Con đường dẫn vào làng Yên Lương quanh co, ngõ nhỏ, nhà này san sát nhà kia nhưng rất sạch sẽ. Đây là điều hiếm thấy ở các làng biển. Theo những người cao niên, hàng trăm năm nay, làng Yên Lương vẫn khiêm nhường, bé nhỏ như thế, hầu như mọi sinh hoạt kinh tế và tinh thần đều được diễn ra trong làng. Điều đặc biệt, làng có đền Yên Lương toạ lạc, nơi l ưu giữ những phong tục tập quán, tín ngưỡng và lễ hội độc đáo của ngư dân vùng biển. Đó là lễ hội cầu ngư hàng năm.

Đền Yên Lương có thần chủ là Quốc gia nam hải đại càn Tứ vị thánh nương và thần Cao Sơn Cao Các. Đền Yên lương được xây dựng từ thời hậu Lê. Đền có kiến trúc tôn giáo độc đáo do nhân dân làng Yên Lương lập ra để thờ thần theo tập tục tín ngưỡng dân gian của người Việt. Ông Trương Văn Ngọ (83 tuổi) – Trưởng Ban quản lý đền Yên Lương cho biết: Hằng năm, đền Yên Lương có 2 kỳ lễ trọng: Lễ Kỳ Yên vào Rằm tháng Hai (âm lịch) và Lễ Lục Ngoạt vào các ngày trung tuần tháng Sáu (âm lịch). Trong các kỳ lễ này, người dân tổ chức nhiều hoạt động thể hiện tín ngưỡng và bản sắc văn hóa của ngư dân vùng biển như: rước kiệu nghinh thần, tế thần, cầu ngư và các hoạt động lễ hội: chọi gà, đánh đu... Đặc biệt, Lễ Lục Ngoạt Tuần đã trở thành lễ hội truyền thống của ngư dân làng Yên Lương. Với mỗi ngư dân nơi đây, lễ hội cầu ngư là một trong những lễ hội quan trọng nhất, là ngày hội lớn của cả làng, trong những ngày diễn ra lễ hội hầu hết ngư dân đều không đi biển. “Gia đình tôi rời làng từ khi tôi còn rất nhỏ. Nay tôi đã trở thành bà ngoại, bà nội song cứ đến lễ Kỳ Yên hay lễ Lục Ngoạt Tuần tôi lại cùng con cháu trở về quê thắp nén nhang cầu trời yên biển lặng, lưới đầy cá tôm, đời sống ngư dân ấm no hạnh phúc, con cháu học hành giỏi giang và cùng bà con chòm xóm tham dự lễ hội của làng”, bà Dương Thị Sinh (65 tuổi) xã Diễn Bích, huyện Diễn Châu chia sẻ.

Hồn xưa trong lễ hội làng nay vẫn còn rõ nét mặc cho thời gian biến chuyển. Làng Yên Lương không bị những khu công nghiệp, nhà chung cư chọc trời chiếm lĩnh. Không gian của làng vẫn thế, sinh hoạt văn hoá cộng đồng vẫn còn được lớp người sau kế tục và phát huy. Văn hóa làng Yên Lương phong phú, đa dạng, thể hiện rõ sắc thái miền biển và còn lưu giữ được nhiều tập tục hay. Vào ngày rằm tháng Hai âm lịch hàng năm, bà con ngư dân đều có mặt ở đền làng thắp hương cầu nguyện cho một mùa ra khơi, vào lộng gặp nhiều may mắn. Đặc biệt với người dân chài trước và trong những ngày đi biển không thể quên thắp nén nhang trước ban thờ Cá Ông để được ngài phù hộ. Hiện ngư dân Nghi Thủy vẫn còn gìn giữ, bảo quản hai xương sống Cá Ông tại đền Yên Lương. Ông Trương Ngọc Hài – Phó Chủ tịch Hội nông dân Nghi Thủy cho hay: Tục thờ cá Ông đã có từ lâu đời của người dân nơi đây, nó trở thành một tín ngưỡng nằm trong đời sống sinh hoạt tâm linh của các ngư dân. Sau mỗi chuyến ra biển tôm cá đầy khoang, họ lại mang ra cúng "Ngài". Ngôi đền thờ cá Ông qua nhiều biến động của lịch sử nay đã không còn nữa. Sau khi đền Yên Lương được trùng tu, tôn tạo lại, nhân dân đã rước “Ngài” về phối thờ tại đền”.

Người làng biển Yên Lương vốn trung thực, thẳng thắn, ý chí kiên cường dũng cảm, chung sức cộng đồng để chiến thắng thiên tai, giặc dã. Và ngày nay, họ lại cùng nhau đoàn kết giữ vẹn tình làng nghĩa xóm, cùng vươn khơi, bám biển làm giàu. Họ thành lập các tổ đội sản xuất, chế biến nghề cá, liên kết tàu thuyền để cùng ra khơi. Nhưng ngày không đi biển, nhưng thanh niên trai tráng trong làng lại cùng nhau tham gia các hoạt động vui chơi, văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao rèn luyện sức khỏe hay các Câu lạc bộ về dân số kế hoạch hoá gia đình, Câu lạc bộ Gia đình trẻ để hiểu thêm và chia sẻ những công việc của những người vợ, người mẹ.

Biển là Bạc. Biển cho ngư dân đầy ắp cá, tôm. Phát triển kinh tế biển song cũng phải giữ gìn bản sắc văn hoá truyền thống trong tiến trình xây dựng nông thôn mới. Ngư dân làng Yên Lương đã và đang thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, làng cũng có những hương ước, quy ước riêng, tiến bộ hơn phù hợp với truyền thống văn hoá vùng biển nhằm xây dựng nông thôn văn minh, hiện đại. “Nói về tinh thần, ý thức giữ gìn văn hoá truyền thống vùng biển mỗi người dân làng Yên Lương nói riêng và ngư dân vùng biển đều cao. Tuy nhiên, cán bộ văn hoá, thể thao của thôn chưa được đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn về nghiệp vụ thường xuyên. Đặc biệt, cái thiếu hiện nay là quỹ đất hạn hẹp nên nhà văn hoá và khu thể thao thôn chưa đạt chuẩn theo quy định, điều này hạn chế phần nào trong sinh hoạt văn hoá của người dân”- ngư dân Trần Văn Hạnh, làng Yên Lương chia sẻ./.

Bích Huệ - TTXVN