Ngay khi mới ra đời và trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn khẳng định: chủ nghĩa xã hội là mục tiêu, lý tưởng của Đảng Cộng sản và nhân dân Việt Nam; đi lên chủ nghĩa xã hội là yêu cầu khách quan, là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam. Mục tiêu, lý tưởng đó gắn giải phóng dân tộc với giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội với giải phóng con người khỏi mọi áp bức, bóc lột, bất công. Đó là một cuộc cách mạng toàn diện và triệt để nhất, đồng thời cũng hàm chứa những giá trị đạo đức, nhân văn sâu sắc. Giá trị đạo đức đó cũng là cội nguồn sức mạnh của Đảng, nhân lên sức mạnh nội sinh của cách mạng nước ta để giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ của công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ đất nước và hội nhập quốc tế; một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, cùng với sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch đang từng ngày, từng giờ tác động làm suy giảm sức mạnh nội sinh, đe dọa sự tồn vong của Đảng, của chế độ. Vì vậy, nhiệm vụ xây dựng Đảng về đạo đức được Đảng ta hết sức quan tâm, nhấn mạnh trong Dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội XIII của Đảng đó là: “Tập trung xây dựng Đảng về đạo đức”[1]. Đây là một nội dung quan trọng góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Xây dựng Đảng về đạo đức được biểu hiện ở những nội dung cơ bản sau đây:

Thứ nhất, kiên định mục tiêu, lý tưởng đạo đức cao đẹp của Đảng.

Đây là nội dung cơ bản, cốt lõi nhất trong xây dựng Đảng về đạo đức. Cương lĩnh cách mạng mà Đảng vạch ra từ ngày thành lập cùng với sự phấn đấu bền bỉ, kiên cường hơn 90 năm qua đi theo con đường cách mạng vô sản, dưới ngọn cờ “độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội” là mục tiêu, lý tưởng đạo đức cao đẹp nhất, sâu sắc nhất, bao trùm nhất và quán xuyến lâu dài nhất mà Đảng và nhân dân ta phấn đấu thực hiện. Với tính cách một chế độ xã hội mới, tiến bộ hơn về chất so với các chế độ xã hội cũ, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử đề tiến tới xóa bỏ tận gốc mọi áp bức, bóc lột, bất công, xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng là một xã hội: “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới. Đó cũng là mục tiêu mà nhân loại tiến bộ đang hướng đến với những giá trị nhân đạo cao cả, nhân văn sâu sắc.

Kiên định mục tiêu, lý tưởng chính trị đồng thời cũng là mục tiêu, lý tưởng đạo đức cao đẹp của Đảng - độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội - đó là: “Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, không ngừng vận dụng và phát triển sáng tạo phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”[2]. Đây là vấn đề hàng đầu và thuộc về nguyên tắc bất di bất dịch, quyết định sự tồn vong của Đảng, đồng thời bảo đảm cho Đảng thực sự “là đạo đức, là văn minh”[3]. Bởi vì, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy. Đảng muốn vững thì phài có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chủ nam. Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin”[4]. Trước bất kỳ những biến động phức tạp, khó lường của tình hình, với những nguy cơ và thách thức phải kiên định, tiếp tục đẩy mạnh toàn diện và đồng bộ công cuộc đổi mới. Nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ, tính chiến đấu của toàn Đảng và mỗi cán bộ đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp. Đồng thời, thường xuyên tuyên truyền, giáo dục mục tiêu lý tưởng của Đảng để mọi tầng lớp nhân dân giác ngộ, chuyển hoá thành nhu cầu, tình cảm, lương tâm, nghĩa vụ đạo đức và nguyện chiến đấu hy sinh vì mục tiêu lý tưởng chính trị, đạo đức cao đẹp đó.

Hai là, nâng cao trách nhiệm thực hành đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên.

Sức mạnh và sự hấp dẫn của Đảng không chỉ bởi mục tiêu, lý tưởng chính trị, đạo đức cao đẹp, mà còn bởi hành động đạo đức, nhân cách sống của từng cán bộ, đảng viên. Trong sự nghiệp đấu tranh vì độc lập dân tộc, tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và các cuộc kháng chiến cứu nước đã làm nổi bật những tấm gương về nhân cách, hành động đạo đức của những chiến sĩ cộng sản. Toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức và hành động vì lợi ích của dân tộc. Ngoài lợi ích của giai cấp, dân tộc và nhân dân, Đảng không có lợi ích nào khác. Toàn Đảng chung sức lãnh đạo đấu tranh làm sao cho đất nước được hoàn toàn độc lập, thống nhất, dân tộc, đồng bào được tự do, hạnh phúc, bảo đảm quyền sống và thoát khỏi sự áp bức, bất công, đau khổ dưới sự thống trị của chế độ thực dân, phong kiến và các thế lực phản động. Nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên đã hy sinh tuổi thanh xuân, cuộc sống gia đình, hạnh phúc riêng tư, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Hành động sẵn sàng xả thân vì dân, vì nước, vì nghĩa lớn, dù biết phải hy sinh kể cả hy sinh tính mạng cũng không lùi bước của đội ngũ cán bộ, đảng viên được quần chúng nhân dân kính phục, tin cậy và noi theo. Những hành động đẹp đó tạo nên nguồn sức mạnh to lớn của Đảng, của cách mạng để đi đến thắng lợi giành lại độc lập, thống nhất đất nước, tự do, hạnh phúc cho nhân dân.

