Tạp chí Tuyên giáo đã có chiều dài lịch sử xây dựng và phát triển với gần 60 năm. Tiền thân của Tạp chí Tuyên giáo là Tạp chí Thời sự phổ thông ra đời vào tháng 6 năm 1956. Trải qua các tên gọi: Tạp chí Tuyên huấn (1959), Tạp chí Thời sự phổ thông (1975), Tạp chí Sổ tay Tuyên truyền (1977), Tạp chí Tuyên truyền (1981), Tạp chí Tư tưởng – Văn hóa (1990)…, năm 2007, Tạp chí Tuyên giáo chính thức ra đời, trên cơ sở hợp nhất hai Tạp chí: Tạp chí Khoa giáo (thuộc Ban Khoa giáo Trung ương) và Tạp chí Tư tưởng - Văn hóa (thuộc Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương). Đến nay, Tạp chí Tuyên giáo đã tiếp tục khẳng định được vị thế của mình là một trong số Tạp chí các ban Đảng có bề dầy truyền thống, với đội ngũ cán bộ, biên tập viên, phóng viên đã và đang tiếp nối các thế hệ đi trước, xây dựng nên những ấn phẩm có sức lan tỏa rộng rãi trong đời sống xã hội nói chung, trong ngành tuyên giáo nói riêng.
1. Mỗi tháng định kỳ một số với dung lượng 80 trang, Tạp chí Tuyên giáo là nơi Ban Biên tập gửi gắm những kỳ vọng, ngõ hầu thể hiện được đầy đủ và sắc bén nhiệm vụ, chức năng, tôn chỉ, mục đích của một tờ Tạp chí ngành - cơ quan ngôn luận của Ban Tuyên giáo Trung ương.
Theo quyết định thành lập của Ban Tuyên giáo Trung ương, Tạp chí có chức năng nghiên cứu lý luận, cung cấp thông tin và định hướng về công tác tuyên giáo; là diễn đàn trao đổi ý kiến về các vấn đề đặt ra trong lĩnh vực tuyên giáo. Tạp chí có nhiệm vụ: Tuyên truyền, giới thiệu đ¬ường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trong các lĩnh vực tuyên giáo; Tham gia nghiên cứu tổng kết thực tiễn nhiệm vụ công tác tuyên giáo; Phát hiện, cổ vũ kịp thời những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua yêu nước; Tham gia đấu tranh, bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, chống âm mưu diễn biến hoà bình của các thế lực thù địch, phê phán kịp thời các quan điểm sai trái, các biểu hiện tiêu cực, giáo dục bồi dưỡng phẩm chất đạo đức lối sống trong sạch trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; Định hướng công tác tuyên giáo, cung cấp thông tin cho đội ngũ, cán bộ làm công tác tuyên giáo trong cả nước.
Để thực hiện được đầy đủ các nhiệm vụ tuyên truyền này, Ban Biên tập Tạp chí Tuyên giáo mỗi thời kỳ luôn cố gắng để giữ vững và phát huy vai trò định hướng thông tin, tính lý luận, tính khoa học. Song cũng không ngừng tìm tòi, đổi mới để Tạp chí tiếp cận đến tính hiện đại, hấp dẫn và được yêu thích. Như nhận định của nhiều bạn đọc là những năm gần đây, Tạp chí đã có một “luồng gió mới”. “Luồng gió” ấy thể hiện ở sự mới mẻ về cả nội dung và hình thức. Nhiều chuyên mục mới ra đời đã nhận được sự quan tâm, cổ vũ và tán thưởng của bạn đọc như: Vấn đề quan tâm, Định hướng công tác tuyên giáo, Nghiên cứu – Trao đổi, Thực tiễn – Kinh nghiệm, Cùng suy ngẫm… Nhiều cách trình bày mới mẻ và sinh động đã được thử nghiệm và áp dụng, nhiều bài viết có tính chiến đấu, tính thuyết phục và hấp dẫn đã được đăng tải…
Xác định tính định hướng, tính chiến đấu, tính thuyết phục luôn là chiếc kiềng ba chân vững chắc để Tạp chí Tuyên giáo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, Ban Biên tập luôn luôn tìm tòi những vấn đề lý luận và kinh nghiệm thực tiễn được bạn đọc quan tâm. Nhiều bài viết của các chuyên gia, các cán bộ làm công tác tuyên giáo đã được bạn đọc cả nước đón nhận, trở thành cẩm nang, thành tư liệu nghiệp vụ quan trọng của cán bộ làm công tác tuyên giáo.
