Từ sau chiến tranh I-rắc (tháng 3-2003), thuật ngữ "tác chiến mạng trung tâm” hay còn gọi tắt là “tác chiến mạng” (TCM) chính thức được xem là loại hình tác chiến hiện đại. Quân đội nhiều nước trên thế giới coi TCM là một trong những mục tiêu trọng tâm trong chiến lược chuyển đổi quân sự thế kỷ 21, là cốt lõi của tác chiến hiệp đồng quân binh chủng. Đó không chỉ là sự ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin (CNTT) trong quân sự mà còn được coi là một khái niệm, học thuyết tác chiến mới trong kỷ nguyên thông tin.
Cán bộ Phòng Thí nghiệm trọng điểm về an toàn công nghệ thông tin (Viện Khoa học và Công nghệ quân sự) nghiên cứu giải pháp bảo đảm an toàn hệ thống máy tính.
Cơ sở của TCM là cuộc cách mạng khoa học trong quân sự, trong đó CNTT thực sự đã trở thành động lực biến đổi mọi lĩnh vực phát triển của xã hội. Còn về bản chất, TCM là ứng dụng CNTT, tạo một mạng máy tính chiến trường diện rộng kết nối với nhau và với Sở chỉ huy trung tâm, tạo khả năng chia sẻ thông tin, phân tích đánh giá tình huống chiến trường, xác định mục tiêu nguy hiểm và ra các quyết định sử dụng lực lượng, vũ khí một cách chính xác, phù hợp và nhanh chóng. TCM còn là các hoạt động phá vỡ tổ chức thông tin, ngăn cản truy cập và cung cấp thông tin, làm suy giảm khả năng hoặc phá hủy thông tin lưu trong các máy tính và lưu trong các mạng máy tính; phá hoại chính các máy tính và các mạng máy tính của đối phương, trong khi bảo vệ các yếu tố đó của quân mình.
Đối tượng của TCM là thông tin trên mạng máy tính, các quá trình vận hành trên mạng máy tính, cơ sở hạ tầng mạng máy tính. Nhiệm vụ của TCM cũng giống như của tác chiến điện tử, tác chiến thông tin và một số hình thức tác chiến khác là gây trở ngại hoặc làm mất khả năng chỉ huy, phối hợp các lực lượng, điều khiển vũ khí, phá hủy vật lý cơ sở hạ tầng đảm bảo cho các khả năng đó của đối phương, trong khi bảo vệ các khả năng đó của quân mình.
Các nước có trình độ CNTT phát triển rất chú trọng hoạt động tác chiến mạng, bao gồm cả tấn công và phòng thủ. Tấn công mạng bao gồm tấn công bằng hỏa lực như sử dụng các vũ khí điều khiển chính xác phá hủy các trung tâm máy tính quan trọng, các nút mạng hoặc tấn công bằng các phương tiện xâm nhập về điện.
Mục đích xâm nhập là để lấy trộm các số liệu của đối phương cho phép quân nhà có quyết định chính xác hơn, sửa đổi cơ sở dữ liệu của địch làm cho chúng có những quyết định sai lầm, làm cho mạng của địch bị treo không thể truy cập được.
Các bên còn sử dụng vi-rút để tấn công mạng làm cho đối phương sử dụng không hiệu quả các phương tiện thông tin liên lạc và xử lý thông tin, làm chậm quá trình suy luận và ra quyết định của đối phương, có thể bí mật lập trình lại các máy tính của đối phương nhằm phá hỏng các quá trình mà các máy tính đó điều khiển. Như vậy, tấn công mạng máy tính là các hoạt động phá vỡ tổ chức thông tin, ngăn cản truy cập và cung cấp thông tin, làm suy giảm khả năng hay phá hủy thông tin lưu trong các máy tính và lưu trong các mạng máy tính, hoặc phá hoại chính các máy tính và các mạng máy tính.
Phòng thủ mạng là các hoạt động phát hiện các cuộc tấn công mạng, ngăn chặn các cuộc xâm nhập trái phép vào các tài nguyên mạng, bảo vệ thông tin, các cơ sở dữ liệu, bảo vệ các chương trình phần mềm chạy trên mạng, bảo vệ các thiết bị, cơ sở hạ tầng của mạng, khôi phục nhanh chóng hoạt động bình thường của mạng do ảnh hưởng của các đợt tấn công mạng từ phía địch.
An ninh máy tính vừa là mục tiêu, vừa là một thành phần của phòng thủ mạng. An ninh thông tin là một loại hoạt động trong các hoạt động thông tin, bao gồm hai thành phần là an ninh thông tin liên lạc và an ninh máy tính. An ninh máy tính là các biện pháp, kiểm soát đảm bảo tính mật, tính toàn vẹn và khả năng xử lý, cất giữ bằng máy tính. Những biện pháp đó là các quy định, trình tự, các phương tiện phần cứng, phần mềm cần thiết để bảo vệ, phòng thủ hệ thống máy tính và thông tin trong hệ thống máy tính. Trong khi đó, an ninh thông tin liên lạc là các biện pháp được thực hiện nhằm ngăn cản những kẻ không được phép khai thác thông tin từ các phương tiện viễn thông. An ninh thông tin liên lạc bảo đảm tính xác thực của mạng viễn thông, bao gồm an ninh mật mã, an ninh truyền tin, an ninh phát sóng và an ninh vật lý của các phương tiện và thông tin.
Tấn công và phòng thủ mạng máy tính được xem như là các phương thức đặc biệt tác động tới thông tin, hệ thống thông tin liên lạc và các quá trình dựa trên thông tin, nhờ đó mà mở rộng các đối tượng của tác chiến chỉ huy và điều khiển (C2W) nói riêng, tác chiến thông tin (IW) hay các hoạt động thông tin (IO) nói chung. Các nước có trình độ CNTT phát triển và đang phát triển đang khai thác tối đa các biện pháp công nghệ, nghiên cứu những thủ đoạn tác chiến mạng mới để giành quyền chủ động và làm chủ chiến trường. Vì vậy, tác chiến mạng thực sự trở thành một trong những thành phần của cuộc cách mạng quân sự hiện đại./.
(Đỗ Văn Trưởng/QĐND)