Nhà văn hóa thôn bản đã và đang thực sự là mái ấm cộng đồng trong các hoạt động văn hóa – xã hội tại xã Quang Kim nói riêng và huyện vùng biên Bát Xát nói chung.
Phát thanh viên trạm truyền thanh xã Quang Kim
“Tối nay bà con họp, xem văn nghệ tại nhà văn hóa bản …” phát thanh viên loa phát thanh xã Quang Kim, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai dường như đã quen miệng mỗi khi có chương trình tuyên truyền gì cần phổ biến tới đồng bào các dân tộc tại xã giáp biên này. Nhà văn hóa thôn bản đã và đang thực sự là mái ấm cộng đồng trong các hoạt động văn hóa – xã hội tại xã Quang Kim nói riêng và huyện vùng biên Bát Xát nói chung.
Tháng 6, trời nắng như đổ lửa, chúng tôi ngược tỉnh lộ 151 đến với xã giáp biên Quang Kim của huyện Bát Xát. Con đường sình lầy lội, ổ gà có chỗ như ổ voi trước đây nay được trải bê tông phẳng lì vào tận từng ngõ. Ngay đầu bản Làng Tòong, tiếng loa truyền thanh gắn trên nóc nhà văn hóa vang vang, tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới.
Già làng Vương Văn Sảng, tay thoăn thoắt xếp những viên gạch vuông vắn cho biết: “Từ ngày nhà nước hỗ trợ xi măng cho xây dựng, thanh niên giúp ngày công, cả bản Làng Toòng ai nấy đều phấn khởi thi đua xây dựng làng bản sạch đẹp. Còn nhà văn hóa bản cũng đã được lợp lại sau trận mưa đá mấy tháng trước. Không những vậy, cán bộ xã còn huy động trai, gái trong bản quét vôi ve đẹp lắm. Giờ có gì muốn nói với mọi người ra nhà văn hóa gặp thôi, dễ hơn xưa nhiều rồi.”
Trước đây, suốt một thời gian dài nhà văn hóa các thôn, bản tại xã này dường như “nằm ngủ”. Vì không được đầu tư trang thiết bị bàn ghế, loa đài, không có cơ chế cho người trông giữ nên xây xong rồi để đó, rất ít khi được sử dụng. Không chỉ xã Quang Kim, mà cả các xã trên địa bàn tỉnh Lào Cai, trong giai đoạn từ năm 2001 - 2005 việc xây dựng nhà văn hoá xã, thôn, bản đã không mang lại hiệu quả cao. Do địa bàn cư trú của đồng bào cách xa nhà văn hóa nên không mang tính cộng đồng cao, gây lãng phí ngân sách nhà nước.
Trước tình hình đó, Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh Lào Cai đã cố gắng trong chỉ đạo, đầu tư xây dựng nhà văn hóa nhằm trả lại ý nghĩa của nhà văn hóa thôn bản là mái ấm cộng đồng trong các hoạt động văn hóa, chính trị và xã hội tại địa phương. Hiện, tỉnh Lào Cai đang chỉ đạo chính quyền các địa phương phải chú ý tới tập quán vùng miền, dân tộc và phân bố dân cư khi xây dựng nhà văn hóa. Tính đến năm 2012, trên địa bàn tỉnh đã quy hoạch và xây dựng được 1.024 nhà văn hóa thôn, bản, tổ dân phố và 20 nhà văn hóa xã, phường, thị trấn. Nguồn vốn xây dựng nhà văn hóa được huy động từ nhiều nguồn, bao gồm nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa và nguồn vốn của các Chương trình 135, 167, vốn WB và nguồn vốn xã hội hóa...
Đặc biệt, để đẩy mạnh phát triển hệ thống thiết chế văn hóa gắn với xây dựng nông thôn mới, năm 2013, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Quyết định số 565/QĐ-UBND phân bổ vốn hỗ trợ đầu tư xây dựng 165 nhà văn hóa thôn bản với kinh phí 4 tỷ 950 triệu đồng, đang triển khai xây dựng. Đây là lần đầu tiên tỉnh Lào Cai tập trung nguồn lực lớn nhất cho xây dựng nhà văn hóa thôn bản theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 7 gắn chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Cùng với chương trình mục tiêu văn hóa quốc gia năm 2013, dự kiến đến hết năm 2013 toàn tỉnh Lào Cai xây dựng được 22 nhà văn hóa xã, phường, thị trấn; 1.191/1.689 thôn có nhà văn hóa thôn bản.
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Tố Uyên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai, do mức hỗ trợ đầu tư xây dựng nhà văn hóa thôn bản quá hạn hẹp chưa đáp ứng được 30% mức đầu tư xây dựng cần thiết, còn lại chủ yếu là xã hội hóa, trong khi đó khả năng đóng góp của nhân dân có hạn, chỉ đạt từ 30-40% mức kinh phí xây dựng. Vì vậy, chất lượng các nhà văn hóa thôn bản không đảm bảo, không đạt được theo tiêu chuẩn quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Để nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà văn hoá thôn bản, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã huy động nhiều nguồn vốn khác nhau đầu tư trang thiết bị cho các nhà văn hoá, song chủ yếu là nguồn vốn chương trình mục tiêu văn hoá.
Được biết, đến hết năm 2012, chương trình mục tiêu quốc gia về văn hoá do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm chủ đầu tư đã cấp trang thiết bị cho 723 nhà văn hoá thôn, bản với tổng kinh phí là 2.135 triệu đồng để các nhà văn hóa đi vào hoạt động thường xuyên đáp ứng nhu cầu trao đổi, học tập, sinh hoạt văn hóa tinh thần cho nhân dân./.
TTX