“Chập chững” làm phim với Discovery

Dự án “Lần đầu làm phim với Discovery” được phát động vào tháng 8 – 2009 tại Hà Nội. Ban tổ chức cho biết ban đầu có 65 hồ sơ đăng ký tham gia, và có sáu hồ sơ được chọn. Ngoại trừ bộ phim “Thành phố đam mê” của đạo diễn Phan Ý Ly không được phát sóng vì không hoàn thành kịp thời gian, còn lại bốn bộ phim của Nguyễn Mạnh Cường, Nguyễn Mạnh Hà, Đào Thanh Tùng và Phan Duy Linh đều “cán đích” kịp thời và lên sóng lần lượt trong tháng 5 này trên kênh truyền hình Discovery.

Với tiêu chí “khám phá những chuyển biến nhanh chóng của quá trình đô thị hoá ở Việt Nam”, cả bốn bộ phim đều chọn lựa những đề tài nóng hổi trong đời sống xã hội ngày nay. Phan Duy Linh đề cập đến những người đang thầm lặng ngày đêm giúp cho mọi nẻo đường của thành phố Hà Nội giao thông thuận lợi trong “Những chiến binh chống tắc đường”. Đào Thanh Tùng chọn chủ đề đất đai, ô nhiễm môi trường trong “Câu chuyện cải táng”. Nguyễn Mạnh Hà lại kể câu chuyện về thủ đô nghìn tuổi trong “Thành phố nghìn năm”. Hoàng Mạnh Cường lại tìm đến một nghệ nhân duy trì “rạp chiếu phim mini quay tay” độc đáo ở Hà Nội với “Rạp chiếu phim di động của ông Long”.

Cầu nối cho dự án tại Việt Nam là Redbridge, với vai trò là quản lý sản xuất tại Việt Nam. Redbridge lo liệu các khâu từ tìm kiếm nhóm làm phim, chuẩn bị giấy phép, tìm kiếm địa điểm quay, chuẩn bị cho sản xuất.... Redbridge từng tham gia làm chương trình World Cafe Asia cho chính kênh Discovery cách đây không lâu.

Dự án “Lần đầu làm phim với Discovery” được thực hiện lần đầu ở châu Âu là vào năm 1995, sau đó được mở rộng ra nhiều nơi trên thế giới với những chủ đề nóng hổi trong xã hội.

Những thử thách không dễ vượt qua

Là một kênh truyền hình có tên tuổi nhiều năm qua trên thế giới, cho nên làm phim với Discovery cũng phải vượt qua những thử thách khá khắt khe, và đặc biệt là có những quy định phải tuân thủ chặt chẽ.

Đạo diễn Hoàng Mạnh Cường cho biết: “Discovery có những yêu cầu rất chặt chẽ, tới từng chi tiết. Làm phim với họ, phải hiểu cách làm của họ: phải có nhân vật, tuyến nhân vật, tất cả được giải quyết thấu đáo trên logic thực tế, chứ không phải bịa đặt. Kỹ thuật phải theo tiêu chuẩn quốc tế, với những yêu cầu rất cao: quay phim chuẩn HD, âm thanh stereo, tách, thậm chí thu đồng bộ thì tốt. Các thước phim quay rất nhiều. Thường phỏng vấn một nhân vật chỉ một lần là xong, nhưng Discovery yêu cầu phải phỏng vấn 2-3 lần cùng một câu hỏi để nhân vật chọn”. Bản thân bộ phim tài liệu “Rạp chiếu phim di động của ông Long” của anh đã phải thay đổi quay phim giữa chừng do không đạt yêu cầu. Mạnh Cường kể: “Lúc đầu là một quay phim người Italia, rất giỏi. Anh ấy sang Việt Nam, biết dự án của tôi và xin được tham gia. Quay được một phần, bản thân anh ấy không đáp ứng được yêu cầu và Discovery cũng yêu cầu thay đổi. Tôi chọn một quay phim của Việt Nam, ở Hãng phim Tài liệu và Khoa học T.Ư. May là ngay khi trao đổi anh ấy bắt được ý tưởng của tôi cũng như cách làm phim, bởi anh ấy đã có kinh nghiệm làm phim với nước ngoài”.

