Mặc dù đã bước đầu vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nhưng để phục hồi được bền vững, Việt Nam cần tập trung hướng các chính sách trung hạn vào phát triển toàn diện để tận dụng tối đa lực lượng lao động đang tăng trưởng và đầy năng động của mình.

Báo cáo đưa ra nhiều khuyến nghị chính sách, trong đó đặc biệt kêu gọi tăng cường khuôn khổ pháp lý và thể chế, tăng cường đối thoại xã hội, tăng năng suất ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa, và tăng cường hỗ trợ các hộ gia đình ở khu vực nông thôn và những người lao động dễ bị tổn thương nhất, những người chưa được hưởng lợi nhiều từ sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

Một trong những khuyến nghị chính mà báo cáo đưa ra là Chính phủ cùng với người lao động và người sử dụng lao động cần ưu tiên các biện pháp thúc đẩy năng lực cạnh tranh của đất nước, bao gồm tăng cường các thể chế thị trường lao động, đầu tư phát triển nguồn nhân lực, xúc tiến chất lượng việc làm và mở rộng hệ thống an sinh xã hội.

Báo cáo “Xu hướng Lao động và Xã hội Việt Nam 2009 - 2010” cũng ghi nhận đà tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ của Việt Nam kể từ năm 2000 song hành cùng với sự chuyển đổi nhanh chóng về cơ cấu. Việc làm trong nông nghiệp giảm từ 65,3% trong năm 2000 xuống 52,2% trong năm 2007, do nguời lao động chuyển dịch sang các ngành công nghiệp và dịch vụ.

Mặc dù sự dịch chuyển sang các khu vực có năng suất cao hơn có giúp cho tổng năng suất lao động tăng thêm 5,1%/năm, nhưng năng suất lao động nhìn chung vẫn khá thấp và chỉ bằng 1/5 năng suất trung bình trong ASEAN và khoảng 1/10 mức năng suất của Singapore.

Thêm vào đó, dù đói nghèo đã giảm mạnh trong thập kỷ vừa qua, nhưng cũng đã manh nha những vấn đề xã hội khác như tranh chấp lao động gia tăng, trong khi nhìn chung các biện pháp an sinh xã hội chưa bao phủ tới khu vực phi chính thức với quy mô to lớn.

Bà Rie Vejs-Kjeldgaard, Giám đốc Văn phòng ILO tại Việt Nam cho biết, trong thập kỷ vừa qua, cải cách thị trường và tăng cường hội nhập toàn cầu đã góp phần quan trọng giúp Việt Nam đạt được những thành tựu đáng kể trong công cuộc xóa nghèo và phát triển. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức về thị trường lao động và xã hội.

Báo cáo do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và ILO cộng tác thực hiện này đã nêu bật những lĩnh vực cần phối hợp hành động. Hiện nay, gần ¾ tổng số lao động đang làm những việc làm bấp bênh với tiền công và điều kiện làm việc nghèo nàn, và bảo trợ xã hội cũng như pháp lý còn hạn chế. Thực tế phần lớn lực lượng lao động chưa qua đào tạo nghề cũng góp phần kìm hãm triển vọng phát triển của đất nước.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đàm Hữu Đắc chia sẻ, Việt Nam đang chuẩn bị cho kế hoạch 5 năm phát triển kinh tế - xã hội. Vấn đề quan trọng mà Chính phủ đang quan tâm là các chính sách đầu tư và phát triển, đặc biệt là nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho người lao động để góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Dương Ngọc