Xuất bản mỗi tháng một kỳ, Tạp chí Tuyên giáo in là một trong những Tạp chí các ban Đảng có số lượng phát hành ổn định ở mức 25.000 cuốn/số.
Trong xu thế truyền thông đa phương tiện ngày càng trở nên rộng khắp và có tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội cũng như phương thức thông tin, Tạp chí Tuyên giáo điện tử ra đời, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ của công tác tuyên giáo trong tình hình mới, Chính thức ra mắt từ tháng 7-2008, qua 5 năm xây dựng và phát triển, Tạp chí Tuyên giáo điện tử đã ngày càng tạo được uy tín, khẳng định được vị trí, trở thành kênh thông tin chính thống quan trọng, góp phần định hướng tư tưởng trên mạng, đáp ứng sự mong đợi của đông đảo độc giả trong ngành và trong xã hội. Từ thời điểm ban đầu chỉ có 10 chuyên mục, đến nay Tạp chí Tuyên giáo điện tử đã nâng lên 18 chuyên mục, với số lượng bình quân từ 50 – 60 tin, bài trong ngày. Nhiều chuyên mục hấp dẫn bạn đọc do đã bám sát hơi thở của cuộc sống và phản ánh những sự kiện chính trị lớn của đất nước, của Đảng, của xã hội. Nhiều chuyên mục đã thực sự đáp ứng nhu cầu của bạn đọc cũng như định hướng tuyên truyền của Ban Tuyên giáo Trung ương như: Nhịp cầu Tuyên giáo; Tuyên truyền; Văn hóa- Văn nghệ; Xã hội; Giáo dục; Đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống; Theo gương Bác; Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; Biển và Hải đảo Việt Nam…
Đến nay, Tạp chí Tuyên giáo điện tử là một trong những tờ báo điện tử, Tạp chí điện tử thuộc khối Đảng có lượng lượt người truy cập cao. Trong hai năm 2011, 2012, bình quân mỗi ngày Tạp chí Tuyên giáo điện tử có 10 vạn đến 15 vạn người truy cập. Từ đầu năm 2013 đến nay, bình quân mỗi ngày có 50 đến 60 vạn lượt người truy cập.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành công, thẳng thắn nhìn nhận, Tạp chí cần nỗ lực hơn nữa để vươn tới tính chuyên nghiệp, hiện đại, cần phải tìm tòi, đổi mới nhiều hơn nữa để nâng cao chất lượng các ấn phẩm, trở thành kênh thông tin tuyến đầu trên mặt trận tư tưởng – văn hóa của Đảng. Làm thế nào để có thêm nhiều bài viết hấp dẫn, giàu tính lý luận, khoa học, tổng kết thực tiễn sắc bén, giải đáp thỏa đáp các vấn đề “nóng” của xã hội, định hướng dư luận xã hội hiệu quả, thiết thực… vẫn luôn là thách thức, là trăn trở của mỗi cán bộ, phóng viên, biên tập viên Tạp chí Tuyên giáo.
Trong tiến trình phát triển của mình, Tạp chí Tuyên giáo luôn chú ý tới việc nắm bắt nhu cầu của bạn đọc qua nhiều kênh. Từ phương thức truyền thống qua điện thoại, qua thư điện tử, qua phản hồi (comment) đến phương thức điều tra xã hội học. Những kết quả, đánh giá luôn là cơ sở để Ban Biên tập Tạp chí cùng tập thể cán bộ, biên tập viên, phóng viên tiến hành đổi mới nội dung, phương thức thông tin đáp ứng nhu cầu bạn đọc trong từng giai đoạn.