Cũng chung ý kiến này, đạo diễn Đào Thanh Tùng nhận xét: “Khi làm việc với Discovery thì phải chuẩn hóa trong từng khâu, từ làm kịch bản, quay tiền kỳ cho đến làm hậu kỳ. Chúng ta thường chưa chuẩn lắm trong các khâu này. Nhất là trong chuẩn bị nội dung, chúng ta thường gọi là thiết kế kịch bản, khâu này thường không được chuẩn bị cầu kỳ, công phu. Trong khi họ yêu cầu các nhà làm phim phải thực hiện rất tỉ mẩn, yêu cầu cụ thể, chi tiết, và họ có thể soi từng chữ, bẻ từng từ trong phần chuẩn bị nội dung đó… Tôi cho rằng quy chuẩn này cũng khó thực hiện ở Việt Nam trong điều kiện thực tế hiện nay”.

Đạo diễn Đào Thanh Tùng cũng chia sẻ: “Discovery không áp đặt mà chỉ trao đổi với các nhà làm phim, nhất là trong cách tiếp nhận hiện thực. Có thể mình thấy điều này quan trọng, nhưng họ lại nhìn khác. Họ trao đổi với mình và nói là tôi nhìn thấy cái này ở khía cạnh khác”.

Làm phim với Discovery đối với các nhà làm phim Việt Nam đã là một thành công, bởi mỗi người có thể học được nhiều điều, từ cách tổ chức, quản lý hiện trường, cách chọn lựa đề tài, nhân vật, cách kể chuyện... cho đến cách quay phim, sự quy chuẩn và tính chuyên nghiệp của từng thành viên trong đoàn làm phim.

Nhận xét về bốn bộ phim, ông Vikram Channa, Phó Chủ tịch phụ trách sản xuất và phát triển của Discovery khu vực châu Á – Thái Bình Dương cho biết: “Mỗi bộ phim đã thể hiện những ý tưởng độc đáo và những câu chuyện thú vị về sự chuyển biến của Việt Nam thời kỳ đô thị hoá dưới góc nhìn của chính người Việt Nam. Chúng tôi rất vui khi đã giúp các bạn giới thiệu những câu chuyện hấp dẫn và sâu sắc này đến với khán giả để từ đó mở cánh cửa của Việt Nam ra thế giới”.

Trong tháng 5, các phim tài liệu này sẽ lần lượt lên sóng Discovery, khởi đầu là “Những chiến binh chống tắc đường” của Phan Duy Linh vào 20h ngày 5-5. Ngày 12-5 cũng giờ trên, bộ phim “Rạp chiếu phim di động của ông Long” của đạo diễn Hoàng Mạnh Cường được trình chiếu”. Tiếp đó là “Thành phố một nghìn năm” của Nguyễn Mạnh Hà chiếu vào 20h ngày 19-5. Cuối cùng, “Câu chuyện cải táng” của Đào Thanh Tùng lên sóng vào 20h ngày 26-5. Các phim đều được phát lại sau buổi chiếu đầu tiên một ngày, vào các giờ 23h, 7h và 13h.

Ông Vikram Channa cho biết, các phim sẽ được phát sóng quay vòng trong vòng 5 năm, sau đó Discovery sẽ chờ đón phản hồi của người xem ở khu vực và châu Á để quyết định có tiếp tục phát sóng tiếp trong vòng 5 năm tiếp theo hay không. Bản quyền các phim do Discovery nắm giữ, các nhà làm phim Việt Nam có quyền sử dụng phim cho các mục đích phi thương mại như chiếu phục vụ giảng dạy, học tập, chiếu tham khảo, hội thảo... Trong thời gian này, Discovery cũng vẫn tiếp tục làm việc với các nhà làm phim để tìm kiếm các cơ hội tiếp theo và các dự án khác.

Thành công của dự án này cho thấy, Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu trong làm phim với nước ngoài cả về con người, đề tài, ý tưởng, câu chuyện và kỹ thuật... Thành công này cũng góp phần mở rộng đường cho những dự án hợp tác làm phim khác sau này.