Ngành văn hóa tỉnh Phú Yên đang khảo sát một quần thể mộ chum, vừa phát lộ sau trận lũ hồi cuối năm 2009, tại một khu vực rộng hơn 10 ha, dọc theo sông Kỳ Lộ, thuộc 2 thôn Tân An và Tân Phú, xã Xuân Sơn Nam, huyện Đồng Xuân.
Nước lũ đã cuốn lớp đất đá, cây cối làm lộ ra hàng trăm ngôi mộ lớn, nhỏ không giống nhau, quay ngang, quay dọc theo nhiều hướng khác nhau và một số nổi hẳn trên mặt đất…
Phần nắp của những ngôi mộ nổi trên mặt đất đều bị vỡ, đất và cát đã tràn vào bên trong.
Quanh các ngôi mộ có nhiều mảnh chum vỡ, nhiều chén dĩa vỡ, có cả những viên gạch tuy mỏng nhưng rất nặng. Chiều dài có những mộ chỉ khoảng 1,2m, rộng khoảng 0,5m, nhưng có mộ dài đến 2m và rộng hơn 0,6m. Phần thân bằng đất nung đều dày khoảng 5 cm đến 6 cm.
Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch Phú Yên đang tiếp tục khảo sát. Chưa có kết luận về niên đại của khu mộ cũng như thời gian và lý do vì sao cả quần thể rộng lớn này bị vùi sâu xuống cát sông Kỳ Lộ, mà không để lại dấu vết gì trong một thời gian dài.
Tuy nhiên, sự hiện diện của quần thể này cũng cho thấy xưa kia vùng ngã ba sông này từng có thời kỳ phồn thịnh, cư dân sinh sống đông đúc../.
Theo Thanh niên