Theo kết quả thăm dò ý kiến bạn đọc trong hai năm 2011 – 2012, khi đề cập đến tính thuyết phục và hấp dẫn của Tạp chí Tuyên giáo, đối với Tạp chí in, 64,8% bạn đọc được hỏi cho rằng Tạp chí cần phản ánh đa dạng, nhiều chiều các sự kiện hiện tượng của vấn đề; 60,5% cho rằng thông tin trên Tạp chí cần mang tính phản biện cao, sâu, sắc bén và chất lượng; 53,2% cho rằng cần phản ánh đúng hiện trạng xã hội, phát hiện đúng bản chất của vấn đề; 44,5% cho rằng nội dung thông tin cần có nhiều cái mới, ý tưởng mới, bình luận mới…Đối với Tạp chí điện tử, 83,9% bạn đọc được hỏi cho rằng Tạp chí điện tử cần phải thông tin nhanh chóng, kịp thời; 72,4% cho rằng thông tin phải chính xác, khách quan; 63,3% cho rằng thông tin hấp dẫn, thuyết phục; 74% cho rằng thông tin đa dạng, nhiều chiều; 66,4% cho rằng thông tin sắc bén, chất lượng…Ở góc độ khác, 50,7% bạn đọc được hỏi cho rằng để nâng cao tính chiến đấu, tính thuyết phục và tính hấp dẫn của Tạp chí, trong thời gian tới, Tòa soạn cần Phát huy vai trò của đội ngũ cộng tác viên Tạp chí, coi cộng tác viên là nhân tố quyết định chất lượng, hiệu quả của Tạp chí; 51,8% cho rằng, cần có chế độ thù lao xứng đáng đối với đóng góp của đội ngũ cộng tác viên của Tạp chí.
Điều luôn khích lệ mỗi cán bộ Tạp chí Tuyên giáo là thường xuyên nhận được sự dõi theo, đồng hành của các đồng chí lãnh đạo, các chuyên gia, bạn đọc và cộng tác viên khắp cả nước. Những ý kiến tâm huyết và quý báu này đã được Ban Biên tập lắng nghe và tiếp thu trong quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng các ấn phẩm của Tạp chí.
Tại Hội nghị Cộng tác viên mới đây nhất, các ý kiến góp ý đều đánh giá cao chất lượng Tạp chí Tuyên giáo thời gian qua, từ Tạp chí Tuyên giáo in với bề dày trên 57 năm, đến ấn phẩm Tạp chí điện tử còn non trẻ mới trải qua 5 năm xây dựng và phát triển. Con số 25.000 cuốn/tháng và hơn 50 vạn lượt truy cập/ngày hiện nay thực sự là con số mà nhiều báo, Tạp chí trong giai đoạn hiện nay đang mong muốn có được. Tuy nhiên, để giữ vững và phát triển hơn, để Tạp chí Tuyên giáo thực sự xứng đáng là cơ quan ngôn luận của Ban Tuyên giáo Trung ương, để nâng cao hơn nữa tính định hướng, tính chiến đấu, tính thuyết phục và tính hấp dẫn cho Tạp chí, chắc chắn đòi hỏi sự nỗ lực nhiều hơn từ phía đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên của Tạp chí. Từ việc triển khai xây dựng cho được một đội ngũ cộng tác viên là chuyên gia trong các lĩnh vực; đến việc chú trọng chất lượng bài vở, tránh cách viết xáo mòn theo lối cũ, khô khan mà thiếu hấp dẫn, thuyết phục; hướng mạnh về cơ sở, đi sâu vào những vấn đề đặt ra từ thực tiễn, soi rọi lý luận từ chính thực tiễn phong phú và đa dạng đang biến chuyển từng ngày; chủ động đi vào những mảng vấn đề nóng, vấn đề đang tranh cãi hoặc được dư luận quan tâm đang cần sự định hướng thông tin kịp thời; nâng cao trình độ phóng viên, biên tập viên Tạp chí….
