Một trong những thành công lớn của Hội nghị COP 17 là phần lớn các quốc gia thành viên đã bỏ phiếu bác bỏ đề nghị hợp pháp hóa buôn bán sừng tê giác của Vương quốc Swaziland. Các quốc gia thành viên cho rằng dỡ bỏ lệnh cấm buôn bán sừng tê giác và sự tồn tại song song của sừng tê giác hợp pháp và bất hợp pháp trên thị trường sẽ gây ra nhiều cản trở lớn và ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi pháp luật. Chính vì vậy, hợp pháp hóa buôn bán sừng tê giác sẽ là mối đe dọa lớn đối với các quần thể tê giác trong tự nhiên và sẽ tiếp tục làm gia tăng nhu cầu tiêu thụ sừng tê giác.

Cả tám loài tê tê, trong đó có hai loài do Việt Nam đề xuất đều được chuyển lên Phụ lục I, cấp độ bảo vệ cao nhất trong CITES. Hai loài tê tê bản địa của Việt Nam đã được pháp luật trong nước bảo vệ ở mức cao nhất. Tuy nhiên, Việt Nam là điểm trung chuyển lớn vảy tê tê từ châu Phi nên việc nâng cấp mức độ bảo vệ tất cả các loài tê tê trên thế giới là một điểm mới quan trọng. Cùng với sự thay đổi này, vi phạm đối với các loài tê tê từ nay cũng sẽ bị xem xét xử lý hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015, dự kiến sẽ có hiệu lực vào thời gian tới.

Mặc dù gặp phải sự phản đối quyết liệt của Nhật Bản, Iceland và Trung Quốc, cá mập mắt, cá mập lụa và cá đuối quỷ đã được nâng cấp lên Phụ lục II của CITES. Được liệt kê trong Phụ lục II đồng nghĩa với việc những biện pháp kiểm soát, bao gồm việc đảm bảo tính bền vững của ngành khai thác thủy sản sẽ được áp dụng cho các loài này. Hy vọng rằng mức độ bảo vệ mới sẽ ngăn chặn sự suy giảm số lượng nghiêm trọng của các loài cá mập và cá đuối quỷ, vốn phát sinh từ nhu cầu tiêu thụ súp vây cá mập và cá đuối quỷ trong y học cổ truyền.

Các quốc gia thành viên cũng tán thành việc tăng cường kiểm soát chặt chẽ số lượng hổ gây nuôi và chỉ cho phép duy trì số lượng tối thiểu để hỗ trợ hoạt động bảo tồn hổ trong tự nhiên. Tại hội nghị quan trọng này, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lào đã khẳng định quyết tâm đóng cửa các cơ sở gây nuôi hổ tại Lào, quốc gia được cho là nguồn cung cấp hổ bất hợp pháp lớn cho thị trường Việt Nam.

Trước cách nhìn nhận chưa chính xác của cộng đồng quốc tế về quyết tâm đấu tranh với các tội phạm về động vật hoang dã của Việt Nam vì không có nhiều vụ bắt giữ và khởi tố các đối tượng phạm tội liên quan đến sừng tê giác, bà Vũ Thị Quyên, Giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên cho biết: Trong 10 năm qua, Việt Nam đã nỗ lực không ngừng và đạt được những bước tiến nhất định trong công tác giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ động vật hoang dã cũng như xử lý các vi phạm liên quan. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức lớn cần phải vượt qua để có thể đạt được các mục tiêu quan trọng trong công tác bảo vệ động vật hoang dã. Kêu gọi các cơ quan chức năng tập trung mở rộng điều tra nhằm phát hiện và bắt giữ những đối tượng cầm đầu các đường dây tội phạm buôn lậu ngà voi, sừng tê giác, tê tê và các loài động vật hoang dã có giá trị lớn khác, bà Quyên đồng thời đề xuất tòa án áp dụng các khung hình phạt nghiêm khắc để xử lý các đối tượng này theo quy định của pháp luật hình sự nhằm ngăn chặn và phòng ngừa các hành vi vi phạm tương tự.

Bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên cho biết thêm: Có nhiều bước tiến đáng kể đã được tạo ra tại Johannesburg, tuy nhiên điều quan trọng hơn cả là Việt Nam phải nắm lấy cơ hội này để biến Việt Nam từ một quốc gia bị coi là một mắt xích trung chuyển, cung cấp và tiêu thụ động vật hoang dã thành quốc gia có vai trò lớn trong việc xóa bỏ loại tội phạm này. Trung tâm sẽ tiếp tục hỗ trợ và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan thực thi pháp luật tại Việt Nam để đảm bảo tội phạm về động vật hoang dã đều được điều tra và xử lý theo quy định của pháp luật.

COP 17 là cuộc họp lớn nhất trong lịch sử 43 năm của CITES, với sự tham gia của 152 chính phủ, nhằm đưa ra quyết định liên quan đến các đề xuất đối với 62 loài động vật hoang dã từ 64 quốc gia thành viên. Hơn 3.500 người đã tham gia sự kiện được Tổng thư ký CITES John E. Scanlon ví như một “nước cờ quyết định” để đưa ra một loạt các quyết sách quan trọng nhằm quản lý các hoạt động buôn bán quốc tế động vật hoang dã một cách hợp pháp, bền vững và có kiểm soát, bao gồm những biện pháp cứng rắn nhằm tuyên chiến mạnh mẽ với nạn buôn bán động vật hoang dã trái phép, nâng cấp bảo vệ nhiều loài động vật hoang dã, đề xuất những chiến lược giảm thiểu nhu cầu tiêu thụ động vật hoang dã trái phép, và cam kết phối hợp chặt chẽ hơn với các cộng đồng địa phương trong việc bảo vệ động vật hoang dã./.

Minh Nguyệt/TTXVN