"Lập đồn phòng thủ Hoàng Sa"

Nhà nghiên cứu Phan Thuận An cho biết: Tờ châu bản nói trên được ông tìm thấy tại tủ sách gia đình ở phủ thờ Công chúa Ngọc Sơn ở đường Nguyễn Chí Thanh, thành phố Huế. (Công chúa Ngọc Sơn là con Vua Đồng Khánh, em Vua Khải Định và là cô ruột Vua Bảo Đại, là bà nội của vợ ông Phan Thuận An). Phủ thờ Công chúa Ngọc Sơn hiện cũng là nơi sinh sống của gia đình ông Phan Thuận An.

Tờ châu bản được viết trên một mặt giấy, có cỡ 21,5x31cm, với nội dung như sau:

"Huế, ngày 27 tháng 12 năm Bảo Đại thứ 13
(15 Février 1939)
Ngự tiền văn phòng kính tâu:
Nay văn phòng chúng tôi có tiếp thơ số 177s-sp, ngày 10 tháng 2 năm 1939 của quý Khâm sứ đại thần thương rằng, ngạch binh thanh khố Trung Kỳ có nhiều công lao trong việc dẹp yên các miền man di dấy loạn và việc lập đồn phòng thủ ở đảo Hoàng Sa, nghĩ nên thưởng Ngũ hạng Long tinh cho hiệu kỳ ngạch ấy và nhờ chúng tôi tâu lên Hoàng đế ban chuẩn. Phí ngân cấp chỉ và thiệt chất huy chương ấy sẽ do ngân sách Trung Kỳ đài thọ. Chúng tôi có phụng nghĩ dạng bản dụ ngữ ban chuẩn huy chương ấy cho ngạch binh thanh khố Trung Kỳ, kính tâu lên Hoàng đế tài định, như mông du doãn, hậu chỉ lục tuân.
Nay kính tâu.
Tổng lý đại thần,
Thần:
(ký tên: Phạm Quỳnh)

Bên lề trái của văn bản, nhà vua có phê chữ "Chuẩn y" và ký tắt hai chữ BĐ (Bảo Đại) bằng mực đỏ.

Theo nhà nghiên cứu Phan Thuận An, trong tờ tấu vừa nêu, tác giả của nó có dùng một số từ Hán - Việt theo văn bản hành chính triều đình hơi khó hiểu với người đương thời, nhưng có thể tóm tắt nội dung chính như sau:

"Vào ngày 10.2.1939, Toà Khâm sứ Trung Kỳ có đề nghị Nam triều nên thưởng Huy chương Long tinh hạng 5 cho đơn vị lính khố xanh ở Trung Kỳ, vì họ đã có công trong việc dẹp loạn "man di" ở miền núi và có công trong việc lập đồn phòng thủ ở đảo Hoàng Sa. Đến ngày 15.2.1939, Tổng lý Ngự tiền văn phòng Phạm Quỳnh dâng lên Hoàng đế Bảo Đại tờ "tấu" xin nhà vua duyệt y và nhà vua đã phê "Chuẩn y" (đồng ý cho thi hành). Còn chi phí về thưởng cấp huy chương thì do ngân sách của Toà Khâm sứ Trung Kỳ đài thọ". Nhà nghiên cứu Phan Thuận An khẳng định: "Như thế là mọi việc đều đã diễn ra một cách suôn sẻ theo nguyên tắc hành chính bấy giờ".

Tài liệu bậc 1 khẳng định chủ quyền

Nhà nghiên cứu Phan Thuận An cho biết: "Tờ châu bản nói trên là một tài liệu rất mới, vì nó không có trong số toàn bộ số châu bản thời Bảo Đại đang được lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I. Nó quý ở chỗ đây là bản chính (chứ không phải bản sao) - tức là tài liệu bậc 1.

Và quý nhất là nội dung của tờ châu bản này một lần nữa khẳng định rằng mãi cho đến trước khi Chiến tranh thế giới lần 2 xảy ra trên Thái Bình Dương, quần đảo Hoàng Sa vẫn còn thuộc về chủ quyền của Việt Nam, mặc dù đất nước bấy giờ đang ở dưới sự bảo hộ của Pháp".

Phát biểu tại lễ bàn giao, nhà nghiên cứu Phan Thuận An mong muốn Nhà nước Việt Nam phát huy tối đa giá trị của tờ châu bản. Cũng tại lễ tiếp nhận, ông Vũ Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Uỷ ban Biên giới quốc gia - Bộ Ngoại giao - đánh giá rất cao giá trị của tờ châu bản. Ông nói: "Đây là một trong những chứng cứ quan trọng khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa. Chúng tôi sẽ cho thẩm định để sớm công bố chính thức về mặt nhà nước".