(TCTG)- Việc hai đảng cầm quyền đạt được thoả thuận đã tránh cho Bắc Ai Len lâm vào một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Tuy nhiên, con đường vẫn chưa được khai thông. Ông Adrian Guelke, giáo sư chính trị tại đại học Queen's University of Belfast sẽ đưa ra một số nhận xét về những thuận lợi và khó khăn cần vượt qua.
1- Việc chuyển giao quyền kiểm soát lực lượng cảnh sát và tư pháp:
Theo thỏa thuận, việc Luân Đôn chuyển giao quyền kiểm soát lực lượng cảnh sát và tư pháp cho chính phủ chia sẻ quyền lực tại Bắc Ireland, luôn bị hoãn, cuối cùng đã đạt được lịch trình. Ông Adrian Guelke chỉ rõ: “Đó là bước tiến lớn trong các cuộc thương lượng và điều này có lợi cho Đảng Sinn Fein, cánh chính trị của tổ chức bán quân sự Quân đội Cộng hòa Ai Len (IRA)”.
Thời hạn chuyển giao phải được đưa ra trước ngày 12/4 tới… tức gần hai tháng nữa. “Điều này dường như hơi ngắn song thực tế mọi thứ đã sẵn sàng, đặc biệt là việc chuyển giao ngân sách. Hiện chỉ còn thiếu một thoả thuận của những người liên hiệp chia sẻ quyền lực”.
Từ nay tới đó, một trụ sở mới của Bộ Tư pháp sẽ được xây dựng. “Nhưng sẽ không có quá nhiều thay đổi so với cơ quan tư pháp của Anh”. Ngược lại, tên của vị bộ trưởng mới sẽ gây ra nhiều khó khăn. Đảng Liên đoàn Dân chủ-DUP (gồm những người theo đạo Tin Lành trung thành với đường lối liên hiệp với Anh) và Đảng Sinn Fein (gồm những người theo đạo Thiên chúa với đường lối quốc gia chủ nghĩa) đã đồng ý giành chức vụ này cho một ứng cử viên được tất cả chấp nhận: người có khả năng nhất là ông David Ford, thủ lĩnh Đảng Liên minh.
Tuy nhiên, ông David Ford đang do dự chấp nhận đề nghị trên. Theo ông, chính phủ hiện nay không đưa ra những bảo đảm cần thiết cho thiện chí của ông nhằm liên kết những người Thiên chúa và Tin lành. Ông Adrian Guelke nhận xét thái độ trên mang một tính toán chính trị:
“Có thể ông ấy muốn thu hút sự chú ý trong đảng của mình khi sắp tới kỳ bầu cử. Nhưng ông ấy không thể cho phép mình từ chối chức vụ trên bởi điều này sẽ làm cho thoả thuận gặp khó khăn. Và khi bầu cử sẽ không thuận lợi cho đảng của ông”.
Về việc chuyển giao quyền kiểm soát lực lượng cảnh sát, ông David Ford cho rằng điều này thực tế chỉ mang tính “biểu tượng”. “Trước thoả thuận, cảnh sát Bắc Ai Len đã mang tính tự trị rất cao”. Tại sao ngay từ lúc này lại có nhiều khó khăn như vậy?
“Đảng Liên đoàn Dân chủ không muốn chấp nhận những thời hạn do Đảng Sinn Féin đề xuất do lo ngại tạo ra cảm giác mình nhượng bộ. Đây là những cuộc tranh cãi chính trị cổ điển…”
2- Vấn đề các cuộc diễu hành:
Các cuộc diễu hành là chủ đề quan trọng khác gây tranh chấp. Các cuộc diễu hành do các tổ chức của người Tin lành thực hiện, trong đó một số cuộc diễu hành đi qua các khu phố của người Thiên chúa và có thể dẫn đến những căng thẳng nghiêm trọng. Hiện nay, một uỷ ban độc lập phụ trách việc điều tiết tổ chức các cuộc diễu hành trên, song Đảng Liên đoàn Dân chủ yêu cẩu huỷ bỏ do có lợi cho những thoả thuận địa phương.
