Theo Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, năm 2022, mặc dù dịch COVID-19 đã được kiểm soát, nhưng nền kinh tế Việt Nam nói chung và ngành logistics Việt Nam nói riêng vẫn đối mặt với rất nhiều thách thức như: Tình hình chính trị căng thẳng ở nhiều quốc gia trên thế giới; chuỗi cung ứng năng lượng và lương thực bị đứt gãy trên phạm vi toàn cầu; lạm phát diễn ra ở nhiều quốc gia…

Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam vẫn có nhiều điểm sáng. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đến thời điểm hiện tại đã gần cán mốc 700 tỷ USD. Tăng tưởng kinh tế ước đạt 8%, là mức tăng trưởng cao nhất khu vực châu Á-Thái Bình Dương trong năm 2022. Các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đi vào thực thi và mang lại nhiều lợi ích thiết thực, nhất là EVFTA… Điều đó tạo nên động lực cho ngành logistics phát triển mạnh mẽ.

Ngành dịch vụ logistics Việt Nam đã vượt qua khó khăn của đại dịch COVID-19 tăng trưởng và phát triển bền vững, với tốc độ tăng trưởng 12-15% tùy theo ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp.

Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), ngành logistics Việt Nam đang có rất nhiều thuận lợi để phát triển. Thể hiện trên một số khía cạnh sau:

Thứ nhất, hiện nay rất nhiều địa phương đã xây dựng kế hoạch, quy hoạch về phát triển logistics. Cùng với đó, xu hướng đầu tư vào ngành logistics đang tăng rất nhanh, thể hiện qua các công trình hạ tầng như: Đường cao tốc, đầu tư sân bay Long Thành, mở rộng các cảng biển, xây dựng các trung tâm logistics mới và trong sự tham gia này, không chỉ có nhà đầu tư trong nước, nguồn vốn của Nhà nước, mà còn cả nguồn vốn của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Khi các doanh nghiệp nước ngoài nhìn thấy thị trường logistics của Việt Nam đem lại lợi nhuận cao, thì tốc độ, dòng vốn đổ vào ngành logistics sẽ rất lớn. Đầu tư gia tăng cũng tạo ra sự chuyển biến về mặt hạ tầng, khi đó, daonh nghiệp kinh doanh dịch vụ có điều kiện phát triển tốt hơn.

Thứ hai, hoạt động sản xuất thương mại của Việt Nam đang phục hồi và gia tăng rất tốt. Ngày 15/12, ghi nhận tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam lần đầu tiên đạt mức kỷ lục 700 tỷ USD. Đây được đánh giá là thuận lợi lớn đối với ngành logistics vì khối lượng hàng hóa sản xuất, luân chuyển trong nước và giao dịch với thương mại quốc tế gia tăng, sẽ kéo theo nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics.

Thứ ba, ngành logistics đã ghi nhận sự lớn mạnh trong thời gian qua khi bên cạnh sự gia tăng của các doanh nghiệp mới, nhiều doanh nghiệp của Việt Nam đã phát triển rất tốt và có tốc độ tăng trưởng nhanh. Ngoài ra, còn có sự xuất hiện của các hiệp hội mới, trong đó có những hiệp hội đặc thù như: Hiệp hội Phát triển nhân lực logistics Việt Nam - điều này cũng tạo sự đóng góp chung về lực lượng và giúp ngành logistics đạt được những kết quả tốt hơn.

Tuy nhiên, đại diện lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cũng cho rằng, năm 2023 sẽ là một năm rất khó khăn. Đó là:

Một là, hiện nay thế giới đang ở trong tình trạng suy thoái và lạm phát, nhu cầu tiêu dùng thế giới sẽ sụt giảm, dẫn đến sự sụt giảm về các hoạt động thương mại, kéo theo đó là hoạt động logistics… Các doanh nghiệp nói chung, trong đó có doanh nghiệp logistics phải có sự chuẩn bị để đối mặt.

Hai là, mặc dù hiện nay, cước vận tải container đường biển đã giảm về mức trước dịch, thậm chí giảm dưới mức trước dịch. Tuy nhiên, những yếu tố bất ổn trong thị trường kinh doanh vẫn đang bộc lộ, bên cạnh cuộc chiến Ukraine chưa có dấu hiệu chấm dứt, các yếu tố khác như thiên tai, dịch bệnh hay các sự cố bất ngờ như tàu container gây tắc nghẽn kênh đào Suez... cũng có thể gây ra những tắc nghẽn do dòng chảy thương mại, logistics...

