Đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.

Một số kết quả nổi bật

Trình bày báo cáo tại Hội nghị, đồng chí Lê Mạnh Hùng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương đã nhấn mạnh một số kết quả nổi bật trong công tác chỉ đạo, quản lý báo chí trong năm 2020.

Công tác chỉ đạo, định hướng, quản lý thông tin trên báo chí, việc  tổ chức cung cấp thông tin cho báo chí có nhiều đổi mới và chủ động.

Về công tác xây dựng chính sách và kiện toàn hệ thống pháp luật về báo chí, Trong năm 2020, các cơ quan quản lý báo chí tiếp tục xây dựng, đề xuất các cấp có thẩm quyền ban hành và chủ động ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, chính sách nhằm tiếp tục hoàn thiện cơ chế tạo điều kiện cho cơ quan báo chí hoạt động tốt hơn.

Về công tác triển khai quy hoạch báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương và các bộ, ngành địa phương, đơn vị liên quan tập trung cao điểm thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 (Quy hoạch báo chí) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tổng số 78 cơ quan, tổ chức, địa phương phải thực hiện sắp xếp, quy hoạch báo chí trong năm 2019 và năm 2020 theo Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 03/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025. Tiến độ quy hoạch đến nay, tổng số 61/78 cơ quan, tổ chức, địa phương đã hoàn thành thực hiện sắp xếp, quy hoạch báo chí. Hiện đang xem xét, xử lý hồ sơ của các trường hợp còn chưa hoàn thành quy hoạch, đảm bảo đúng các điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định.

Năm 2020, các cơ quan quản lý tiếp tục đẩy mạnh công tác rà soát, phát hiện và xử lý nghiêm các thông tin sai sự thật; triển khai các biện pháp kỹ thuật, tích cực đàm phán, yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới tuân thủ pháp luật Việt Nam ngăn chặn, gỡ bỏ các thông tin xấu, độc, phản động, sai sự thật, quảng cáo vi phạm pháp luật, đạt được hiệu quả cao nhất từ trước tới nay. Các cơ quan chức năng đã triển khai đồng bộ các biện pháp về kỹ thuật, pháp lý, truyền thông, kinh tế… để đấu tranh quyết liệt với các nền tảng xuyên biên giới, điển hình là Facbook và Google để thực hiện nghiêm túc các yêu cầu của phía Việt Nam.

Những xu hướng và thách thức trong hoạt động báo chí hiện nay

Tại Hội nghị, các đại biểu đã thảo luận, dự báo những xu hướng và thách thức trong hoạt động báo chí hiện nay.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực báo chí, truyền thông sẽ diễn ra mạnh mẽ và rất nhanh trong các lĩnh vực của đời sống xã hội; báo chí không chỉ đóng vai trò là nguồn thông tin phản ánh mọi lĩnh vực đời sống xã hội mà báo chí trong thời kỳ mới phải là “bộ lọc” thông tin, kiến giải những vấn đề mang tính bản chất từ hiện tượng xã hội để bảo đảm thực hiện tốt sứ mạng của nền báo chí cách mạng và phát triển theo hướng hiện đại.

Sự dịch chuyển phương thức tiếp cận thông tin của người đọc, nghe, xem từ bị động sang chủ động và công nghệ định hướng, dẫn dắt (gợi ý) người dùng diễn ra nhanh chóng và là xu thế chủ đạo, đòi hỏi các cơ quan báo chí phải có chiến lược tổ chức, vận hành và quản lý hoạt động theo mô hình mới (đa nền tảng, tăng tính tương tác, ...) để có thể đáp ứng nhu cầu của khán giả.

Cạnh tranh thông tin giữa các loại hình truyền thông ngày càng cao; xuất hiện ngày càng nhiều cá nhân, doanh nghiệp tự sản xuất các chương trình phát thanh, truyền hình (các audio, video) và cung cấp lên các hạ tầng truyền dẫn trên mạng internet qua các trang web, ứng dụng, mạng xã hội, hình thành xu thế “truyền thông đại chúng” với những thông tin đa chiều, khó định hướng.

