Theo tài liệu tại Hội thảo Ung thư nhi khoa lần thứ 7, do Bệnh viện Nhi Trung ương phối hợp với Dự án Ung thư nhi Việt Nam - Lund của Thụy Điển tổ tại Hà Nội vừa qua cho thấy, ở các nước đang phát triển, ung thư là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai ở trẻ (chiếm khoảng từ 10-12,3%).

Thống kê của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp quốc (UNICEF) cho thấy, thế giới có khoảng 250.000 trẻ em đang bị mắc bệnh ung thư, trong đó 50.000 trẻ được chẩn đoán có tỷ lệ sống sót là 80% và 200.000 trẻ còn lại chỉ có khoảng 25% sống sót. Số ca ung thư nhi mắc mới ước tính trong một năm ở trẻ dưới 19 tuổi khoảng 4.200 trường hợp. Trong số gần 4.200 trẻ bị mắc ung thư được phát hiện mỗi năm, có 2.000 trẻ ung thư máu, 900 trẻ u não, còn lại là u nguyên bào thần kinh, u thận, u xương, u phần mềm... Bạch cầu là căn bệnh ung thư gặp nhiều nhất ở trẻ em, chủ yếu ở lứa tuổi từ 3-4 tuổi, ngoài ra, có tới 23% tỷ lệ ung thư được chẩn đoán ở trẻ dưới 15 tuổi.

Tại Việt Nam, ước tính mỗi năm có 150.000 trường hợp mới mắc và 70.000 trường hợp tử vong do ung thư. Đặc biệt, tại hai thành phố Hà Nội và Hồ Chí Minh, mức độ mắc bệnh ung thư ở trẻ em gia tăng khá nhanh. Trong đó, bệnh bạch cầu cấp dòng lympho gây ra tử vong cao, với tỷ lệ 75%, tiếp đến là bệnh bạch cầu cấp dòng tủy và bạch cầu kinh dòng. Ngoài ra, u nguyên bào thần kinh cũng là dạng ung thư phổ biến nhất trong năm đầu đời của trẻ.

BS. Vũ Đình Quang, Khoa Di truyền và Sinh học Phân tử - Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, 98% khối u tìm thấy ở trẻ dưới 6 tuổi. Triệu chứng lâm sàng phụ thuộc vào vị trí u tiên phát, mức độ lan tỏa tại chỗ và di căn. Với khối u vùng bụng thường chiếm tỷ lệ từ 60 đến 65% kèm theo các triệu chứng như chướng bụng, nôn, kém ăn. Khi di căn phổ biến vào gan ở trẻ sơ sinh sẽ gây rối loạn chức năng gan, đông máu, chèn ép gây khó thở. Ở trẻ lớn, khi khối u di căn vào xương hoặc tủy xương sẽ gây đau xương, thiếu máu, lồi mắt…

Từ năm 2008, Thụy Điển đã hỗ trợ Việt Nam kinh phí 6,7 triệu USD để triển khai Dự án ung thư nhi - Lund (giai đoạn 2008-2015). Ông Jacek Toproski - đại diện Dự án cho biết, ở các nước đang phát triển, hơn 50% trẻ ung thư được chẩn đoán ở giai đoạn muộn và không được điều trị đầy đủ. Qua tìm hiểu về việc điều trị căn bệnh ung thư nhi ở Việt Nam cho thấy, cơ sở điều trị ung thư còn thiếu. Ngay tuyếnTrung ương mới có 4 bệnh viện có khả năng điều trị ung thư nhi. Đây là rào cản đối với bệnh nhi khi tiếp cận với các cơ sở y tế để điều trị bệnh. Chính vì vậy, số trẻ mắc ung thư được chẩn đoán vẫn còn sót, khi nhập viện điều trị đã muộn.

Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ em mắc bệnh ung thư khá cao, trong đó ung thư máu chiếm 30% trong các thể ung thư. Ung thư gây tử vong rất lớn nhưng có tới 40% trường hợp mắc ung thư có thể phòng ngừa được và chữa khỏi nếu được phát hiện sớm.

Đối với những trường hợp ung thư giai đoạn muộn, có thể chữa giảm đau cho người bệnh, nâng cao chất lượng sống, làm chậm lại quá trình tiến triển bệnh, giúp người bệnh và gia đình đối mặt với căn bệnh này tốt hơn và từ đó giảm gánh nặng kinh tế - xã hội cho đất nước. Ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho rằng, hiện các bệnh ung thư ở trẻ em tăng nhanh nhưng hoàn toàn có thể chữa trị được nếu được phát hiện sớm. Tuy nhiên, do số lượng cơ sở điều trị ung thư nhi còn hạn chế, phần lớn trẻ nhập viện khi diễn tiến bệnh đã nặng nên tỷ lệ điều trị thành công không cao.

Theo ông Nguyễn Công Khanh, Chủ tịch Hội Ung thư nhi Việt Nam: “Các bệnh không nhiễm khuẩn, trong đó có ung thư ở trẻ em ngày càng tăng lên. Ung thư ở trẻ em khác với người lớn ở cách điều trị nhưng nhờ sự tiến bộ của y học mà nhiều bệnh ung thư ở trẻ em đã chữa được. Chúng tôi xem đây là một bệnh hoàn toàn chữa được. Nếu bệnh được phát hiện càng sớm thì càng có cơ may được chữa khỏi và việc điều trị cũng đơn giản và ít tốn kém”.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên nhận định, để công tác phòng chống ung thư trẻ em đạt được nhiều kết quả tốt hơn cần tập trung đẩy mạnh việc tuyên truyền phòng chống ung thư, nâng cao nhận thức của các bậc làm cha, mẹ về việc phòng ngừa bệnh ung thư; tổ chức khám sàng lọc và phát hiện sớm ung thư ở trẻ em; ứng dụng những thành tựu mới vào điều trị; tăng cường các nghiên cứu, cập nhật những kiến thức mới trong phòng chống, chẩn đoán và điều trị ung thư…

Mặc dù, các triệu chứng và biểu hiện của ung thư tùy thuộc vào dạng bệnh, vị trí trong cơ thể nhưng có đến 85% trẻ ung thư có dấu hiệu sớm như: Khối u hoặc sưng nề bất thường ở ổ bụng. Sốt kéo dài không lý giải được. Mệt mỏi, xanh xao, sút cân nhanh. Dễ xuất hiện vết bầm tím và chảy máu không lý giải được. Đau kéo dài không lý giải được, đau đầu kèm theo nôn. Thay đổi đột ngột khả năng thăng bằng hoặc thay đổi đột ngột hành vi. Đầu bị sưng nề. Xuất hiện vệt sáng trắng ở mắt. Khi trẻ có một trong những triệu chứng trên trong vài ngày hoặc vài tuần, cần phải đưa đi khám bệnh ngay để phát hiện các triệu chứng này và chẩn đoán bệnh./.

TG