Những con số biết nói

Theo thống kê mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới, hiện thế giới có khoảng 180 triệu người mắc và con số này sẽ tăng lên gấp đôi vào năm 2030. Trung bình mỗi ngày có 8.700 người chết, mỗi năm có hơn 3,2 triệu người tử vong vì ĐTĐ. Không chỉ có vậy, căn bệnh này còn trở thành lực cản của sự phát triển, gánh nặng cho toàn xã hội khi mà mỗi năm thế giới phải chi số tiền khổng lồ từ 232 tỉ đến 430 tỉ USD cho việc điều trị và phòng chống căn bệnh này.

Tại Việt Nam, bệnh đái tháo đường đang phát triển với tốc độ rất nhanh trong khoảng 7 năm trở lại đây. Chỉ tính từ 2003 đến nay, số người mắc bệnh đã tăng gấp đôi, nâng tổng số người mắc bệnh lên 4,5 triệu người. Điều đang lo là 65% người bệnh không biết mình mắc bệnh. Có tới 42% bệnh nhân bị biến chứng phải cắt chân; 80% mắc thêm các bệnh liên quan đến tim mạch. Độ tuổi mắc bệnh cũng ngày càng được trẻ hoá từ 45 - 64, tập trung nhiều ở khu vực thành thị với tỉ lệ 4%, nông thôn là 2,5%.

Theo TS Tạ Văn Bình – Giám đốc Bệnh viện Nội tiết TW: Đái tháo đường là căn bệnh do rối loạn chuyển hoá (cùng nhóm với bệnh tăng huyết áp, xơ vữa động mạch…) Cacbonhydrat khi hóc môn Insulin của tuỵ bị thiếu hay giảm các tác động trong cơ thể. Bệnh đái tháo đường gây ra vô số biến chứng cực kỳ nguy hiểm như: đột quỵ, vỡ mạch máu não, bệnh tim mạch vành, mù mắt, suy thận, hoại thư… Đặc biệt đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến việc cắt cụt chi không do chấn thương. Cứ 30 giây trên thế giới lại có một người bị đái tháo đường có biến chứng phải cắt cụt chân, mỗi năm có trên 1 triệu ca như vậy. Tỷ lệ biến chứng của bệnh nhân là 100% sau 15 năm, 80% sau 10 năm.Tuổi thọ trung bình của người bệnh đái tháo đường tuýp 2 thấp hơn nguời không mắc bệnh từ 5 – 10 năm, ngoài ra họ còn mất thêm 10 năm “sống lý tưởng”.

Một trong những nguyên nhân chính khiến nguy cơ gia tăng bệnh là do sự mất cân bằng trong việc cung cấp và tiêu hao năng lượng của mỗi cá thể. Hay nói cách khác đây chính là sự thay đổi quá nhanh về lối sống, nghiêng về phía tăng thu nhận, giảm sự tiêu hao năng lượng dẫn đến rối loạn chuyển hoá.

Đối với đái tháo đường tuýp 1 (đối với trẻ em) quá trình gây bệnh là quá trình huỷ hoại các tế bào beta của đảo tuỵ langerhans, khiến người bệnh thiếu hoặc không còn Insulin trong máu. Đối với tuýp 2 (người lớn) bệnh thường bắt nguồn từ khiếm khuyết gen như: khiếm khuyết chức năng tế bào beta do gen, giảm hoạt tính của Insulin do khiếm khuyết gen, hoặc có người thân cận mắc bệnh đái tháo đường. Đái tháo đường là căn bệnh cần phát hiện sớm để điều trị, tuy nhiên triệu chứng ban đầu của bệnh thường rất bình thường, khó phát hiện như: rụng tóc từng đợt, lung lay răng từng đợt, hoa mắt từng đợt…Bệnh nhân thường chỉ phát hiện bệnh khi bị đột quỵ hoặc lở loét chân tay.

