Năm 2010 vừa qua, tổng số sách toàn ngành đạt số lượng 25 769 đầu sách với 277,765 triệu bản đạt 105% về cuốn và 102 về bản so với năm 2009, trong đó với 60 nhà xuất bản (NXB) đã cho ra đời 22 899 cuốn với 265,994 triệu bản đạt 105,3% về số cuốn, 102% về bản so với năm trước đó, xuất bản nhất thời trong cả nước 2.870 cuốn với 11,771 triệu bản, đạt mức 101% về cuốn và 96,7% về bản.

Với việc các NXB đăng kí 53 884 cuốn với 17 344 cuốn được thực hiện đạt mức 33% đăng ký kế hoạch. Nhiều NXB đã thực hiện rất tốt kế hoạch đặt ra với hơn 80% đầu sách đăng ký như: Quân đội Nhân dân, Kim Đồng, Mỹ thuật, Giáo dục Việt nam…Hầu hết các NXB đều có xuất bản liên kết và có tỷ lệ cao trên 70% như: Hồng Đức, Thanh Niên, Lao động, Mỹ thuật, Hội Nhà văn, Lao động – Xã hội, Thời đại, Văn học…

Trong năm qua, các NXB tập trung cao độ để hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, xuất bản các loại sách, tài liệu phổ biến, phục vụ chào mừng các ngày lễ lớn của đất nước như: Kỷ niệm 120 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hà Nội tròn 1000 năm tuổi, 35 năm đất nước hoàn toàn giải phóng đất nước, 80 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, 65 năm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh nước CHXHCN VN, tài liệu phục vụ  Đại Hội Đảng toàn quốc…đều đã được xuất bản kịp thời, sâu rộng tới mọi miền, mọi người dân trong cả nước.

Ông Nguyễn Duy Hùng – GĐ NXB Quốc gia phát biểu tại hội nghị tổng kết công tác xuất bản năm 2010: “Năm qua, NXB Chính trị Quốc gia tập trung xuất bản các ấn phẩm sách luận Chính trị - Pháp luật. Đây là loại sách có tính thuyết phục cao, là công cụ sắc bén trong công tác chính trị. Trong xu thế hội nhập hiện nay, đồng thời với xu thế sách điện tử có nguy cơ chiếm ưư thế vì những tiện ích về giá thành, nhanh nhạy, thì sách CT – PL lại càng có vai trò quan trọng hơn trong đời sống xuất bản về việc giáo dục tư tưởng cho những thế hệ thanh niên.”  Theo sự chỉ đạo của Ban Bí thư, NXB Chính trị Quốc gia triển khai trong năm 2011 tủ sách dành cho tất cả các xã, phường, thị trấn với 45 đầu sách, sách về mối quan hệ Việt - Lào với 3 thứ tiếng: Anh, Việt, Lào.

Nội dung sách bám sát với nhiệm vụ chính trị, yêu cầu thông tin, nghiên cứu của nhiều đối tượng bạn đọc khác nhau, nổi bật trong đó là sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh và “Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh”, “120 năm ngày sinh Bác hồ”, “40 năm thực hiện di chúc Bác Hồ”. Điều đáng khích lệ là sau 04 năm phát động, các NXB đã xuất bản được 682 cuốn sách với 1.282.512 ấn bản để hưởng ứng Cuộc vận động học  tập và làm theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Năm 2010 còn đánh dấu một sự kiện quan trọng khi thủ đô Hà Nội tròn 1000 năm tuổi. Các NXB trong cả nước đã xuất bản rất nhiều sách phục vụ chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Với 567 đầu sách phong phú, đa dạng về chủng loại với 725. 050 bản, trong đó có rất nhiều bộ sách hay, có giá trị lịch sử và tư liệu quí giá như: Bộ sách “Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội” của NXB Quân đội nhân dân, Văn hoá – Thông tin, Thời đại, Tủ sách “Thăng Long ngàn năm văn hiến” của NXB Hà Nội đã được các nhà nghiên cứu đánh giá cao.

Để góp phần phổ biến tới đông đảo độc giả về chủ quyền biển đảo, quê hương thì các ấn phẩm về chủ đề này cũng đã được các NXB chú trọng, phổ cập tiêu biểu như: “Chủ quyền quốc gia Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa”, “Biển Đông và hải đảo Việt Nam” – NXB Tri thức. Ngoài ra các NXB còn xuất bản nhiều sách, tài liệu đáp ứng nhu cầu thị hiếu của độc giả ở nhiều lĩnh vực văn hoá, xã hội, khoa học, công nghệ, giáo dục, tôc giáo…

So với những năm trước, các tác phẩm văn học, những công trình nghiên cứu về văn hoá có giá trị, sách lịch sử, truyền thống, nét đẹp con người Việt Nam được công luận chú ý như: “Tám triều vua Lý” – NXB Phụ nữ, “Người đi bỏ mặc câu thề” – NXB Văn học, “Lê Lợi” – NXB Văn hoá, dân tộc, “Bí thư tỉnh uỷ” – NXB Trẻ, “Hồn thiêng sông núi”- NXB Hội nhà văn. Đặc biệt là sự kiện, nhà toán học Ngô Bảo Châu đoạt giải thưởng Field, hai NXB Chính trị Quốc gia và Dân trí đã xuất bản 2 cuốn sách : “Ngô Bảo Châu - một Nobel toán học” và “Ngô Bảo Châu sáng danh trí tuệ” nhân sự kiện mang tầm quốc tế này, đáp ứng nhu cầu tuyên truyền, giáo dục, tạo động lực cho tình yêu khoa học và khơi dậy niềm tự hào dân tộc cho các bạn trẻ.