2. Để phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới, Tạp chí sẽ tiếp tục thực hiện chủ trương đổi mới toàn diện, nâng cao chất lượng nội dung, hình thức, phương thức phát hành, quảng bá các ấn phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của đội ngũ cán bộ tuyên giáo và bạn đọc trong cả nước. Nâng cao tính định hướng, tính chiến đấu, tính thuyết phục và tính hấp dẫn của Tạp chí Tuyên giáo là mục tiêu mà Tạp chí hướng đến.
Trong năm 2013 và những năm tiếp theo, Tạp chí chú trọng thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:
Thứ nhất, đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung các ấn phẩm của Tạp chí.
Trong bối cảnh bùng nổ thông tin như hiện nay, để thực hiện tốt tôn chỉ, mục đích, đặc biệt là góp phần định hướng thông tin trước những vấn đề bức xúc liên quan đến tư tưởng, lý luận, văn hóa…Tạp chí sẽ tăng cường đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung, thường xuyên có những bài viết đi sâu phân tích, lý giải, định hướng dư luận xã hội trước những vấn đề bức xúc, vấn đề “nóng” mà bạn đọc quan tâm. Bình luận sắc sảo, lý giải cặn kẽ căn nguyên vấn đề, giải đáp khúc mắc của bạn đọc. Việc đi đúng vào vấn đề và “nói đến nơi” của vấn đề sẽ làm cho Tạp chí hấp dẫn hơn, thuyết phục hơn.
Tăng lượng bài viết đấu tranh phản bác thông tin và luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, phần tử cơ hội chính trị lợi dụng dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo để xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Những bài viết này sẽ tạo dấu ấn, góp phần định hướng chính trị, tư tưởng cho bạn đọc, tạo sức đề kháng trước các quan điểm sai trái, thù địch.
Chú trọng đầu tư một số chuyên mục mang đậm bản sắc của mình như chuyên mục Thực tiễn – Kinh nghiệm, Cùng suy ngẫm, Vấn đề hôm nay…vừa tạo nét hấp dẫn riêng cho Tạp chí, vừa làm giảm bớt sự “khô khan” thường có trên các tạp chí lý luận.
Về ngôn ngữ, văn phong, cách viết cũng sẽ đổi mới theo hướng tránh ngôn ngữ kinh viện, ngôn ngữ nhà trường, giảng giải, làm cho người đọc và người viết không còn sự giao lưu. Tránh giải thích hay truyền đạt theo kiểu đứng trên bục, nói theo ngôn ngữ của người thầy, không có ngôn ngữ của người bạn.
Tạp chí Tuyên giáo điện tử với đặc trưng nhanh nhạy, cập nhật tăng cường chủ động trong việc thông tin nhanh và đúng để định hướng thông tin trong nhân dân, góp phần ổn định dư luận xã hội. Giảm bớt các tin, bài lễ tân, dạng báo cáo, chọn cách tiếp cận vấn đề sát, gần gũi với bạn đọc bằng cách sử dụng các thể loại báo chí phong phú và đa dạng. Trong đó, chú trọng khai thác các loại hình thể hiện sự tương tác cao như: phỏng vấn trực tuyến, bàn tròn, giao lưu trực tuyến; ghi chép; phóng sự; diễn đàn mở …tạo điều kiện để thu hút những ý kiến phong phú, đa dạng, có tính phản biện, từ đó giải thích, lý giải, định hướng bạn đọc.
Thứ hai, tiếp tục đổi mới hình thức, giao diện các ấn phẩm.
Đối với Tạp chí in, sẽ thường xuyên đổi mới từ trang bìa, trang mục lục đến trình bày nội dung trang trong, trang quảng cáo, theo hướng bắt kịp sự phát triển của các hình thức trình bày báo chí hiện đại, tạo sự thích thú, hấp dẫn đối với bạn đọc ngay khi cầm tờ Tạp chí trên tay.
