Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Ðảng ta tiếp tục khẳng định: "Ðảng cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Ðảng lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản"(1).

Hơn 25 năm thực hiện đường lối đổi mới do Ðảng ta khởi xướng và lãnh đạo, giai cấp công nhân Việt Nam đã có những chuyển biến quan trọng, không ngừng lớn mạnh cả về số lượng, chất lượng, đang có mặt trong tất cả các ngành nghề, các thành phần kinh tế, là lực lượng quan trọng, đi đầu trong sự nghiệp CNH, HÐH đất nước.

Tuy nhiên, hiện nay, GCCN Việt Nam đang đứng trước những thách thức to lớn: yêu cầu cao của sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước và hội nhập quốc tế, trong điều kiện khoa học, công nghệ ngày càng phát triển nhanh, cạnh tranh gay gắt, tình hình thế giới có những thay đổi nhanh chóng, âm mưu ềdiễn biến hòa bìnhể của các thế lực thù địch đối với nước ta vẫn còn phức tạp. Việc làm của công nhân, lao động không ổn định; thời gian làm việc kéo dài và cường độ làm việc cao, điều kiện làm việc ít được cải thiện, nên nguy cơ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp vẫn gia tăng. Vì vậy, việc giữ vững và nâng cao bản chất giai cấp công nhân của Ðảng là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Nếu không nhận thức sâu sắc điều này thì rất dễ mơ hồ, dẫn đến nhạt phai lý tưởng, làm biến chất Ðảng.

Mặc dù Ðảng đã có Nghị quyết về tiếp tục xây dựng GCCN thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH, nhưng việc thể chế hóa nghị quyết thành chính sách, pháp luật chưa được thực hiện. Trên thực tế nhiều vấn đề bức xúc của GCCN chưa được giải quyết thỏa đáng. Phần lớn công nhân lao động (CNLÐ) ở các khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất phải thuê nhà ở, trong điều kiện tạm bợ thiếu thốn và không bảo đảm các điều kiện sống tối thiểu. Tiền lương, thu nhập của người lao động chưa tương xứng với cường độ và thời gian lao động, không đủ để tái tạo sức lao động của bản thân mình, nên đời sống vật chất và tinh thần của công nhân viên chức lao động (CNVCLÐ) gặp rất nhiều khó khăn, thiếu thốn. CNLÐ không có thời gian, điều kiện sinh hoạt học tập nâng cao nhận thức chính trị và trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

Công tác phát triển đảng viên và xây dựng tổ chức đảng trong giai cấp công nhân chưa thật sự được quan tâm, nên ở khu vực kinh tế ngoài nhà nước, có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), tỷ lệ doanh nghiệp có tổ chức cơ sở đảng rất thấp. Trong nhiều năm qua, tỷ lệ đảng viên là công nhân trong số đảng viên mới kết nạp chưa năm nào vượt quá 10%.

Nguyên nhân cơ bản của tình hình trên là do sự lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy đảng địa phương chưa quyết liệt; chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với CNVCLÐ chưa được thực hiện nghiêm túc; vai trò, trách nhiệm của tổ chức công đoàn chưa được phát huy đầy đủ; sự phối kết hợp của cả hệ thống chính trị đối với việc xây dựng GCCN, chăm lo đến đời sống CNVCLÐ chưa đạt hiệu quả cao; chưa thường xuyên quan tâm tổ chức các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ và đối thoại trực tiếp giữa cán bộ của Ðảng, Nhà nước với CNLÐ; chưa có hình thức tôn vinh CNLÐ tiêu biểu, nhằm kịp thời động viên những người lao động trực tiếp làm ra của cải vật chất cho đất nước. Hệ thống cơ chế, chính sách đối với GCCN chưa đồng bộ, có những chủ trương chính sách không còn phù hợp, nhưng chưa được sửa đổi, bổ sung, như chính sách về tiền lương, nhà ở, về đào tạo, bồi dưỡng công nhân, v.v. Tình trạng người sử dụng lao động vi phạm pháp luật lao động vẫn diễn ra phổ biến nhưng chưa được xử lý nghiêm. Sự phân hoá giàu nghèo giữa CNLÐ với cán bộ quản lý trong doanh nghiệp và một số giai tầng trong xã hội ngày càng tăng.

Ðể giữ vững và nâng cao bản chất giai cấp công nhân của Ðảng trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước, cần thực hiện tốt một số nội dung cơ bản như sau:

Trước hết, Ðảng cần thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng để cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức về vai trò và sứ mệnh lịch sử của GCCN; tiếp tục xây dựng và lãnh đạo thực hiện có hiệu quả chiến lược về GCCN gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; làm cho GCCN thật sự là nòng cốt của liên minh công nhân - nông dân - trí thức, nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc; chỉ đạo các cấp, các ngành, các địa phương triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ và có hiệu quả Nghị quyết 20-NQ/T.Ư của Ban Chấp hành T.Ư Ðảng (khóa X).

