Đây là đề xuất của Bộ Tài chính đưa ra trong Dự thảo Tờ trình xây dựng Luật Quản lý Thuế (sửa đổi) đang được lấy ý kiến rộng rãi.

Bộ Tài chính cũng đưa ra thêm giải pháp là giữ như hiện hành cơ quan thuế và cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện phối hợp quản lý và thu bảo hiểm xã hội theo quy chế phối hợp đã ký giữa Tổng cục Thuế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Hai khoản thu không giống nhau

Theo lý giả của Bộ Tài chính, cơ quan này đề xuất hợp nhất thu thuế và bảo hiểm xã hội bắt buộc nhằm cắt giảm bộ máy và đơn giản hóa thủ tục hành chính, phù hợp xu thế hội nhập. Đơn vị sử dụng lao động sẽ chỉ phải khai, nộp thuế và bảo hiểm xã hội cùng một tờ khai và tại một cơ quan thay vì ở hai nơi như hiện nay. 

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đề xuất cơ quan thuế sẽ có thêm chức năng thanh kiểm tra cả thuế và bảo hiểm xã hội tại doanh nghiệp, từ đó giảm thiểu các cuộc thanh kiểm tra. Việc hợp nhất trên cũng giúp tinh giảm bộ máy. 

Theo số liệu của Bộ Tài chính, hết năm 2016, cơ quan thuế đang quản lý gần 600.000 đơn vị sử dụng lao động, nhưng cơ quan bảo hiểm xã hội chỉ quản lý hơn 300.000 đơn vị. Việc hợp nhất về một cơ quan sẽ góp đơn giản hóa trong công tác quản lý cũng như khai, nộp thuế và bảo hiểm xã hội.

Trước đề xuất này của Bộ Tài chính, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Thị Minh cho rằng: “Đối tượng của cơ quan thuế và bảo hiểm xã hội khác nhau. Cơ quan thuế theo dõi đầu mối doanh nghiệp. Còn cơ quan bảo hiểm xã hội theo dõi đến từng cá nhân người lao động suốt cả cuộc đời cho đến khi chi trả lương hưu và đến lúc chết thì chi trả tiền tuất.”

Theo Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh, thu thuế chỉ có một quy trình t trong khi thu bảo hiểm xã hội có từ 8-9 quy trình như tư vấn, hướng dẫn, lập danh sách, xét duyệt, thẩm định và chi trả chế độ… đo đó không thể nào chuyển toàn bộ nhiệm vụ này sang thuế thu được. 

Hạn chế trốn đóng bảo hiểm xã hội

Hiện nay, ở một số quốc gia, cơ quan thuế cũng tiến hành thu hộ bảo hiểm xã hội nhưng không hợp nhất hai bộ phận của hai cơ quan . Ông Trần Hải Nam, Phó vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, đề xuất cơ quan thuế thu bảo hiểm xã hội không phải mới. Tuy nhiên, để đánh giá việc thu bảo hiểm xã hội như thế nào là hiệu quả hơn thì cần có thêm thời gian tổng hợp ý kiến các bộ ngành, đánh giá đầy đủ, trên mọi khía cạnh

“Nếu cơ quan thuế thu bảo hiểm xã hội sẽ tiết kiệm, hiệu quả hơn, giảm thủ tục hành chính nhưng sẽ cần thêm thời gian để nghiên cứu đầy đủ hơn về thủ tục, phương án sắp xếp nhân sự,” ông Trần Hải Nam nói.

Đồng tình với phương án cơ quan thuế thu cả thuế và bảo hiểm xã hội, Nguyên Thứ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội Phạm Minh Huân cho rằng do cơ quan thuế nắm đầy đủ thông tin về chi phí lao động nên hạn chế gian lận bảo hiểm xã hội của doanh nghiệp, đảm bảo tốt hơn quyền lợi người lao động. 

“Tuy nhiên, hợp nhất thu thuế và bảo hiểm xã hội sẽ không đơn giản nếu không cẩn trọng thì người chịu thiệt là người lao động,” ông Phạm Minh Huân nhấn mạnh.

Đánh giá về thực trạng đóng bảo hiểm xã hội hiện nay, ông Mai Đức Chính, Phó Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đưa ra một thực tế, lâu nay doanh nghiệp luôn có 2 bảng lương. Một bảng kê khai đóng bảo hiểm xã hội với mức lương thấp, chủ yếu tương đương mức lương tối thiểu vùng. Một bảng lương khác doanh nghiệp thực trả cho người lao động cao hơn rất nhiều, thông qua nhiều loại phụ cấp, hỗ trợ khác nhau. 

“Nếu chúng ta liên thông thu thuế và bảo hiểm xã hội theo tiền lương doanh nghiệp kê khai thuế thì khi đó, doanh nghiệp quyết toán chi phí lao động bao nhiêu sẽ phải đóng bảo hiểm xã hội bấy nhiêu, sẽ không còn chuyện 2 bảng lương nữa,” ông Mai Đức Chính nói.

Để có thể kết hợp hiệu quả trong việc thu thuế và thu bảo hiểm xã hội, tiến sỹ Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động-Xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho rằng không nên hợp nhất cơ quan thu thuế và bảo hiểm xã hội, vì thuế thu cho ngân sách, còn bảo hiểm xã hội thu cho người lao động tích cóp về sau mà chỉ cần cơ quan thuế có thêm chức năng thu hộ bảo hiểm xã hội. 

Theo bà Nguyễn Thị Lan Hương, mỗi cơ quan có chức năng, nhiệm vụ khác nhau chưa kể, khi hợp nhất cũng chỉ phần bảo hiểm xã hội bắt buộc, còn bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế vẫn phải có bộ phận của bảo hiểm xã hội thực hiện, như vậy không tinh giảm mà lại phình thêm bộ máy./.

Hồng Kiều/VietNam+