Tham gia xây dựng Đảng là một trong những chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã được ghi rõ trong Cương lĩnh chính trị, các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQ)Việt Nam. Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đã nêu cụ thể vai trò, trách nhiệm của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội, trong đó đặt ra cho MTTQ Việt Nam một số nhiệm vụ quan trọng trong việc giám sát, phản biện xã hội, góp ý kiến xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước. Thời gian qua, MTTQ Việt Nam các cấp đã tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 đảm bảo mục tiêu, yêu cầu và nội dung đã đề ra. Có thể khẳng định vai trò tích cực của MTTQ Việt Nam trong việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 được thể hiện qua các nội dung như sau:
Thứ nhất, MTTQ Việt Nam các cấp đã chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức tốt việc nghiên cứu, quán triệt, học tập và tuyên truyền Nghị quyết Trung ương 4. Ngày 20 - 4 - 2012, Đảng đoàn MTTQ Việt Nam đã ban hành Hướng dẫn số 01/HD-MTTW- ĐĐ về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) trong hệ thống MTTQ Việt Nam; trong đó, xác định rõ nội dung, phương pháp và thời gian thực hiện Nghị quyết trong hệ thống MTTQ Việt Nam.
Việc tổ chức quán triệt, nghiên cứu, học tập Nghị quyết Trương ương 4 đã được hệ thống MTTQ Việt Nam triển khai thực hiện đảm bảo nội dung, thành phần và tiến độ thời gian đề ra. Trong các hội nghị quán triệt, nghiên cứu, học tập Nghị quyết, với tinh thần dân chủ, thẳng thắn, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi, đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết và đề xuất các giải pháp triển khai thực hiện Nghị quyết trong hệ thống MTTQ Việt Nam theo chức năng, nhiệm vụ được giao.
Công tác tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết Trung ương 4 đã được MTTQ Việt Nam các cấp, các cơ quan báo chí của Mặt trận quan tâm chỉ đạo thực hiện với nhiều hình thức phong phú, đa dạng như: tuyên truyền nội dung Nghị quyết trong các hội nghị, cuộc họp nhân dân, sinh hoạt tại cộng đồng dân cư… Báo Đại đoàn kết, Tạp chí Mặt trận, Thông tin Công tác Mặt trận, Trang thông tin điện tử Mặt trận… xây dựng các chuyên trang, chuyên mục, đăng tải các tin bài tuyên truyền, phản ánh việc triển khai nghiên cứu, học tập và tổ chức thực hiện Nghị quyết ở các địa phương, cơ sở. Giới thiệu những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân góp ý xây dựng Đảng. Qua đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm của hệ thống Mặt trận và các tầng lớp nhân dân tham gia xây dựng Đảng, giám sát cán bộ, đảng viên ở khu dân cư và ở các địa phương, đơn vị; góp phần tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng.
Thứ hai, việc tổ chức góp ý kiến cho tập thể các cấp ủy, Ban Cán sự đảng, Đảng đoàn, cá nhân các đồng chí lãnh đạo các tổ chức đảng, các cấp ủy từ Trung ương đến cơ sở theo 3 nội dung Nghị quyết Trung ương 4, đảm bảo dân chủ, ý thức trách nhiệm cao. Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, khách quan, thẳng thắn, chân thành, không nể nang, né tránh, MTTQ Việt Nam các cấp đã tập trung góp ý kiến vào những vấn đề bức xúc, trì trệ nhất hiện nay và đề xuất, kiến nghị với cấp ủy đảng và các đồng chí lãnh đạo của cấp ủy những giải pháp cụ thể về xây dựng tổ chức đảng, giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên.
Đến tháng 1 - 2012, Đảng đoàn MTTQ Việt Nam đã tiến hành góp ý kiến với các tập thể và cá nhân các đồng chí lãnh đạo theo Kế hoạch 08 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 11-HD/BTCTW ngày 14-3- 2012 của Ban Tổ chức Trung ương, gồm: Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng; các ban cán sự đảng: Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc hội; Đảng đoàn, Ban Cán sự đảng các bộ, ban, ngành, đoàn thể chính trị - xã hội ở Trung ương. Đảng đoàn MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện và cấp xã đã tổ chức đóng góp ý kiến cho tập thể và cá nhân các đồng chí trong Ban Thường vụ cấp ủy cùng cấp và các tổ chức Đảng theo yêu cầu của cấp ủy cùng cấp.