Có hiện tượng một bộ phận cán bộ, lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên cơ quan báo chí thiếu tu dưỡng, rèn luyện bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp, có biểu hiện tự mãn, trục lợi, thích thể hiện “quyền lực truyền thông”; làm báo theo kiểu áp đặt, thiếu tính xây dựng, tính nhân văn.

Nguồn thu quảng cáo tiếp tục dịch chuyển mạnh sang các nền tảng truyền thông mới.

Trong bối cảnh đó, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong sản xuất, điều hướng nội dung, đáp ứng nhu cầu, sở thích người dùng diễn ra nhanh, đòi hỏi các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí phải có khả năng nắm bắt nhanh và dự báo sớm được tác động của xu thế này trong việc định hướng báo chí và truyền thông trên mạng; các cơ quan báo chí cần nâng cao cảnh giác và thường xuyên chuyển đổi cách thức kiểm soát các thông tin, bình luận khi tham gia, cập nhật thông tin lên mạng xã hội.

Áp lực về chuyển đổi mô hình, cách thức hoạt động của các cơ quan báo chí sau khi thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 đặt ra nhiều thách thức đối với các cơ quan báo chí, nhất là vấn đề sắp xếp tổ chức bộ máy và kinh tế báo chí.

Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến phát triển kinh tế xã hội nói chung và hoạt động của cơ quan báo chí nói riêng vẫn tiếp tục là nguy cơ lâu dài (làm sụt giảm nguồn thu quảng cáo và gia tăng chi phí hoạt động).

Tốc độ phát triển kinh tế xã hội diễn ra nhanh, nhiều hành vi vi phạm pháp luật ngày càng tinh vi, phức tạp, nguy hiểm do đó đòi hỏi công tác bảo vệ nhà báo, phóng viên trong quá trình tác nghiệp cần phải được coi trọng và tăng cường, nhất là đối với các phóng viên, nhà báo thực hiện mảng đề tài phóng sự điều tra; bên cạnh đó các phóng viên, nhà báo cũng cần phải thường xuyên học hỏi, nâng cao nghiệp vụ, kiến thức pháp luật và đạo đức khi tác nghiệp.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết cả thế giới và trong nước đều vẫn đang phải đối phó với đại dịch Covid-19, Việt Nam được đánh giá đã thành công trong cuộc chiến này. Thành công này là do hệ thống Đảng, Nhà nước lãnh đạo, có lực lượng y tế, bộ đội, công an đồng hành với nhân dân tạo ra sự đồng thuận trong xã hội. Phó Thủ tướng bày tỏ mong muốn, báo chí sẽ tiếp tục tận dụng được thế mạnh của công nghệ mới trước sức ép của mạng xã hội, Internet, cùng nhau biến sức ép tạo ra các giải pháp, biến thành cánh tay nối dài hoàn thành mục tiêu. Điều này cần sự vào cuộc của các cơ quan của Chính phủ. Cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa sự góp ý có tính phản biện của xã hội thông qua báo chí, huy động sức mạnh toàn dân xây dựng Chính phủ hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn. Về quy hoạch báo chí, Phó Thủ tướng nhận định cơ bản đã thực hiện tốt, trong quá trình triển khai có những việc cần phải điều chỉnh, sau 2 năm sẽ đánh giá lại để kiến nghị, điều chỉnh cần thiết phù hợp với sự phát triển của báo chí.

Một nhiệm kỳ đầy nỗ lực, quyết tâm

 Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, đồng chí Võ Văn Thưởng nhấn mạnh nhìn lại 5 năm của nhiệm kỳ Đại hội XII và qua 5 hội nghị toàn quốc tổng kết công tác báo chí, chúng ta hoàn toàn có thể khẳng định rằng đã có một bước chuyển căn bản vững chắc trong công tác chỉ đạo, quản lý báo chí; có một tiến bộ rõ nét trong nhận thức, trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ và sứ mệnh cao cả của báo chí.

