1. Sử dụng công nghệ thông tin (CNTT) ở tất cả công đoạn Tổng điều tra (TĐT)
 
TĐT dân số và nhà ở năm 2019 áp dụng cả 2 phương pháp là điều tra trực tiếp và điều tra gián tiếp (hộ dân cư tự cung cấp thông tin về dân số và nhà ở thông qua phiếu điều tra trực tuyến). Về hình thức thu thập thông tin, TĐT dân số và nhà ở năm 2019 áp dụng 2 hình thức thu thập thông tin mới: điều tra bằng phiếu điện tử trên thiết bị di động (CAPI) và điều tra bằng phiếu trực tuyến sử dụng Internet (Webform). Hình thức Webform có nhiều ưu điểm như giảm tải công việc của điều tra viên thống kê, giảm chi phí điều tra và giảm thời gian các hộ tham dự phỏng vấn.
 
Việc cải tiến này đem lại những lợi ích thiết thực trong nâng cao chất lượng số liệu, tăng tính minh bạch và chặt chẽ của quy trình sản xuất thông tin thống kê, rút ngắn thời gian công bố kết quả, giảm kinh phí điều tra và phù hợp với xu hướng tổ chức điều tra của thế giới. Tuy nhiên, đổi mới này cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với ngành Thống kê trong thực hiện cuộc TĐT này.
 
2. Áp dụng phương pháp chọn mẫu phân tầng 2 giai đoạn nhằm đảm bảo tính đại diện đến cấp huyện và tiết kiệm kinh phí, quy mô mẫu chiếm 9% số hộ trong cả nước, trong khi TĐT 2009 là 15%.
 
Phương pháp thiết kế mẫu trong TĐT năm 2009 có ưu điểm là thuận lợi cho công tác tổ chức và phân bổ nguồn lực nhưng hạn chế lớn nhất là hiệu quả thiết kế mẫu không cao, sai số mẫu, đặc biệt là sai số của các chỉ tiêu liên quan đến điều kiện sống của hộ là rất lớn.

Để khắc phục, TĐT dân số và nhà ở năm 2019 áp dụng phương pháp chọn mẫu phân tầng 2 giai đoạn. Trong đó, bước 1: phân bổ và chọn mẫu phân tầng theo huyện; trong mỗi huyện, các địa bàn điều tra mẫu được chọn theo phương pháp xác suất tỷ lệ với quy mô; bước 2: trong từng địa bàn điều tra mẫu, các hộ mẫu được chọn ngẫu nhiên hệ thống theo khoảng cách. Theo đó, số lượng địa bàn mẫu là khoảng 40% tổng số địa bàn và quy mô mẫu chiếm khoảng 9% số hộ trong cả nước.
 
3. Lồng ghép thông tin đáp ứng nhiều nội dung mới, trong đó đáp ứng các chỉ tiêu phát triển bền vững mà Việt Nam cam kết với cộng đồng quốc tế.
 
Mục tiêu phát triển bền vững (Sustainable Development Goals - SDGs), còn được gọi là Mục tiêu toàn cầu, là mục tiêu phổ quát được thiết kế nhằm chấm dứt đói nghèo, bảo vệ hành tinh và đảm bảo rằng tất cả mọi người được hưởng hòa bình và thịnh vượng vào năm 2030 ở mỗi quốc gia thành viên Liên hợp quốc. TĐT dân số và nhà ở năm 2019 sẽ cung cấp thông tin phục vụ tính toán và đánh giá khoảng 15% các chỉ tiêu SDGs của Việt Nam.
 
4. Cải tiến quy trình vẽ sơ đồ nền xã/phường: Không thực hiện vẽ sơ đồ chi tiết đến từng hộ dân cư mà chỉ vẽ sơ đồ nền các địa bàn điều tra trong xã/phường.
 
Địa bàn điều tra sử dụng trong công tác thống kê là khu vực địa lý nơi có dân cư sinh sống, có ranh giới rõ ràng hoặc tương đối rõ ràng. Về cơ bản, địa bàn điều tra là các thôn, buôn, xóm, ấp, bản, phum, sóc, tổ dân phố, khu phố, tiểu khu. TĐT dân số và nhà ở năm 2019 quy định mỗi địa bàn điều tra có quy mô trung bình khoảng 120 hộ dân cư. Mỗi xã/phường gồm nhiều địa bàn điều tra và ranh giới các địa bàn điều tra ghép lại sẽ thành bản đồ của xã/phường đó.
 
Theo phương pháp luận quốc tế, sơ đồ sử dụng trong TĐT dân số và nhà ở bao gồm sơ đồ nền xã/phường và sơ đồ chi tiết đến từng ngôi nhà/đơn vị nhà ở (còn gọi là sơ đồ chi tiết địa bàn điều tra) nhằm đảm bảo không tính trùng hoặc bỏ sót dân số trong quá trình điều tra thực địa.
 
5. Làm căn cứ đề xuất tiến tới không thực hiện TĐT dân số và nhà ở vào năm 2029.
 
Nhằm cải thiện tính kịp thời của thông tin về dân số cũng như nâng cao hiệu quả sử dụng dữ liệu sẵn có, giảm gánh nặng tài chính cho ngân sách nhà nước và tận dụng tối đa các lợi thế của công nghệ thông tin, TĐT dân số và nhà ở năm 2019 được kỳ vọng sẽ là căn cứ để cập nhật thông tin về dân số, từ đó đề xuất nâng cao chất lượng thông tin của hệ thống báo cáo hành chính tiến tới không thực hiện TĐT dân số và nhà ở năm 2029./.

AT