Thứ hai, kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và vận dụng sáng tạo trong mọi hoạt động của Ðảng; thường xuyên nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, bổ sung, phát triển lý luận, giải quyết đúng đắn những vấn đề thực tiễn đặt ra. Không ngừng nâng cao trình độ, tư duy lý luận, khoa học cho cán bộ, đảng viên, bảo đảm cho họ nhận thức và thực hiện đúng những vấn đề về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam.

Thứ ba, thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức, sinh hoạt của Ðảng, tăng cường quan hệ gắn bó giữa Ðảng với nhân dân. Phát huy dân chủ phải đi đôi với giữ gìn và tăng cường kỷ luật trong Ðảng. Xây dựng, hoàn thiện, làm theo quy chế hoạt động của các cấp ủy Ðảng. Hoàn thiện quy chế bảo đảm quyền kiểm tra, giám sát của tập thể đối với cá nhân, của đảng viên và nhân dân với ủy viên và tập thể cấp ủy. Kết hợp giám sát trong Ðảng với giám sát của Nhà nước và nhân dân. Tăng cường vai trò giám sát và phản biện của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong việc đề ra đường lối, chủ trương, chính sách của Ðảng.

Thứ tư, xác định rõ vị trí, chức năng, nhiệm vụ, vai trò nền tảng của tổ chức cơ sở đảng, tăng cường sức chiến đấu của các tổ chức đảng; làm cho tổ chức đảng thật sự là hạt nhân lãnh đạo, đoàn kết, quy tụ, thống nhất lực lượng công nhân lao động, hướng họ vào các phong trào thi đua thúc đẩy sản xuất, phát triển kinh tế.

Củng cố, tăng cường chất lượng hoạt động của tổ chức đảng gắn với xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định, tuyệt đối trung thành với Ðảng, hết lòng phấn đấu vì lợi ích của Ðảng, của dân tộc; có phẩm chất, đạo đức, lối sống trong sáng, gương mẫu, chí công vô tư; có năng lực hoàn thành nhiệm vụ, có ý thức tổ chức kỷ luật, gắn bó mật thiết với nhân dân; luôn giữ vững lập trường, quan điểm của GCCN. Trước hết là triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết T.Ư 4 khóa XI: "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay".

Ðối với các doanh nghiệp chưa có tổ chức đảng, nhất là các doanh nghiệp ở khu vực kinh tế ngoài nhà nước, cần có các biện pháp phù hợp để tuyên truyền vận động, tập hợp công nhân tham gia sản xuất và hoạt động các phong trào quần chúng, từ đó tìm được những người tiên tiến, tích cực, bồi dưỡng kết nạp họ vào Ðảng.

Thứ năm, củng cố cơ sở xã hội của Ðảng, nâng cao chất lượng GCCN, phát triển đội ngũ công nhân trí thức. Ðây là nội dung cần được quán triệt trong thời đại kinh tế tri thức và toàn cầu hóa, bởi chỉ có công nhân trí thức mới thật sự sở hữu được khoa học, công nghệ hiện đại. Ðây cũng chính là cốt lõi của lực lượng sản xuất mới hiện đại - cơ sở của phát triển vượt bậc của năng suất lao động xã hội trong thời đại của kinh tế tri thức và toàn cầu hóa.

Thứ sáu, củng cố và tăng cường chất lượng hoạt động của tổ chức công đoàn - yếu tố quan trọng bảo đảm bản chất GCCN của Ðảng. Cần nâng cao địa vị pháp lý của tổ chức công đoàn trong xã hội; khẩn trương thành lập tổ chức công đoàn trong những doanh nghiệp chưa có công đoàn, trước hết là các doanh nghiệp có đông công nhân lao động; tuyển chọn, đào tạo, bố trí đội ngũ cán bộ công đoàn có tính chuyên nghiệp vào hoạt động trong những doanh nghiệp; xác định rõ cơ chế hoạt động của công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp với các cấp ủy Ðảng, công đoàn cấp trên và đại diện người sử dụng lao động, để các công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, thật sự là người đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân lao động, làm cho người sử dụng lao động tôn trọng và thực hiện nghiêm pháp luật có liên quan đến quyền lợi của người lao động.

------------

(1) Ðảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Ðại hội lần thứ XI, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội 2011, Trang 88.