Phân tích bối cảnh năm 2021, đồng chí Võ Văn Thưởng nhấn mạnh, nhiều vấn đề khó khăn, thách thức vẫn đang đặt ra. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên giáo của Đảng, trong đó có công tác báo chí tiếp tục phải giữ vững vai trò tiên phong trong ổn định tư tưởng, tâm trạng xã hội, phát huy vai trò “đi trước, mở đường”; chủ động công tác thông tin, tuyên truyền, góp phần thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đồng chí Võ Văn Thưởng đề nghị các cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo cơ quan chỉ đạo, quản lý, cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau đây:

Một là, cần tiếp tục nhận thức, quán triệt thật sâu sắc và đầy đủ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác báo chí với tư cách là một thành tố quan trọng trong công tác tuyên giáo của Đảng; là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng, là diễn đàn của Nhân dân. Chỉ trên cơ sở nhận thức đúng đắn, sâu sắc và toàn diện đó, chúng ta mới có thể xây dựng, triển khai thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền một cách chủ động, tích cực, sáng tạo và hiệu quả, thực hiện tốt sứ mệnh vẻ vang của báo chí cách mạng, xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Hai là, Đại hội XIII của Đảng đang đến rất gần, do vậy, nhiệm vụ quan trọng và tập trung nhất của các cơ quan báo chí trong thời gian tới và trong cả năm 2021 là đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về Đại hội XIII của Đảng và việc triển khai đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào cuộc sống. Các cơ quan báo chí nâng cao mức độ tuyên truyền về Đại hội XIII của Đảng theo Hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương và Trung tâm Báo chí Đại hội XIII; nâng cao chất lượng, thời lượng, chuyên trang, chuyên mục, chương trình, tuyến tin bài, phóng sự giới thiệu thành tựu phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, quốc phòng, an ninh, đối ngoại sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, nhất là trong nhiệm kỳ 2015 - 2020; nhìn lại 30 năm thực hiện Cương lĩnh, 10 năm thực hiện Cương lĩnh bổ sung, những kết quả về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, công tác phòng, chống tham nhũng; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước và xã hội, trong đó nhấn mạnh những kết quả nổi bật trong nhiệm kỳ Đại hội XII; phương hướng, nhiệm vụ mục tiêu năm 2021 và nhiệm kỳ 2021- 2025. Bên cạnh đó, báo chí cần bám sát những vấn đề, sự kiện quan trọng của đất nước trong năm 2021 đặc biệt là bầu cử Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, để chuyển tải những thông tin kịp thời, toàn diện, chuẩn xác, phong phú, sinh động đến với độc giả trong và ngoài nước.

Ba là, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về báo chí theo hướng tăng cường trách nhiệm; tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác chỉ đạo, quản lý báo chí. Cần tiến hành rà soát toàn diện các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với báo chí; để từ đó đề xuất những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp yêu cầu chỉ đạo, quản lý và thực tiễn phát triển báo chí. Trong năm 2021 và nhiệm kỳ Đại hội XIII, cần triển khai quyết liệt, mạnh mẽ với tinh thần chủ động và quyết tâm cao.

Về thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, các cơ quan chỉ đạo, quản lý, chủ quản báo chí cần tập trung thực hiện thật tốt các mục tiêu, giải pháp và lộ trình đã được nêu trong Quy hoạch, thực hiện tốt nhiệm vụ trong Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII của Đảng đã nêu ra: “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Thực hiện tốt việc quy hoạch, sắp xếp hợp lý hệ thống báo chí, truyền thông”.

Bốn là, cần xác định năm 2021 là năm tạo bước chuyển tích cực, rõ nét hơn nữa trong tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác quản lý báo chí, chấn chỉnh vi phạm hoạt động báo chí. Những năm cuối của nhiệm kỳ qua chúng ta đã có nhiều cố gắng và bước đầu xử lý có kết quả một số vi phạm của của các cơ quan báo chí, nhà báo; tới đây cần mạnh mẽ, quyết tâm hơn vì thanh danh của chính báo chí.

