- Xin chào ​giáo sư, ông đánh giá ra sao về thực trạng quan hệ Việt Nam​-Liên bang Nga hiện nay, liệu đã đáp ứng được tiềm năng và nguyện vọng của hai nước hay chưa?

Giáo sư V.Kolotov: Một câu hỏi thú vị. Theo tôi, quan hệ Việt​-Nga hiện nay chưa hề đáp ứng được tiềm năng mà cả hai nước có. Một mặt, hai nước có quan hệ chính trị tốt đẹp, không có vấn đề hay mâu thuẫn gì, cùng có quan điểm tương đồng về tình hình quốc tế​, song quan hệ kinh tế lại chưa mấy thành công.

Chỉ một ví dụ để so sánh, Việt Nam và Mỹ khôi phục lại quan hệ ngoại giao từ năm 1995, song cho đến nay đã kịp đưa kim ngạch thương mại lên gần 50 tỷ USD. Vậy mà với Nga chỉ có 4 tỷ USD.

Thực trạng này hoàn toàn không bình thường, ngay cả các nước mà Việt Nam có tranh chấp địa chính trị, lãnh thổ mà thương mại song phương cũng đạt tới 60 tỷ USD.

Con số 4 tỷ USD với Nga là mức quá thấp. Nó kéo theo xu hướng tiếng Nga đang rời khỏi Việt Nam, số người Việt Nam biết tiếng Nga đã giảm mạnh trong những năm qua, các sản phẩm sách báo tiếng Nga cũng dần biến mất. Và hậu quả là ảnh hưởng của Nga tại Việt Nam đã giảm xuống.

Tôi muốn báo động về việc này, vì nó làm nảy sinh tình huống một chiều trong không gian thông tin, nảy sinh những sản phẩm báo chí thiếu khách quan.

Thông tin từ quốc tế vào Việt Nam qua nguồn các phương tiện thông tin đại chúng phương Tây đã không giúp người đọc có được cảm thụ đúng đắn về những xu hướng đang diễn ra trên thế giới.

Có nghĩa là, mức quan hệ kinh tế thấp dẫn đến mất cân bằng thông tin và tác động tiêu cực đến quan hệ chính trị là điều không thể tránh. Thêm vào đó, các đối tác nước ngoài của Nga lại mong muốn cho quan hệ Nga-Việt xấu đi.

Đơn cử như tình huống vào tháng Tám năm ngoái, khi trên một số phương tiện thông tin đại chúng Việt Nam xuất hiện thông tin sai lệch về cuộc tập trận Nga-Trung trên biển Đông, thông tin đó có nguồn gốc từ nước ngoài, cho rằng Nga đang chuẩn bị lực lượng để bảo vệ các hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép trên biển Đông.

Tất nhiên thông tin đó không xuất hiện trên các báo chí chính thống, song dù sao bạn đọc Việt Nam vẫn đọc được. Đó chính là một bộ phận của chiến tranh thông tin, khi chỉ một phần thông tin xác thực được sử dụng, phần còn lại bị đem “ỉm” đi, hoặc gài thêm các chi tiết thiếu xác thực, kiến giải sai các phát biểu của lãnh đạo.

Trong lịch sử chúng ta đã biết nhiều trường hợp từ thông tin bị bóp méo mà dẫn đến chiến tranh, người chết. Nay cuộc chiến tranh thông tin đó đang chống lại Việt Nam và Nga, vì nếu Việt Nam vì vậy mà hạ thấp quan hệ với Nga thì lập tức sẽ trở thành con tin trong quan hệ với Trung Quốc, với Mỹ. Điều này không có lợi cho quyền lợi của Nga lẫn của Việt Nam.

Để vượt lên được tình trạng này cần phải nỗ lực trong nhiều lĩnh vực, trước hết là phổ biến những thông tin xác thực và khách quan về tình hình phát triển tại cả hai nước và trên thế giới nói chung.

Phải lấy đó làm nền tảng cho mối quan hệ giữa hai nước chúng ta, và trên nền tảng đó xây dựng được một “ngôi nhà” mang lại lợi ích cho các chủ thể kinh tế.

Hiện tại ở Nga có rất ít người được biết rằng Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ như thế nào trong những năm qua, trong đó có những thành tựu vô cùng lớn về kinh tế. Nước Nga ít biết về điều đó, và do đó ít doanh nghiệp Nga xem Việt Nam như một đối tác tiềm năng đáng tin cậy. Thật đáng tiếc!

- Vậy theo giáo sư, chuyến thăm của Chủ tịch nước Trần Đại Quang sẽ có tác động gì để cải thiện tình hình này?

Giáo sư V.Kolotov: Tất nhiên là chuyến thăm là sự kiện trọng đại trong quan hệ Nga-Việt. Song tôi là người lạc quan thận trọng. Để chính sách xoay chiều sang phía Đông của Nga đạt hiệu quả, Nga cần phải huy động các nhà phương Đông học vào các dự án.

Ngành phương Đông học của Nga phát triển rất mạnh với các trung tâm lớn tại Moskva, Sainkt-Petersburg, Vladivostok.

Tại nhiều khu vực của Nga hiện nay đang tích cực nghiên cứu các nước phương Đông, đào tạo các chuyên gia hiểu biết về ngôn ngữ, văn hóa. Chắc chắn ai cũng biết là nếu châu Âu vào châu Á mà không có một vốn kiến thức về truyền thống, tập tục, ngôn ngữ, thì khó có thể có cơ hội thành công.

Đáng buồn là hiện nay các ý kiến chuyên gia phương Đông học chưa được đề cao trong các dự án, cho nên ngay cả các dự án lớn của Gazprom, Rosatom cũng không được triển khai thành công.

Và như vậy tôi đặt những kỳ vọng lớn vào chuyến thăm quan trọng này, hy vọng lãnh đạo đất nước, các bộ ngành tháp tùng sẽ tìm được những biện pháp để lấp những chỗ hổng trong quan hệ Nga-Việt, đưa quan hệ đó đạt được những mục tiêu tham vọng của mình.

- Xin cảm ơn giáo sư vì cuộc phỏng vấn này./.

Tâm Hằng (Vietnam+)