Theo các cuộc thảo luận, Đảng Liên đoàn Dân chủ và Đảng Sinn Féin đã thành lập một nhóm gồm 6 thành viên (3 người mỗi đảng) phụ trách nghiên cứu trong hai tuần để đưa ra các đề xuất nhằm cải thiện quy định. Tóm lại, điều này muốn nói là không có gì cụ thể được thực hiện. Ông Adrian Guelke nhấn mạnh: “Họ đã dồn khó khăn cho người khác”. Thực sự không có những người ôn hoà. “Chúng ta không biết điều gì sẽ xảy ra trong nhóm đó. Có thể sẽ diễn ra tốt đẹp song cũng tồn tại điều mâu thuẫn…” Trong khi chờ đợi, những nhà lãnh đạo chính trị một lần nữa đã nghiên cứu kỹ lại vấn đề… một vài ngày sau khi chỉ định nhóm làm việc”.
3- Các điều kiện ký kết thoả thuận:
Một vài ngày trước khi ký kết thoả thuận, không có gì dự báo sẽ tìm được lối thoát: thủ lĩnh Đảng Liên đoàn Dân chủ và Thủ hiến Peter Robinson-sẵn sàng đồng ý với Đảng Sinn Féin đã phải đối mặt với sự chống đối của 14 trên tổng số 35 thành viên của họ. Nhưng đến ngày ký kết, không một ai trong số họ bày tỏ sự phản đối và ông Peter Robinson đã thông báo sự đồng thuận dẫn đến thông qua văn bản.
Làm thế nào ông Robinson lại có thể thuyết phục được những người chống đối? Ông Adrian Guelke cho biết: “Có thể do thời hạn chuyển giao được xác định”.
“Những người theo đường lối liên hiệp luôn mong muốn gắn vấn đề chuyển giao với vấn đề liên quan các cuộc diễu hành, điều mà Đảng Sinn Féin từ chối. Vì vậy, theo kế hoạch chi tiết của thoả thuận, nhóm làm việc liên quan các cuộc diễu hành sẽ phải đưa ra đề xuất trước khi Quốc hội Bắc Ai Len tiến hành biểu quyết việc chuyển giao vào ngày 9/3.
Điều này tạo cho những người theo đường lối liên hiệp một sự bảo đảm: họ có thể bầu chống lại việc chuyển giao nếu đề xuất liên quan các cuộc diễu hành không thích hợp”.
Tuy nhiên, theo ông Adrian Guelke, khả năng này ít có thể xảy ra: “Tất cả mọi người yêu cầu một thoả thuận. Sau nhiều khó khăn để có được, những người theo đường lối liên hiệp không cho phép thoả thuận một lần nữa bị ngăn trở”. Và ngay cả khi Đảng Liên đoàn Dân chủ là “kẻ mất” trong các cuộc thương lượng:
“Ngược lại, Đảng Sinn Féin đã không đạt được điều gì cụ thể. Sẽ khó khăn hơn cho họ để bảo vệ thoả thuận có lợi cho những người ủng hộ mình”.
4- Tương lai của thoả thuận:
Theo ông Adrian Guelke, mặc dù có những khó khăn cần vượt qua song thoả thuận đã “làm sáng tỏ tình hình” và “đang trên đường thuận lợi”. Tuy nhiên, thoả thuận cũng không thể tránh khỏi một “thảm hoạ” do một nguyên nhân ngoại cảnh gây ra, như cuộc điều tra nhắm vào ông Peter Robinson do ông có mối quan hệ với một doanh nhân:
“Nếu ông phải từ chức sau vụ việc này, thoả thuận sẽ bị phá hỏng”.
Một khó khăn nữa là thiếu đồng thuận liên quan văn bản: ngoài Đảng Sinn Féin và Đảng Liên đoàn Dân chủ, không một đảng nào khác ủng hộ thoả thuận. Ông Adrian Guelke nhận định: “Đảng Công giáo ôn hoà (SDLP) và Đảng Hợp nhất Ulster (UUP) đã thất vọng khi không được mời tham gia các cuộc thương lượng”. Đảng Liên đoàn Dân chủ cũng bị tố cáo đã có những nhượng bộ bí mật đối với Đảng Sinn Féin. Người ta nói đến một khoản tài trợ trị giá 20 triệu Bảng Anh cho chương trình phát triển tiếng Ga-en…
Theo báo RUE89.com (Bài dịch)