Qua theo dõi cho thấy, nội dung góp ý kiến đã bám sát 3 nội dung kiểm điểm đã được nêu trong Nghị quyết Trung ương 4 và văn bản chỉ đạo của Bộ Chính trị, hướng dẫn của các ban xây dựng Đảng ở Trung ương. Trong đó, đã tập trung phân tích, làm rõ trách nhiệm của tập thể và của các thành viên trong Ban Thường vụ cấp ủy, đặc biệt là người đứng đầu cấp uỷ, cơ quan, đơn vị về những hạn chế, khuyết điểm của cơ quan, đơn vị; về việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chủ nghĩa cá nhân; vi phạm những điều đảng viên không được làm...
Trên cơ sở ý kiến góp ý của MTTQ Việt Nam các cấp, các cấp ủy, Ban Cán sự đảng, Đảng đoàn, cá nhân các đồng chí lãnh đạo các tổ chức đảng, các cấp ủy đã tiếp thu và đề ra phương hướng, biện pháp khắc phục sửa chữa, góp phần xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng.
Thứ ba, gắn việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) với đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong hệ thống Mặt trận.
Đảng đoàn MTTQ Việt Nam từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố; các cấp ủy, tổ chức đảng trong hệ thống Mặt trận đã tổ chức kiểm điểm, tự phê bình và phê bình nghiêm túc theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) gắn với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tập trung phân tích làm rõ trách nhiệm của tập thể và của các thành viên trong cấp ủy, tổ chức đảng về những hạn chế, khuyết điểm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, chế độ tự phê bình và phê bình trong tổ chức và sinh hoạt của Đảng; những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chủ nghĩa cá nhân; thực hiện những điều đảng viên không được làm; việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh… Đồng thời, đề ra các biện pháp khắc phục những hạn chế, khuyết điểm trong thời gian tới nhằm không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng trong hệ thống Mặt trận trong việc tập hợp và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước; chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam; tăng cường giám sát và phản biện xã hội, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động, thực hiện thắng lợi mục tiêu kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.
Qua đó, phát huy vai trò trách nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu Uỷ ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên, của cán bộ, đảng viên, công chức trong hệ thống Mặt trận về việc rèn luyện đạo đức, phong cách và thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao. Xây dựng đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp có tác phong làm việc dân chủ, khoa học, sâu sát cơ sở, hết lòng phục vụ nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thứ tư, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo trong triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 trong hệ thống Mặt trận. Thực hiện nhóm giải pháp về tổ chức, cán bộ và sinh hoạt đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4: “Định kỳ tổ chức để nhân dân góp ý kiến xây dựng Đảng thông qua MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội”, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp đã chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy đảng tổ chức các đối thoại, trao đổi, tọa đàm tạo điều kiện để các tầng lớp nhân dân góp ý kiến xây dựng Đảng.
Ngày 27-9-2012, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội tổ chức Hội nghị lần thứ nhất, phản ánh ý kiến và kiến nghị của nhân dân với Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam. Tại Hội nghị, các đại biểu đã nêu lên những ý kiến và kiến nghị tâm huyết với Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ cần khẩn trương tái cấu trúc hệ thống ngân hàng làm nền tảng cho tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước và tái cấu trúc đầu tư công; nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh với nạn tham nhũng; giữ vững môi trường hòa bình và chủ quyền biển đảo của Tổ quốc; đề xuất các giải pháp thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 để xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, tạo tiền đề giải quyết những khó khăn hiện nay của đất nước. Đây là hoạt động cụ thể nhằm tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị- xã hội” theo tinh thần Kết luận số 62-KL/TW, ngày 8-12-2009 của Bộ Chính trị. Qua đó, phát huy dân chủ, nêu sáng kiến của nhân dân tham gia xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh, xây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân; tăng cường sự đồng thuận cao trong xã hội; đáp ứng yêu cầu tiếp tục mở rộng về tổ chức và đổi mới phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam nhằm phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Thứ năm, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, ban xây dựng Đảng các cấp bổ sung, xây dựng cơ chế chính sách phát nhằm huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia xây dựng Đảng, giám sát cán bộ, đảng viên. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, Đảng đoàn và Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đang tham gia phối hợp với Ban Dân vận Trung ương triển khai xây dựng dự thảo Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội.