Đa phần bệnh nhân đái tháo đường loại 2 (chiếm 90% số trường hợp mắc bệnh đái tháo đường) thường ở độ tuổi 40-65. Tỷ lệ bệnh bắt đầu gia tăng nhanh ở nhóm người trên 45 tuổi. Gần một nửa số người mắc bệnh thuộc nhóm người trên 65 tuổi và tỷ lệ mắc bệnh có thể lên tới 16% dân số. Theo thống kê của tổ chức Y tế thế giới, ở người trên 70 tuổi tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 3 đến 4 lần so với tỷ lệ chung ở người lớn.Tuy nhiên, với tốc độ phát triển cuộc sống hiện nay, ngày càng có nhiều người trẻ tuổi, thậm chí trẻ vị thành niên mắc bệnh đái tháo đường loại 2.

Quan sát các triệu chứng của bệnh nhân loại 2 trong gia đình có yếu tố di truyền rõ ràng, người ta thấy rằng ở thế hệ thứ nhất thường mắc bệnh vào độ tuổi 60-70, đến thế hệ thứ 2 tuổi xuất hiện bệnh giảm xuống ở lứa tuổi 40-50 tuổi, và ngày nay thì những người được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường loại 2 dưới 20 tuổi cũng không còn hiếm.

Ngăn ngừa bệnh trước khi quá muộn

Để ngăn chặn ngay từ khi xuất hiện các nguy cơ tiềm ẩn, việc chẩn đoán và điều trị sớm là một phương pháp rất hữu hiệu. Tuy nhiên, nếu căn cứ vào triệu chứng bệnh thì rất khó vì chúng ta không có bác sĩ gia đình hay bác sĩ cá nhân theo dõi thường xuyên. Vậy nên cách tốt nhất là mỗi người nên dựa vào độ tuổi và chỉ số khối cơ thể (BMI) để xác định nguy cơ và đi kiểm tra sức khoẻ. Khi chỉ số khối cơ thể (khối lượng cơ thể chia cho bình phương chiều cao, đơn vị kg và m) lớn hơn 22,5 tức là đã có nguy cơ mắc đái tháo đường. Đối với người từ 40 tuổi trở lên có 2 yếu tố nguy cơ (gia đình có tiền sử mắc bệnh và khiếm khuyết gien) thì 6 tháng nên đi kiểm tra 1 lần. Với người trên 45 tuổi thì chỉ có 1 yếu tố nguy cơ trên cũng nên đi khám 3 tháng 1 lần.

Một số lượng rất lớn người ở giai đoạn tiền đái tháo đường có thể ngăn ngừa được diễn tiến của bệnh trước khi chuyển sang bệnh đái tháo đường loại 2 nếu chọn cách thay đổi lối sống và có các biện pháp phòng chống, trị liệu thích hợp. Việc tuân thủ các chế độ giảm cân, tập thể dục thường xuyên và chọn cho mình một lối sống lành mạnh với khẩu phần ăn phù hợp sẽ giúp cho bạn giảm được 58% nguy cơ mắc bệnh. Mặc dù vậy, chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt và tập thể dục đều đặn không phải dễ áp dụng đối với tất cả mọi người.

Ngoài ra, việc sử dụng các liệu pháp trị liệu trước khi thực sự mắc bệnh cũng giúp ngăn chặn rất nhiều khả năng phát triển của bệnh (31%) hoặc giảm các biến chứng nguy hiểm về tim mạch (80%) có thể dẫn đến tử vong ở người bệnh đái tháo đường. Bệnh nhân tiểu đường được điều trị sớm sẽ khỏe mạnh hơn và sống lâu hơn và đóng góp nhiều hơn cho xã hội.

Dinh dưỡng phù hợp, tránh bị để tình trạng béo phì, một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh đái tháo đường, tập thể dục đều đặn cũng là những biện pháp tốt giúp ngăn chặn bệnh này. Tại khu vực thành thị, đặc biệt là giới văn phòng làm trong các cao ốc nên thường xuyên vận động và tham gia nhiều hoạt động ngoài trời. Những hoạt động tưởng chừng đơn giản nhưng rất hữu hiệu trong việc phòng bệnh.

PV - Tổng hợp