PV báo Hà Nội mới đã tìm hiểu và trao đổi với các bên không chỉ mong "tỏ tường" về bộ truyện USHIO&TORA, mà còn hy vọng nêu được nhiều vấn đề khác trong cách nhìn nhận, xuất bản cũng như hướng dẫn con, em, giới trẻ thưởng thức truyện tranh thực sự bổ ích.

USHIO&TORA: Tốt người, còn ta?

Một biên tập viên 8X của một NXB có tiếng cho biết USHIO&TORA (gọi tắt là U&T) là "một trong 3 bộ truyện nổi tiếng thế giới của tác giả Fujita Kazuhiro, dành cho con trai tuổi mới lớn (15-18 tuổi). Có yếu tố bạo lực, kinh dị. Cơ bản tuổi này ở Nhật đã được giáo dục khá kỹ lưỡng về giới tính cũng như các kiến thức xã hội khác, nên họ tiếp nhận một cách bình thường…".

Ông Trí Đức, Trưởng ban Truyện tranh của NXB Trẻ cho biết: Bộ này có 34 tập, được xuất bản tại Việt Nam nhân dịp U&T tái bản tại Nhật. "Đây là bộ sách đã đoạt giải Truyện tranh dành cho thiếu niên xuất sắc nhất Nhật Bản năm 1992, nên không thể coi là truyện xấu". Trên các diễn đàn của giới manga (truyện tranh) thì nhiều ý kiến tập trung vào nội dung truyện: Cuộc chiến đấu của cậu bé Ushio và Tora (một yêu quái hoàn lương) để bảo vệ người thân và loài người… NXB đã rất vất vả mới mua được bản quyền. Theo quy định của hợp đồng thì không được cắt nhưng trước khi ra truyện 6 tháng, NXB đã thỏa thuận với tác giả về việc chỉnh sửa khá nhiều hình ảnh, khung thoại, theo nguyên tắc giữ càng gần bản gốc càng tốt.

Tuy nhiên, nếu quan sát sơ bộ về tập sách trên, có ít nhất 20 hình ảnh nude, quái vật, đâm, chém… trong các tập 5, 6, 10, 11 và 18 của bộ truyện. Tức là nhiều hình ảnh "nhạy cảm", bạo lực trong bản gốc đã theo vào bản dịch của ta, đặt dưới cái tên "dành cho tuổi mới lớn".

Có hai vấn đề cần đặt ra: U&T tại Nhật có thể là bộ truyện đã được ghi nhận. Nó được xác định đối tượng "shounen" (dành cho con trai) và kèm nhiều hình ảnh bạo lực, nude… Đó là chuyện ở xứ người, trong bối cảnh văn hóa đọc và các yếu tố gia đình, xã hội ít nhiều khác ta. Bởi vậy khi chuyển tải tác phẩm tới giới trẻ Việt Nam, NXB cần phải tính tới nhiều yếu tố khác, chứ không chỉ lo sao cho "chạy hàng". Việc bán - mua truyện hiện nay ở Việt Nam chưa "tự giác" thực hiện theo độ tuổi. Giáo dục giới tính thiếu hụt cộng với mối quan hệ lỏng lẻo của một bộ phận phụ huynh với con cái khiến những hình ảnh có yếu tố bạo lực, sexy… dễ dàng đến với người không nên đọc. Thậm chí ngay cả với lứa tuổi 15-18, như đã khuyến cáo thì việc để sót nhiều hình ảnh bạo lực, nude… trong một tập truyện tranh như U&T thì không thể không gây ra "tác dụng phụ".

Hiện nay, Cục Xuất bản đang kiểm tra lại toàn bộ nội dung bộ truyện này và sẽ có hình thức xử lý thích hợp. Tuy nhiên, xử lý riêng một bộ truyện không phải là tất cả. Có rất nhiều vấn đề phía sau đó.

Truyện tranh - đứng sao cho vững?

Các bộ truyện tranh hấp dẫn hiện nay ở ta đều có nguồn gốc từ Nhật. Ở đây, chỉ xin tính đến những bộ truyện có mua bản quyền, thuộc những địa chỉ xuất bản uy tín. Bởi lẽ truyện tranh lậu thì khỏi bàn, có những cuốn kích dục 100% và phải cần đến yếu tố liên ngành khi xử lý.

Nhiều NXB than rằng phía tác giả chặt chẽ, yêu cầu không cắt bỏ, hoặc đòi thông qua bản chỉnh sửa, không vừa ý là đòi in lại… Đây là một ví dụ tiêu biểu của câu chuyện xuất bản phẩm trong thời hội nhập. Phải có thỏa thuận rõ ràng. Nhưng cũng không thể vin vào điều ấy mà cho qua, hoặc để lọt những hình ảnh mang nặng yếu tố hấp dẫn người đọc mà xem nhẹ tác động ngược của chúng.

Truyện tranh có thị trường lớn, tới đây sẽ còn nhiều NXB muốn làm và phải làm để thu hút độc giả, nhất là tuổi mới lớn. Có lẽ, cần những văn bản hướng dẫn cụ thể hơn, ráo riết hơn trong việc xuất bản truyện tranh, nhất là những bộ truyện có bản quyền nước ngoài. Điều này để tránh ngay từ đầu việc cố tình (nếu có) giữ những hình ảnh "nóng", để đỡ lãng phí khi in ra lại phải ngưng giữa chừng, có khi gây ra phản ứng ngược - lùng tìm sách đã bị "tuýt còi".

Đối với các bộ truyện giới hạn lứa tuổi, nên chăng như một NXB nêu: Cần có hướng dẫn, giới thiệu để độc giả làm quen và cần thiết phải có "phép thử" với phụ huynh, bạn đọc… trước khi xuất bản.

Theo Thi Thi (HNM điện tử)