Thú chơi tranh dân gian hoặc chơi chữ (thư pháp) khi tết đến có từ lâu ở Việt Nam. Thực ra chữ và tranh cũng gần nhau. Bởi thư pháp của những họa sĩ tài năng thì đó cũng là một tác phẩm hội họa độc đáo. Mà treo tranh thư pháp cũng là một trong những nội dung của mỹ thuật phong thủy.
Trương Hán Minh, một họa sĩ tài năng của Việt Nam vẽ tranh phong thủy hiện sống ở TP Hồ Chí Minh cũng thường có những bức tranh chữ độc đáo. Việc chơi tranh phong thủy không chỉ dành cho ngày xuân, lễ tết, hội hè mà đây là một bộ môn nghệ thuật truyền thống được mọi người quan tâm quanh năm và coi đó là những tác phẩm nghệ thuật đem lại những năng lượng tốt lành và những cảm nhận lạc quan đối với cuộc sống. Nhưng nhiều khi cách chơi tranh ngày Tết trong nhận thức của mọi người còn mang dấu ấn hồn nhiên với những kinh nghiệm để lại khi nghiêng về cái đẹp thuần túy mà không có sự cởi mở khai thác nhiều cung bậc khác nhau trong tư duy phong phú của mỹ thuật phong thủy.
Tạm thống nhất về ý nghĩa của "Phong thủy là một khoa học về môi trường sống, cách sắp xếp nơi ở để con người cảm thấy dễ chịu, khỏe mạnh và có những hưng phấn và sáng tạo trong lao động". Vậy tranh phong thủy cũng như màu sắc được chọn phù hợp về sở thích, tính cách cũng là phù hợp với nguyên lý ngũ hành, tương sinh tương khắc. Bởi lẽ màu sắc tranh phong thủy chủ yếu hướng đến việc cân bằng năng lượng âm và dương để đạt tới sự hài hòa lý tưởng của cuộc sống. Vậy nên, việc trang trí thẩm mỹ cho một căn phòng không thể thiếu tranh, nhưng hãy quan tâm tới những bức tranh phong thủy bởi chúng có những nội dung và màu sắc có tính ứng dụng đem lại cảm xúc tốt lành hoặc hóa giải điều hung sát cho gia chủ.
Có thể hình dung những cụm đề tài tranh phong thủy khác nhau và mỗi loại đều có những nguyên tắc được quy định khá chặt chẽ theo "luật" Ngũ hành của phong thủy. Lẽ dĩ nhiên nghệ thuật tranh phong thủy không khác xa những loại tranh mỹ thuật thông thường là mấy cả về chất liệu lẫn hình tượng nhưng nghệ thuật thể hiện tranh phong thủy bao giờ cũng gần với nghệ thuật truyền thống, đôi khi còn có những ước lệ đến siêu thực và cả sự lãng mạn bay bổng đến kỳ ảo, nhưng tất cả đều toát lên những cảm xúc lắng đọng, ám ảnh nhưng đầy lạc quan trong mỹ cảm tâm linh.
Tạo những cảm giác khác nhau cho người chơi
Những nhận biết trên bao giờ cũng đem lại vượng khí cho người chơi tranh đề tài thiên nhiên khi chọn những bức vẽ cảnh sông nước bầu trời trong sáng hoặc cảnh bình minh. Và nếu thích hình ảnh con thuyền cập bến cũng là điều tốt lành, nó bao hàm ý nghĩa sự thuận lợi xuôi chèo mát mái, tài lộc sẽ đến. Lẽ dĩ nhiên người chơi tranh phong thủy không bao giờ chọn hình ảnh con thuyền gặp sóng to gió lớn hoặc lẻ loi đơn chiếc. Trong tranh phong thủy thiên nhiên còn được vận dụng rộng rãi và khá sâu sắc trong tranh núi non. Quan niệm lâu nay của ông cha ta xác định núi non tượng trưng cho các long mạch, là các nguồn năng lượng nội tại vận chuyển trong lòng đất. Người ta nghĩ núi non tượng trưng cho sức khỏe và công danh, sự nghiệp là có lý. Và điều quan trọng nữa đó là vị trí treo tranh cũng cần lưu tâm. Theo quy ước Ngũ hành, gia chủ phải treo tranh núi non ở góc phía Đông Bắc hoặc Tây Bắc theo thuyết luận rằng, núi non thuộc thổ mà thổ sinh kim, nên núi non tương sinh với các cung này. Ví dụ như góc Đông Bắc tượng trưng cho sức khỏe và học vấn…
Với đề tài tranh vẽ con người hoặc những cảnh sinh hoạt của con người cũng cần chú ý tới những nội dung đem lại cảm xúc dương khí như hình ảnh thanh bình đông người, màu sắc tươi vui. Nếu là những chân dung các cô gái chàng trai phải luôn luôn kèm theo những nụ cười với ánh mắt vui, lạc quan. Thí dụ trong các quán ăn phòng nghỉ mà treo tranh người phụ xe khắc khổ hay người đàn bà lam lũ cau có, nghĩ tưởng đó là tác phẩm nghệ thuật nhưng ngược lại đó là sự ám ảnh âm khí đeo đẳng khách hàng cho mãi về sau này.
Ngoài các bức tranh dân gian về hoa, trái, con vật, theo tục treo tranh Tết người chơi còn thích mua các bức thư pháp bởi những tác phẩm tranh chữ luôn luôn ẩn chứa ý nghĩa sâu sắc về nhân sinh và vượng khí rất lớn. Bởi thế, những tranh thư pháp hoặc các vế đối đã được cổ nhân chú ý sáng tạo từ lâu đời. Ý nghĩa của thư pháp bao giờ cũng là các bài học giáo dục nhắc nhở mọi người trong gia đình sống theo những chuẩn mực lẽ đời với tình cảm chân thành. Có người còn treo 100 chữ Phúc (Bách Tự Phúc Đồ) trong phòng làm việc hoặc phòng khách, bức tranh này ẩn chứa nội dung đem lại cho gia chủ sự hanh thông và hiệu quả cao trong công việc.
Chơi tranh Tết, người ta còn ưa thích những hình ảnh vẽ hoa trái, vì đây là những biểu tượng cho sự may mắn và cho cả sự an lành về sức khỏe. Điều này giải thích vì sao những bức vẽ cảnh bốn mùa xuân, hạ, thu, đông thường được những người chơi tranh phong thủy chọn vì chúng nói lên sự an lành, tươi vui, rộn ràng trong tâm thế dương khí. Vậy là hiện nay những người chơi tranh đã bắt đầu quan tâm tới ý nghĩa phong thủy qua các đề tài tưởng như quá đơn giản nhưng lại ẩn chứa niềm vui sướng sáng tạo trong lao động và học tập.
Có người nói tranh phong thủy cùng màu sắc là một công cụ đầy quyền lực. Nó hình thành một quan niệm nhân sinh tự nhiên. Nếu chọn những hình tượng âm khí, những bức tranh này ắt sẽ đem lại sự u buồn thê lương ốm yếu. Chúng làm nhiễu loạn sự nghiệp của gia chủ. Vậy sai một ly đi một dặm. Do đó tranh phong thủy với những tư duy lạc quan, dương khí là một phần tạo nên sự hoàn thiện cho môi trường sống. Người chơi phải thấu đạt triết luận Ngũ hành và có cách lựa chọn hình tượng và màu sắc phù hợp với "mệnh" của mình. Tranh phong thủy vừa thiết thực vừa kỳ thú là bởi vậy.
Tâm Lan-Bao HaNoiMoi