Chữ ký số - Kỷ nguyên mới của thủ tục hải quan điện tử

Cơ quan Hải quan đã có những điều chỉnh để đáp ứng được tốt nhất những yêu cầu của doanh nghiệp, đồng thời sẵn sàng tất cả các “kịch bản” liên quan để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy thương mại điện tử ngày một phát triển sôi động hơn

Ảnh chỉ có tính minh họa. (Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN)

Chữ ký số bắt đầu được áp dụng từ ngày 1/11 trong việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử theo Quyết định 2341/QĐ-BTC ngày 18/9/2013 của Bộ Tài chính nhằm góp phần thúc đẩy thị trường chữ ký số ở Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có nhiều doanh nghiệp “mặn mà” dù loại hình mới này mang lại khá nhiều lợi ích cho họ.

Nhiều tiện ích

Chữ ký số là dạng chữ ký điện tử, dựa trên công nghệ mã khóa công khai. Mỗi người dùng phải có một cặp khóa gồm khóa công khai và khóa bảo mật.

Khóa công khai dùng để thẩm định, xác thực người tạo ra chữ ký số. Khóa bảo mật dùng để tạo chữ ký số. Đây là một công nghệ xác thực, đảm bảo an ninh, an toàn cho giao dịch trên Internet, giải quyết toàn vẹn dữ liệu và là bằng chứng chống chối bỏ trách nhiệm trên nội dung đã ký, giúp doanh nghiệp yên tâm với giao dịch của mình.

Đặc biệt chữ ký số nâng cao tính bảo mật thông qua việc quản lý được tờ khai doanh nghiệp truyền đến cơ quan Hải quan. Vấn đề này đã có không ít doanh nghiệp gặp phải trong quá trình sử dụng tài khoản để khai báo như hiện nay.

Chữ ký số được hiểu như con dấu điện tử của cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức và có giá trị pháp lý tương đương như chữ ký tay trong các giao dịch phi điện tử.

Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, mỗi năm tại Việt Nam, các doanh nghiệp mất hơn 300 triệu USD cho chi phí công văn giấy tờ truyền thống. Nếu áp dụng chữ ký số sẽ giảm thiểu chi phí này, tạo sự thông thoáng trong giao dịch của các doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Mạnh Tùng, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan) khẳng định, sử dụng chữ ký số không chỉ mang lại thuận lợi trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan điện tử mà còn đem lại lợi ích trong suốt quá trình hoạt động, kinh doanh của doanh nghiệp.

Theo bà Phạm Thanh Hà, Gíam đốc công ty truyền thông Megalinks, chữ ký số giúp doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian, chi phí, không phải trực tiếp đem chứng từ sổ sách đến các cục thuế để nộp theo quy định hàng tháng mà thao tác ngay trên mạng Internet. Quy trình này được thực hiện nhanh chóng, giảm thiểu thời gian và công sức đi lại của doanh nghiệp.

Đặc biệt, trong việc chuyển tiền qua mạng, chữ ký số đảm bảo thanh toán trực tuyến với chứng thư đã được xác nhận. Hơn thế, việc sử dụng chữ ký số giúp doanh nghiệp nhanh chóng nộp tờ khai thuế qua mạng như thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp hàng quý, thuế môn bài, thuế thu nhập cá nhân.

Ông Nguyễn Mạnh Tùng cho biết ngành Hải quan thực hiện chính thức thủ tục hải quan điện tử từ ngày 1/1/2013 đến nay đã áp dụng tại 34/34 Cục Hải quan địa phương và hầu hết các chi cục hải quan có lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu lớn của cả nước.

Tính đến ngày 4/11, đã có 13.724 doanh nghiệp, chiếm khoảng 30% số doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan điện tử, với 15.685 chữ ký số được đăng ký với cơ quan Hải quan.

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Tùng, với quan điểm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nên sau ngày 1/11 doanh nghiệp chưa đăng kí chữ ký số với cơ quan Hải quan vẫn có thể sử dụng tài khoản để thực hiện thủ tục hải quan điện tử.

Nhưng từ ngày 1/4/2014, khi ngành Hải quan thực hiện chính thức hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS việc sử dụng chữ ký số là bắt buộc. Điều này cũng phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch điện tử.

Những băn khoăn

Theo Cục công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan (Tổng cục Hải quan), những ngày đầu triển khai quy định này, việc sử dụng chữ ký số để thực hiện thủ tục hải quan điện tử diễn ra khá thông suốt, không gặp vướng mắc gì trong xử lí của hệ thống hay đường truyền.

Tuy nhiên, vẫn có phát sinh tình huống doanh nghiệp sử dụng chữ ký số không đúng với chữ ký số đã đăng ký với cơ quan Hải quan dẫn đến tờ khai không được chấp nhận (vì không sử dụng đúng chữ ký số đã đăng kí với cơ quan Hải quan).

Hiện nay, khi tham gia thủ tục hải quan điện tử mỗi doanh nghiệp được cấp một tài khoản để khai hải quan điện tử. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm bảo mật đối với tài khoản này nên có nguy cơ bị lộ và chiếm đoạt (tài khoản) hoặc thay đổi thông tin mà doanh nghiệp không nắm được, không kiểm soát được chính vì vậy đã dẫn đến những nguy cơ như doanh nghiệp không thể truy cập vào tài khoản để mở tờ khai hải quan hoặc bị đối tượng xấu sử dụng tài khoản của doanh nghiệp để khai báo hàng cấm khiến doanh nghiệp bị vi phạm (dù doanh nghiệp không thực hiện).

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cũng băn khoăn về tính bảo mật của thông tin khi sử dụng dịch vụ này.

Đại diện Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan khẳng định, cơ quan Hải quan đã có những điều chỉnh để đáp ứng được tốt nhất những yêu cầu của doanh nghiệp, đồng thời sẵn sàng tất cả các “kịch bản” liên quan để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy thương mại điện tử ngày một phát triển sôi động hơn./.

TK