Về các ấn phẩm xuất bản khác, năm 2010, các NXB đã có sự đầu tư khai thác nhiều xuất bản phẩm khác như: băng đĩa, tranh ảnh, bản đồ…tiêu biểu là các bài phát biểu tại các kỳ Quốc hội, các tài liệu về các kỳ đại hội Đảng các cấp… Các loại lịch tờ, lịch sổ, lịch bàn, lịch túi với 584 mẫu, đạt 7,6 triệu bản với mẫu mã đẹp, bắt mắt, phù hợp với thị hiếu của xã hội.

Tổng ngân sách toàn ngành xuất bản trong năm 2010 đạt được 3622,358 tỷ đồng tăng 149% so với 2009(vốn đầu tư 1771,910 tỷ đồng tăng 303,1%). Đây là một con số đang biểu dương khi nền kinh tế thế giới vẫn đang quá trình hồi phục sau khủng hoảng, vật giá leo thang kéo theo lạm phát, giá nguyên liệu cũng tăng…Có thể thấy, dù trong hoàn cảnh nào thì nhu cầu tiếp nhận tri thức của người dân vẫn luôn được duy trì và có chiều hướng gia tăng.

Những bất cập còn tồn tại của ngành

Trong cuộc họp hội nghị tổng kết hoạt động xuất bản năm 2010 diễn ra vào sáng 10/3/2010 tại Thư viện Quốc gia, ông Nguyễn Khắc Oánh - GĐ NXB Hà Nội, cho biết: “Xuất bản năm qua đã có những bước phát triển trên nhiều mặt song cạnh đó có tồn tại một số mặt hạn chế cần khắc phục như: lực lượng cán bộ ngành xuất bản còn thiếu kiến thức chuyên sâu, việc đào tạo còn khó khăn, hạn chế do trình độ cũng như thiếu hụt lớp kế cận có “tầm” trong việc biên tập, quản lý ngành xuất bản; cơ sở vật chất còn khó khăn, yếu kém trong khi đó vật giá leo thang khiến nhiều NXB phải tự trang trải, bù lỗ.

Một số bộ sách lịch sử còn nhiều nhiều sai sót, chưa có chứng cứ xác thực, yếu kém trong khâu biên tập. Dù đã được các nhà quản lý nhắc nhở nhưng cho tới nay vẫn chưa được khắc phục như “Thăng Long thời Lê Trịnh”, bộ sách “Hỏi đáp sự kiện lịch sử Việt Nam”, “Từ một dòng sông”…Một số cuốn sách văn học đề cập tới những vấn đề bức xúc trong dư luận, cũng như gây được sự chú ý của dư luận trong năm qua như cuốn “Sợi xích” của nữ tác giả Lê Kiều Như, hay như cuốn “Bờ xám”…

Các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách còn thiếu và chưa đồng bộ vô hình đã kìm hãm sự phát triển của ngành. Nạn in lậu sách vẫn tiếp tục diễn ra với nhiều hình thức tinh vi đã và đang giết hại sách “gốc”.

Ngành xuất bản với những mục tiêu trong năm 2011

Năm 2011 được coi là năm bản lề việc triển khai NQ của ĐH Đảng toàn quốc lần thứ XI và kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế và xã hội (2011-2015), ngành Xuất bản cũng đẩy mạnh các công tác trong toàn ngành để hoàn thành mục tiêu đặt ra: Xuất bản sách, tài liệu tuyên truyền các NQ ĐH Đảng lần thứ XI, các chính sách của Đảng và Nhà nước, tiếp tục xuất bản các ấn phẩm tuyên truyền về Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tích cực các triển lãm, hội chợ sách trong và ngoài nước, ….Thông qua đề án cụ thể để thực hiện có hiệu quả thông báo số 289/TB –TW ngày 4/12/2009 của Ban Bí thư về “xây dựng mô hình nhà xuất bản trước yêu cầu mới”; Xây dựng Quyết định trình Thủ tướng Chính phủ về chính sách ưu đãi đầu tư trong hoạt động xuất bản.

Tại hội Nghị Tổng kết hoạt động xuất bản năm 2010 và Triển khai nhiệm vụ xuất bản năm 2011, đồng chí Nguyễn Thế Kỷ,- Phó Trưởng Ban Tuyên giáo TW và đồng chí Đỗ Quý Doãn, Thứ trưởng Bộ Thông tin - Truyền thông đã vui mừng trước những kết quả đạt được của toàn ngành, qua đó đề ra những phương hướng mới để ngành xuất bản phát triển trong năm 2011./.

Bài +Ảnh: Tuấn Ạnh