Các trang trong thiết kế trình bày linh hoạt, sống động và sử dụng ảnh gốc đẹp. Tăng số lượng ảnh trang trong, vừa góp phần minh họa bài viết, vừa tạo sự tươi mát, hấp dẫn riêng cho tờ Tạp chí. Cải tiến cách trình bày tít, với nhiều phông chữ khác nhau, tạo sự linh hoạt, bắt mắt.
Tiếp tục hoàn thiện giao diện Tạp chí điện tử theo hướng tăng thêm các ứng dụng Video clip, album ảnh, tăng tính tương tác giữa Tòa soạn và bạn đọc.
Thứ ba, tiến hành xây dựng, thực hiện Đề án phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ cộng tác viên từ nay đến năm 2020, trong đó chú ý tới cả hai mảng cộng tác viên phát hành và viết bài.
Với số lượng cán bộ, phóng viên, biên tập viên còn ít, nên Tạp chí luôn xác định phát triển cộng tác viên là mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng nhất. Đây là lực lượng góp phần vào quá trình xây dựng và phát triển của Tạp chí cả trước mắt và lâu dài. Ngoài số lượng 200 cộng tác viên thường xuyên hiện nay, từ nay đến năm 2020, Tạp chí phát triển thêm khoảng 200 cộng tác viên, trong đó chú trọng phát triển, bổ sung những cây viết tốt ở cấp huyện. Đặc biệt chú ý lực lượng cộng tác viên là các nhà khoa học, các chuyên gia, những người hoạt động thực tiễn trên các lĩnh vực quan trọng: tư tưởng, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế... Thông qua đội ngũ cộng tác viên, tăng cường sự “tương tác” đa chiều giữa tòa soạn – bạn đọc – cộng tác viên.
Xây dựng đội ngũ cộng tác viên phát hành theo hai nguồn: Cộng tác viên phát hành thuộc công ty phát hành báo chí Trung ương, ở các công ty truyền thông, quảng cáo; cộng tác viên là các đồng chí cán bộ Ban Tuyên giáo các tỉnh, thành ủy và cơ quan thường trực của Ban Tuyên giáo Trung ương ở hai miền Trung và miền Nam.
Xây dựng chế độ đãi ngộ hợp lý như nhuận bút tin, bài, ảnh; khen thưởng cộng tác viên thường xuyên và đột xuất… để kịp thời động viên đội ngũ cộng tác viên, thu hút họ cộng tác thường xuyên với Tạp chí.
Thứ tư, tăng cường mối quan hệ qua lại hai chiều, tương tác giữa Tòa soạn với bạn đọc. Trong đó, Tòa soạn sẽ thường xuyên tổ chức các cuộc thăm dò ý kiến bạn đọc bằng hình thức lấy phiếu thăm dò và qua Tạp chí điện tử. Qua ý kiến phản hồi, góp ý xây dựng của bạn đọc, Tòa soạn sẽ đổi mới, điều chỉnh, bổ sung chuyên trang, chuyên mục cho phù hợp, đáp ứng nhu cầu thông tin của độc giả.
Thứ năm, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện cả về kỹ thuật, công nghệ đối với Tạp chí Tuyên giáo điện tử. Đảm bảo Tạp chí Tuyên giáo điện tử ngày càng ứng dụng tốt các tiện ích, dễ sử dụng, dễ truy cập với tốc độ nhanh và giao diện bắt mắt.
Thứ sáu, tăng cường bồi dưỡng, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên bằng nhiều hình thức, từ việc đào tạo, bồi dưỡng qua các khóa học, qua các khóa tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ, đến việc đào tạo, bồi dưỡng thông qua các hoạt động nghiệp vụ tại Tòa soạn.
Thứ bảy, chuẩn bị điều kiện, tiến tới xây dựng thử nghiệm Cổng giao tiếp điện tử. Hướng tới giao quyền cập nhật thông tin cho Ban Tuyên giáo một số tỉnh, thành phố./.
TS. Trần Doãn Tiến