Việc thanh tra, kiểm tra, giám sát phải được tiến hành chủ động, thường xuyên, toàn diện, công khai và chặt chẽ, chú trọng vào việc thực hiện tôn chỉ mục đích, cấp giấy phép hoạt động; về điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí; về hoạt động của văn phòng đại diện, phóng viên thường trú, cộng tác viên báo, tạp chí tại một số địa phương, việc cấp giấy giới thiệu để phóng viên, cộng tác viên đi tác nghiệp... Nghị định 119/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính trong hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản đã có hiệu lực, chế tài xử phạt đã đầy đủ, mạnh mẽ hơn, do vậy, đây là thời điểm triển khai nghiêm túc các quy định này để chấn chính các hành vi vi phạm trong hoạt động báo chí, tạo môi trường hoạt động báo chí công bằng và lành mạnh hơn. Công tác phối hợp xử lý vi phạm giữa cơ quan tham mưu của Đảng với cơ quan quản lý nhà nước, giữa xử lý kỷ luật đảng với kỷ luật hành chính cần thống nhất và đồng bộ hơn, kiên quyết khắc phục tình trạng đùn đẩy, vị tình, né tránh trong xử lý vi phạm.

Năm là, cần đặc biệt quan tâm đến tình trạng tư nhân “núp bóng”, lợi dụng hoạt động liên kết để chi phối nội dung, hoạt động báo chí. Việt Nam không có báo chí tư nhân, đây là vấn đề có tính nguyên tắc. Các đồng chí cần quán triệt và thực hiện nghiêm nguyên tắc này nếu không sẽ dẫn đến những biểu hiện lệch lạc trong hoạt động báo chí; làm giảm hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, quản lý báo chí, thậm chí là gia tăng sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, lợi ích nhóm trong hoạt động báo chí. Đây cũng là nguyên nhân quan trọng làm xuất hiện một số khuynh hướng thông tin báo chí không phù hợp tư tưởng chỉ đạo, nhiệm vụ chính trị của báo chí, hạ thấp chức năng tuyên truyền, giáo dục, định hướng của báo chí.

Sáu là, các cơ quan chủ quản báo chí cần đặc biệt quan tâm, chỉ đạo, chú trọng hoàn thiện quy chế, quy trình quản lý tòa soạn, quy trình tác nghiệp của phóng viên, biên tập viên; xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực trong hoạt động báo chí, với người thực thi hoạt động báo chí để hạn chế, tiến tới ngăn chặn các hành vi vi phạm trong hoạt động lạm dụng báo chí. Cấp ủy, tổ chức đảng cần tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động của cơ quan báo chí trực thuộc; quan tâm công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, phóng viên cũng như tạo điều kiện về cơ sở vật chất... Làm tốt công tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí, chính là cơ sở để xây dựng nền báo chí cách mạng, chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại.

Bảy là, để nâng cao chất lượng báo chí, điều kiện đầu tiên và tiên quyết phải bắt đầu từ việc xây dựng đội ngũ người làm báo chuyên nghiệp. Báo chí là công việc đòi hỏi người làm báo phải có tư duy nhạy bén, có sự nhạy cảm và bản lĩnh chính trị vững vàng; có năng lực phân tích, đánh giá đúng và trúng những vấn đề đang diễn ra và dự báo xu hướng vận động trong đời sống xã hội; người làm báo cũng phải nhận thức được vai trò, trách nhiệm, sứ mệnh nghề nghiệp của báo chí cách mạng để vừa tiệm cận với báo chí, truyền thông quốc tế, nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng của quốc gia, dân tộc. Chúng ta cần đội ngũ những người làm báo có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông nghiệp vụ, có ý thức đạo đức nghề nghiệp, ý thức phục vụ Đảng, phục vụ đất nước và Nhân dân,có dũng khí đấu tranh với cái sai, bảo vệ cái đúng; biết vượt qua cám dỗ, loại bỏ được sự vô cảm, tính vị kỷ, thói hưởng thụ, lòng tham và sự giả dối của bản thân, thực sự tâm huyết, công tâm, khách quan trong thực thi nhiệm vụ, đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của nhân dân và danh dự của cá nhân trên từng trang viết.

Thu Hằng