Từ những ngày trước Tết kéo dài đến hôm nay, nguồn lợi thủy hải sản của con sông Đồng Nai vắt qua địa bàn TP HCM vốn kiệt quệ vì nạn khai thác mang tính chất hủy diệt chừng như hồi sinh trở lại vì được hàng ngàn người khi đi hành hương viếng các ngôi chùa trải dọc con sông này phóng sinh cá, rùa ào ạt. "Tưởng mừng chứ hóa ra càng lo thêm đó chú ơi" - ông Oảnh, người đánh cá lúc neo ghe tại khu vực phà Cát Lái (quận 2) trăn trở: "Bên cạnh các loài cá phóng sinh truyền thống như chép, cá hồng, cá mè, cá trắm… gần đây không ít người thả xuống sông các loài ngoại lai hung dữ, gây hại cho môi trường sinh thái như rùa tai đỏ, cá trê lai, cá lau kiếng. Mới hôm qua có người còn mang một bịch ốc bươu vàng đổ thẳng xuống dòng chảy.

Thấy lạ quá, tôi lại hỏi thì chị ta sửng cồ bảo: "Gây hại ở đâu hổng thấy chứ nếu không được tôi bỏ tiền mua phóng sinh là chúng bị người ta hại, đem đập nát thả cho vịt ăn rồi. Đầu năm đầu tháng, làm phước được gì thì cứ làm".

Bên cạnh phóng sinh đám tinh binh của vua Thủy Tề, thiện nam tín nữ còn có thú phóng sinh chim trời. Theo các học giả, phóng sinh chim trời là mỹ tục vì không chỉ thể hiện tính hiếu sinh mà còn góp phần giải cứu các loài chim trời thoát khỏi số phận bị cầm tù, giúp chúng có cơ hội sinh trưởng.

Cùng với thời gian, mỹ tục này bị người đời làm cho biến tướng, nên nảy sinh tình trạng các loài chim sau khi được phóng sinh không những không được sải cánh bay mà rước phải nhiều kết cục bi thảm. Những hình ảnh bi đát này được thể hiện rõ nhất tại nhiều ngôi chùa, trong đó có chùa Vĩnh Nghiêm (quận Phú Nhuận).

Khi ghé nơi đây, còn nhớ khi mở lồng phóng sinh, thấy nhiều chú chim không đủ sức bay (có lẽ do bị bỏ đói khát), sợ rằng chim không cất cánh mình sẽ khó có được phước nên không ít thiện nam tín nữ mạnh bạo nắm con vật mà họ tin sẽ mang cho mình phước đức tung thẳng lên trời. Do không đủ sức tung cánh nên nhiều chú chim rơi xuống đất, lớp bị xe tông, lớp bị kẻ qua người lại đạp bẹp gí, số khác thì rơi thẳng vào bát cắm nhang khổng lồ rực lửa. Một số thì bị phường bán chim tóm lại nhét vào lồng tiếp tục bán cho những vị khách có nhu cầu tích đức khác.

Chúng ta nói nhiều về ứng xử của người dân trong mùa hành hương, tại các lễ hội. Và bên cạnh nạn chen lấn, xô đẩy giành giật ấn tín tại các đình đền để đường tài lộc, công danh được hanh thông…, nạn phóng sinh các sinh vật ngoại lai gây hại, hoặc phóng sinh bất kể sự sống chết của sinh vật được phóng sinh cũng là vấn đề gây bao trăn trở, nhức nhối.

Chúng tôi xin kết thúc bài viết này bằng tâm tình của một nhà sư sau khi thầy xem lại các hình ảnh mà phóng viên "chộp" được liên quan đến việc phóng sinh như bài viết phản ánh. Vị sư ấy xem xong khẽ lắc đầu, bày tỏ một câu ngắn gọn: "Phóng sinh kiểu này, phước đâu không thấy, chỉ thấy tạo nên nghiệp chướng mà thôi"./.

(Thành Dũng/CAND)