Thời kỳ đẩy mạnh công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế, những giá trị đạo đức nói chung, hành động đạo đức của thời cách mạng giải phóng và chiến tranh cứu nước tiếp tục được các thế hệ đảng viên kế thừa và nâng lên tầm cao mới. Cùng với xây dựng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, hoàn thiện Cương lĩnh, đường lối, chú trọng xây dựng tổ chức đảng và công tác cán bộ, Đảng rất đề cao giáo dục đạo đức cách mạng trong Đảng và cũng đòi hỏi từng cán bộ, đảng viên nâng cao trách nhiệm thực hành đạo đức cách mạng. Sự tự tu dưỡng, tự giác thực hành đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên vô cùng quan trọng, đặc biệt là sự nêu gương. Do vậy, Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên… Đảng viên tự giác nêu gương để khẳng định vị trí lãnh đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu, tạo sự lan toả, thúc đẩy các phong trào cách mạng”[5]. Mỗi cán bộ, đảng viên luôn tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân; tin tưởng vào thắng lợi của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, luôn xứng đáng là người lãnh đạo và là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân; có lòng nhân ái và gương mẫu về đạo đức, lối sống; thực hiện tốt cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Không ngừng học tập để nâng cao trình độ mọi mặt đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra; có tinh thần tự giác học tập, rèn luyện; tích cực đổi mới phương pháp, tác phong công tác; có ý thức tổ chức kỷ luật cao, tích cực, dũng cảm trong đấu tranh tự phê bình và phê bình; chăm lo xây dựng khối đoàn kết, thống nhất trong Đảng và trong nhân dân…Nâng cao trách nhiệm thực hành đạo đức cách mạng là cả một quá trình học hỏi, phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện không ngừng nghỉ trong thực tiễn công tác và trong đời sống hàng ngày. Mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn khắc ghi lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”[6].

Ba là, tăng cường mối quan hệ đạo đức của Đảng.

Mục tiêu lý tưởng đạo đức cao đẹp, trách nhiệm thực hành đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên được biểu hiện thông qua các mối quan hệ đạo đức của Đảng. Gắn bó mật thiết với nhân dân là sự thể hiện bản chất và sức sống trường tồn của Ðảng Cộng sản Việt Nam, đó cũng là một biểu hiện mối quan hệ đạo đức nền tảng, trọng yếu của Đảng. Mức độ mật thiết về mối quan hệ đạo đức nền tảng giữa Đảng với nhân dân được biểu hiện ở sự đúng đắn, sáng tạo của các chủ trương, đường lối, chính sách do Đảng đề ra nhằm đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân, giải quyết được nguyện vọng của nhân dân. Trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, kẻ thù đã dùng trăm phương, nghìn kế, khủng bố dã man nhằm bóp chết phong trào cách mạng và tiêu diệt Đảng, nhưng với đường lối cách mạng đúng đắn, giữ vững mối liên hệ mật thiết với nhân dân Đảng ta luôn có sức sống mãnh liệt, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, lãnh đạo cách mạng giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác. Thời kỳ Đảng lãnh đạo xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa và thực hiện công cuộc đổi mới, mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân của thời cách mạng giải phóng và chiến tranh cứu nước tiếp tục được kế thừa, phát triển và lan tỏa để đất nước đạt được thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử.

Vì vậy, tăng cường mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa Đảng với nhân dân là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác xây dựng Ðảng nói chung, xây dựng Đảng về đạo đức nói riêng hiện nay nhằm: “tăng cường đồng thuận, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, phát huy sức mạnh to lớn của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh”[7]. Theo đó, cán bộ, đảng viên phải thật sự tiên phong, có tinh thần trách nhiệm trước nhân dân, gần dân, tôn trọng dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân, chăm lo lợi ích chính đáng, thiết thực của nhân dân, gương mẫu về đạo đức, lối sống, gương mẫu và làm nòng cốt trong các tổ chức đoàn thể. Không vô cảm trước nỗi khổ của nhân dân; phải thật sự gần dân, sống trong lòng dân... Ðiều này cũng một lần nữa được nêu rõ trong Quy định trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương (Quy định số 08-QÐi/TW) với những nội dung yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải gương mẫu đi đầu hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, vì lợi ích của nhân dân; kiên quyết chống các biểu hiện độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa dân, thờ ơ, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc của nhân dân. Chỉ có tăng cường mối quan hệ mật thiết với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân các tổ chức đảng mới nắm chắc cán bộ, đảng viên của mình, mới đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay.

Tập trung xây dựng Đảng về đạo đức hiện nay là yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng. Mỗi cán bộ, đảng viên cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, ra sức tu dưỡng, rèn luyện, thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, đảm nhiệm sứ mệnh lịch sử lãnh đạo cách mạng Việt Nam tiếp tục giành được những thắng lợi to lớn trong sự nghiệp đổi mới, phấn đấu đến năm 2030 nước ta trở thành nước công nghiệp phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa./. 

Đại tá. PGS. TS. Dương Quang Hiển

Trung tá. ThS. Nguyễn Văn Hùng

Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn quân sự