻ trong vòng 20
năm qua, tỷ lệ tăng trưởng của nền kinh tế Nhật Bản thực sự rất thấp,
tính trung bình tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản chỉ khoảng 0,8%/năm. Vì
vậy, sau 20 năm giảm phát, Chính phủ Nhật Bản nhận thấy cần thiết phải
thay đổi cơ bản về mô hình tăng trưởng, trong đó đặc biệt chú trọng đến
các chính sách kinh tế và ngân khố.
Cụ thể, ngày 14/6/2013, Nhật Bản đã khởi động Chiến lược tái khởi động
nhắm theo 3 mũi tên. Với mũi tên thứ nhất, các chính sách tài chính tiền
tệ sẽ được cải tiến mạnh mẽ, thoát khỏi tư tưởng giảm phát của các
doanh nghiệp và người tiêu dùng, đạt được mục tiêu lạm phát ở mức 2%
trong khoảng thời gian hai năm.
Mũi tên thứ hai của Nhật Bản sẽ tiếp tục điều chỉnh các chính sách tài
khóa linh hoạt nhằm thoát khỏi giảm phát, tập trung vào những lĩnh vực
có đóng góp cho tăng trưởng bền vững, tạo nền tảng hợp lực với mũi tên
thứ ba - mũi tên Chiến lược tăng trưởng.
Với mũi tên thứ ba này, Nhật Bản sẽ tập trung thúc đẩy đầu tư tư nhân
nhằm đưa nền kinh tế trở lại với tăng trưởng, gia tăng năng suất thông
qua đầu tư và chia sẻ lợi ích một cách rộng rãi trong nền kinh tế thông
qua việc làm và thu nhập.
Tuy nhiên, ông Akio Hosono nhấn mạnh rằng Nhật Bản cũng đang phải đối
mặt với không ít thách thức khi triển khai lộ trình tăng trưởng bền
vững. Những thách thức này bao gồm cải cách pháp luật và thể chế, mở cửa
doanh nghiệp nhà nước; thiết lập môi trường làm việc thân thiện, đào
tạo thế hệ trẻ Nhật Bản trở thành nguôn nhân lực có tính cạnh tranh toàn
cầu; phục hồi Nhật Bản trở thành quốc gia hướng tới công nghệ, dựa trên
tài sản trí tuệ; hòa nhập với thế giới.
Theo ông Kensuke Tanaka, Trưởng Ban châu Á, Trung tâm Phát triển thuộc
Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), động cơ tăng trưởng của
các nước châu Á-Thái Bình Dương đã thay đổi, trong đó, hầu hết các quốc
gia Đông Nam Á đều chọn xu hướng đẩy mạnh xuất khẩu, tăng trưởng xanh,
tạo công ăn việc làm, tăng trưởng vì người nghèo.
Nhưng những thách thức chung mà khu vực phải đối mặt là nguồn nhân lực, trong đó vấn đề nổi lên là chất lượng giáo dục.
Tiếp đến là sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó khu vực tư nhân được xem là động năng tăng trưởng mới.
Việc phát triển cơ sở hạ tầng, không phải chỉ trong nội bộ một quốc gia
mà có tầm ảnh hưởng từ quốc gia này sang quốc gia khác khi thực hiện các
chương trình liên kết vùng, khu vực.
Ông Kensuke Tanaka cho biết thêm, những vấn đề đặc trưng của châu Á là
Chiến lược tăng trưởng Xanh – mỗi quốc gia đã có chiến lược tăng trưởng
Xanh riêng, nhưng một số quốc gia vẫn chậm, cần lưu ý đến vấn đề quản lý
rủi ro thiên tai.
Đánh giá về thực trạng của Việt Nam, ông Kensuke Tanaka, nhấn mạnh ba
vấn đề. Thứ nhất là quản lý kinh tế vĩ mô. Thứ hai là giáo dục và chất
lượng giáo dục. Thứ ba là bãy thu nhập trung bình.
Về vấn đề thứ hai, số liệu điều tra cho thấy trong 5 năm qua, lực lượng
lao động có tay nghề tại Việt Nam tăng trưởng không cao, vì vậy sẽ có
nhiều dư địa để cải thiện.
Có thể nói mô hình tăng trưởng mới là xu thế chuyển sang mô hình dựa
trên sản xuất sang dựa trên năng suất. Ông Kensuke Tanaka cho biết các
nước như Hàn Quốc, Nhật Bản , Singapore là nước có thu nhập cao. Tuy
nhiên, những bài học từ các quốc gia này không thể áp dụng với tất cả
các nước châu Á khác.
Năng lực thể chế là yếu tố chủ chốt, vô cùng quan trọng - khả năng của
Chính phủ trong việc thực hiện các chính sách đã đề ra như thế nào. Thể
chế liên quan đến nguồn nhân lực, đào tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Tiến sỹ Lê Xuân Sang, Trưởng ban Chính sách Kinh tế Vĩ mô, Viện Nghiên
cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) nhận định, thế giới nhìn chung vẫn
còn tiếp tục phải đối mặt với thách thức kèm theo những bất định và rủi
ro lớn.
Các dự báo thế giới đưa ra vào thời điểm cuối năm 2012 và trong năm 2013
đều được điều chỉnh hạ xuống đối với tăng trưởng kinh tế và các chỉ số
khác.
Tuy nhiên, các dự báo đều cho thấy tăng trưởng kinh tế thế giới sẽ tăng
dần từ năm 2013 và năm 2014, tăng từ 2,2% năm 2012 lên 2,4% năm 2013 và
3,2% năm 2014.
Theo dự báo năm 2013 Việt Nam đạt mức tăng trưởng khoảng 5,3% và phấn đấu đạt 5,8% năm 2014.
Một số giải pháp trọng điểm đã được Chính phủ Việt Nam đề ra đó là thông
qua Đề án Tái cơ cấu kinh tế, Đề án Tái cấu trú doanh nghiệp nhà nước,
khu vực Ngân hàng thương mại, thị trường chứng khoán, tái cơ cấu một số
ngành và các bộ ngành cũng ban hành chiến lược (kể cả giáo dục và đào
tạo, khoa học công nghệ) với các giải pháp chính sách khá đầy đủ, toàn
diện).
Tại hội thảo, nhiều đại biểu nhận định, châu Á là khu vực có động năng
tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng để hiện thực hóa, cần quan tâm đến vấn đề hội
nhập của khu vực, kiểm soát chặt chẽ nguồn vốn, chuyển đổi mô hình tăng
trưởng, nâng cao năng suất, đẩy mạnh dịch vụ./.
TTX