Ba là, một trong những khó khăn và cũng là yêu cầu hiện nay đối với các doanh nghiệp logistics của Việt Nam, đó là phải có nhận thức và đổi mới trong vấn đề về xu hướng xanh hóa đang diễn ra trong hoạt động thương mại và hoạt động kinh tế, tức là lồng ghép các yêu cầu về bảo vệ môi trường trong các hoạt động kinh tế, thương mại trong hoạt động logistics. Điều này đồng nghĩa sẽ phải tăng thêm những tiêu chuẩn cao hơn cho hàng hóa, hoạt động kinh doanh... đồng thời, việc đáp ứng các tiêu chuẩn này sẽ khiến chi phí gia tăng và các doanh nghiệp logistics sẽ không đứng ngoài cuộc chơi này.

Theo đại diện lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong thời gian tới, Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (Hiệp hội) và doanh nghiệp logistics trong nước cần lưu ý thực hiện một số nhiệm vụ cơ bản sau:

Trước hết, Hiệp hội cần phản ứng nhanh nhạy hơn nữa với các vấn đề thực tiễn của thị trường logistics. Theo đó, logistics liên quan đến tất cả các ngành sản xuất, lưu thông hàng hóa trong nước và xuất nhập khẩu. Do vậy, các vấn đề nảy sinh sẽ rất đa dạng và thường xuyên.

Thứ hai, cùng với phản biện chính sách, Hiệp hội cần phát huy vai trò tư vấn chính sách. Báo cáo với Chính phủ về việc cải tổ Ủy ban 1899 trong tình hình mới, trong đó chính thức kiến nghị đưa Hiệp hội thành một thành viên của Ủy ban. Định hướng cho hội viên những xu hướng mới trong logistics như logistics đô thị, logistics thương mại điện tử, logistics nông sản, logistics xanh.

Thứ ba, các doanh nghiệp logistics phải tích cực nắm bắt để kịp thời nâng cấp, cập nhật những vấn đề như sử dụng nhiên liệu, giao nhận chuyển sang sử dụng xe điện, sử dụng năng lượng mặt trời, sử dụng bao bì tái chế,..

Thứ tư, sự cạnh tranh giữa doanh nghiệp logistics Việt Nam và doanh nghiệp logistics nước ngoài hiện nay rất gay gắt. trong khi chính doanh nghiệp Việt Nam lại chưa vươn ra thị trường quốc tế, "sân nhà" trở nên chật chội, do đó, doanh nghiệp logistics Việt Nam cần mạnh dạn hơn trong quá trình tiến ra thị trường quốc tế.

Thứ năm, trước xu hướng "Sáp nhập và Mua lại" (M&A), bên cạnh có thể coi đây công cụ tốt để tăng tốc độ tích tụ vốn, mở rộng quy mô doanh nghiệp để xây dựng các tập đoàn mạnh về logistics, Hiệp hội và doanh nghiệp cần quan tâm thích đáng, lường trước, đề phòng và "chống thôn tính" trước làn sóng có thể "nuốt" các doanh nghiệp nhỏ, thậm chí các doanh nghiệp vừa và lớn.

Thứ sáu, Hiệp hội cần quan tâm hơn nữa tới mở rộng tầm "phủ sóng" của Hiệp hội, đặc biệt là đối với các địa phương miền Bắc, miền Trung, khắc phục tình trạng mất cân đối về cơ cấu hội viên. Mặc dù một số địa phương đã thành lập các Hiệp hội Logistics riêng của tỉnh thành, nhưng vai trò của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam với tư cách Hiệp hội cấp quốc gia là không thể thay thế.

Thứ bảy, Hiệp hội cần đầu tư cho kế hoạch hoạt động một cách "dài hơi", với thời hạn 5 năm hoặc 10 năm - không phụ thuộc vào nhiệm kỳ Đại hội của Hiệp hội. Đặc biệt, cần có Chiến lược về việc nâng cao năng lực doanh nghiệp dịch vụ logistics./.

HOÀNG MINH