PGS.TS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, thống kê hàng năm nước Mỹ có khoảng 100.000 người bệnh chết do lỗi lầm của tai biến y khoa. Nước Úc – một nước có nền y tế phát triển mạnh, theo nghiên cứu năm 1990, có đến 18.000 người Úc thiệt mạng, 5000 người bị thương tật vĩnh viễn do những lỗi lầm do bệnh viện gây ra. Lúc bấy giờ dân số Úc mới chỉ là 17 triệu dân.

Ở Việt Nam chưa có nghiên cứu nào thống kê cụ thể, tuy nhiên tỷ lệ tai nạn nghề nghiệp là 7%. Ước tính có khoảng 67 nghìn bệnh nhân bị tai biến y khoa, 15.300 bệnh nhận bị thương tật vĩnh viễn hàng năm, con số tử vong do tai biến y khoa chiếm 5% con số tử vong của cả nước.

Thứ trưởng cũng cho rằng, trong khám chữa bệnh, rủi ro y khoa là khó tránh khỏi và không ai mong muốn, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến những tai biến y khoa, mà hiện nay ngành y đang dần dần khắc phục.

Phân tích cụ thể hơn, GS.TS Bùi Đức Phú – Giám đốc Bệnh viện ĐK Trung ương Huế cho rằng, tai biến trong y khoa do hai nhóm nguyên nhân. Thứ nhất là do lỗi hệ thống: lãnh đạo không đưa an toàn bệnh nhân lên hàng đầu, thiếu các chương trình quản lý an toàn người bệnh, huấn luyện, giám sát, trang thiết bị không đầu tư. Thứ hai là lỗi cá nhân, chẳng hạn như thiếu kiến thức, kỹ năng, kỷ luật.

Trong đó, GS.TS Bùi Đức Phú nhấn mạnh đến việc quá tải là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến sai sót trong y khoa. “Việc hai đến ba bệnh nhân nằm điều trị trên một giường bệnh ở nhiều BV hiện nay sẽ gây áp lực rất lớn đến chất lượng khám chữa bệnh. Bình thường, một ngày tám tiếng bác sĩ chỉ khám 32 bệnh nhân, nhưng vì quá tải nên phải tăng gấp hai, gấp ba. Như vậy thời gian khám chữa bệnh, trao đổi, tư vấn của bác sĩ đối với bệnh nhân sẽ bị rút ngắn, các bác sĩ rất khó có thể có thời gian làm đúng theo quy trình KCB”, bác sĩ Phú nói.

Bên cạnh đó, quá tải BV còn dẫn đến tình trạng ô nhiễm trong BV, không kiểm soát được tình trạng nhiễm khuẩn cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tai biến y khoa. Theo khảo sát, tỷ lệ nhiễm khuẩn tại một số bệnh viện là 3 đến 7%, đây là con số chưa tính trên toàn quốc. Nhiễm khuẩn bệnh viện làm tăng tỷ lệ bệnh nhân bị biến chứng và tử vong, kéo dài thời gian và tăng chi phí điều trị, càng ngày càng dẫn tới những bệnh khó điều trị do xuất hiện nhiều vi khuẩn đa kháng kháng sinh.

Theo Bác sĩ CKII Phạm Cầm Kỳ, Giám đốc BV Sản nhi Ninh Bình cũng đồng quan điểm với bác sĩ Phú về việc quá tải bệnh viện, thiếu nhân lực, trang thiết bị… là những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng khám chữa bệnh. Tuy nhiên, bác sĩ Kỳ cũng thừa nhận: “Không thể phủ nhận những tai biến xảy ra do sự sai sót, thiếu chuyên nghiệp của một số bác sĩ”.

Từ đó, bác sĩ Phạm Cầm Kỳ cho rằng, thực tế đầu vào của các trường Y luôn cao, nhưng không phải trường Y nào cũng như vậy, có trường chỉ hơn điểm sàn một chút. Vì vậy, trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế phải đưa ra những câu chuyện về kiểm soát đầu vào, đánh giá, kiểm tra chất lượng sinh viên trong quá trình đào tạo cũng như khi ra làm công tác khám chữa bệnh.

Cũng bàn về vấn đề này, GS.TS Bùi Đức Phú đánh giá: “Nhìn lại hệ thống đào tạo y, bác sĩ của chúng ta, các sinh viên được đào tạo trong sáu năm đã ra trường hành nghề, trong khi một bác sĩ nước ngoài phải mất 15 năm đào tạo liên tục. Kiến thức, kỹ năng phải đi kèm với nhau, trong đó phải nhấn mạnh đến yếu tố kỷ luật và chuyên nghiệp”.

“Biết mình biết ta”

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia cũng đã đưa ra những giải pháp để nhằm hạn chế tai biến y khoa.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, không thể đòi hỏi một bác sĩ có thể điều trị được hết các loại bệnh nhưng quan trọng nhất bác sĩ đấy phải “biết mình biết ta”. “Người bác sĩ phải tự xem xét năng lực của mình có thể chẩn đoán và chữa được không, nếu chưa đủ kinh nghiệm thì nên chuyển đến bác sĩ có kinh nghiệm hơn để tránh sai sót”, Thứ trưởng nói.

Thứ trưởng cũng cho rằng, cần tập trung vào rà soát các chuyên khoa hay xảy ra tai biến để tập trung tìm nguyên nhân và khắc phục. Chẳng hạn như hiện nay số lượng trẻ sơ sinh tử vong cao nhất thì cần tập trung đầu tư, chăm sóc trẻ dưới một tuổi.

GS.TS Bùi Đức Phú thì cho rằng, cần xây dựng được quy trình tư vấn, tiếp xúc với bệnh nhân, quy chuẩn hành nghề thì những vấn đề xảy ra tai biến sẽ hạn chế đi rất nhiều.

Bên cạnh đó nên xây dựng tổ chức văn hóa an toàn cho người bệnh, mỗi thành viên thể hiện vai trò chủ động với sự hỗ trợ của tổ chức. Xây dựng văn hóa an toàn người bệnh dựa trên bảy yếu tố: Ưu tiên an toàn, người bệnh là hàng đầu; công bằng; dân chủ, tham gia hành động an toàn người bệnh; làm việc, hoạch định, giám sát theo nhóm; thực hành y học tân tiến; đầu tư trang thiết bị phục vụ an toàn người bệnh.

Tuy vậy, để thực hiện những giải pháp trên thì cần có lộ trình và thời gian lâu dài. Trong khi đó vấn đề tai biến y khoa vẫn xảy ra hàng ngày, hàng giờ. Nhiều ý kiến cho rằng, thái độ thờ ơ, thiếu quan tâm, lạnh lùng của các y, bác sĩ khi khám chữa bệnh chính là nguyên nhân dẫn đến những xung đột, khiến việc hòa giải kéo dài dai dẳng. Nếu trước đó, các bác sĩ tận tình với bệnh nhân, thì khi tai biến xảy ra người nhà cũng sẽ thông cảm và chia sẻ.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến, mỗi khi có tai biến y khoa sẽ lập các hội đồng chuyên môn đứng ra phân định đúng - sai. Tuy nhiên, hội đồng chuyên môn và cơ quan liên quan đến tai biến đều thuộc Bộ Y tế nên dễ khiến người nhà nghi ngại kết quả thẩm định. Vì vậy, có ý kiến cho rằng nên có hội nghề nghiệp, hội có quyền cấp phép hành nghề cho hội viên và rút phép hành nghề nếu thầy thuốc làm không tốt, khi có tai biến hội là trọng tài phân xử thì mới minh bạch./.
 
An Nguyên (Nhân Dân)