Tiếp tục triển khai thực hiện Quy chế "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư" theo tinh thần Nghị quyết liên tịch số 05/2006/NQLT-CP-UBTWMTTQVN giữa Chính phủ và Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Kết quả thực hiện Quy chế MTTQ Việt Nam giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư đã góp phần quan trọng nâng cao ý thức trách nhiệm phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức; giảm các vụ việc tiêu cực, tham nhũng ở địa phương, cơ sở. Đồng thời, phát huy quyền làm chủ của đoàn viên, hội viên và nhân dân tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh; đấu tranh với các hành vi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí ở địa phương, cơ sở.
Thứ sáu, kịp thời đấu tranh, bác bỏ các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. MTTQ Việt Nam các cấp đã phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể tham gia đấu tranh chống, phản bác các quan điểm sai trái. Thường xuyên làm tốt công tác chính trị tư tưởng, cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác kịp thời định hướng tư tưởng chính trị cho cán bộ, đoàn viên, hội viên và nhân dân. Khơi dậy tinh thần yêu nước, ý thức cảnh giác cách mạng trong các tầng lớp nhân dân.
Thứ bảy, thông qua việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, MTTQ Việt Nam các cấp đã kịp thời kiến nghị, đề xuất với các cấp ủy, các tổ chức Đảng quan tâm giải quyết những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, đáp ứng nhu cầu nguyện vọng chính đáng của quần chúng nhân dân.
Những đề xuất, kiến nghị của MTTQ Việt Nam các cấp đã được các cấp ủy, tổ chức đảng cùng cấp quan tâm chỉ đạo giải quyết và đạt kết quả tích cực, bước đầu mang lại niềm tin, sự kỳ vọng của nhân dân vào việc tiến hành kiểm điểm, tự phê bình và phê bình của các cấp ủy và cá nhân các đồng chí lãnh đạo ở các cấp theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4.
Tuy nhiên, trong triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 của MTTQ Việt Nam các cấp còn những khó khăn, hạn chế như: Công tác tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết trong các tầng lớp nhân dân ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức. Việc tổ chức góp ý kiến với các tập thể cấp ủy, ban cán sự đảng, Đảng đoàn, cá nhân các đồng chí lãnh đạo ở một số địa phương, cơ sở còn có biểu hiện hình thức, né tránh đấu tranh, nội dung ý kiến còn chung chung, thiếu cụ thể do thiếu thông tin cần thiết. Trình độ, năng lực, bản lĩnh chính trị của một số cán bộ MTTQ Việt Nam các cấp chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Chậm ban hành các cơ chế, quy định của Đảng về việc tham gia xây dựng Đảng, giám sát cán bộ, đảng viên, giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam.
Để tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, MTTQ Việt Nam các cấp tiếp tục chủ động, tích cực tham gia vào công tác xây dựng Đảng; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc giám sát hoạt động của các tổ chức, cơ quan Đảng, Nhà nước, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; phản biện các chủ trương chính sách của các cơ quan Đảng, Nhà nước trong quá trình chuẩn bị; phát hiện, đấu tranh kịp thời với những vi phạm, bảo đảm cho các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước được thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả.
Trên cơ sở tập hợp ý kiến của các tầng lớp nhân dân, MTTQ các cấp sẽ cung cấp cho tổ chức Đảng các thông tin trung thực, khách quan, không né tránh làm cơ sở để các tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên thực hiện tốt, có chất lượng hoạt động tự phê bình và phê bình trong Đảng. Tổ chức, động viên nhân dân tham gia phát hiện, đấu tranh với những cán bộ, đảng viên tham nhũng, lãng phí, quan liêu, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; tạo ra dư luận xã hội phê phán, lên án mạnh mẽ các biểu hiện tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; theo dõi, giám sát, thúc đẩy việc xử lý nghiêm minh mọi vi phạm theo đúng kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, không để “chìm xuồng”, “rơi vào im lặng” hoặc “nhẹ trên, nặng dưới”; kiến nghị kịp thời với Đảng và Nhà nước tôn vinh những người có công đóng góp với công tác xây dựng Đảng và bảo vệ những người có dũng khí đấu tranh với tham nhũng, tiêu cực./.
Nguyễn Tuấn Anh