Tham dự Đại hội đồng còn có các nước quan sát viên đặc biệt, các nước quan sát viên và các vị khách mời. Tổng Thư ký Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU) Anders Johnsson và Tổng Thư ký Nghị viện Đông Timor tham dự với tư cách khách mời đặc biệt. Tổng Thư ký ASEAN Surin Pitsuwan cũng tham dự.

Trong bài phát biểu chào mừng các đoàn đại biểu nghị viện các nước tham dự AIPA-30, Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của Đại hội đồng AIPA-30 - cuộc họp đầu tiên của Đại hội đồng sau khi ASEAN thông qua Hiến chương. Sự có mặt của các đoàn đại biểu nghị viện khẳng định quyết tâm của tất cả các thành viên trong việc xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh dựa trên cơ sở pháp quyền, nhằm xây dựng một Cộng đồng ASEAN hài hòa, phát triển bền vững.

Thủ tướng Abhisit nêu rõ khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế toàn cầu, các loại dịch bệnh, thiên tai, tình trạng biến đổi khí hậu.... đang đặt ra những khó khăn, thách thức mới cho các nước ASEAN, đòi hỏi các nước thành viên phải tăng cường hợp tác để cùng nhau xây dựng Cộng đồng ASEAN bền vững, thịnh vượng.

Với tư cách là cơ quan lập pháp, nghị viện các nước thành viên có vai trò quan trọng trong việc đưa ASEAN đến gần với người dân hơn, giúp người dân có đầy đủ cơ hội để phát triển.

Đồng thời, Thủ tướng Abhisit cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường hơn nữa quan hệ hợp tác giữa quốc hội và chính phủ các nước để biến ước mơ của ASEAN thành hiện thực, tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện hiệu quả các mục tiêu mà ASEAN đã đặt ra.

Chủ tịch Thượng viện Thái Lan Prasobsook Boondech bày tỏ vui mừng trước những bước tiến vững chắc của ASEAN trên đường hội nhập, phát triển và tăng cường hợp tác với bên ngoài, về vị thế của ASEAN trên thế giới không ngừng được nâng cao.

Ông Prasobsook Boondech tin tưởng AIPA sẽ bước vào thập kỷ thứ tư hoạt động hiệu quả, thực hiện tiếng nói của nhân dân ASEAN, xây dựng Cộng đồng ASEAN hướng tới người dân và đóng góp tích cực vào việc thực hiện các mục tiêu của ASEAN. Sự hợp tác chặt chẽ hơn nữa giữa AIPA và ASEAN sẽ góp phần quan trọng vào việc biến các cam kết đã đạt được của ASEAN thành hiện thực, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân trong khu vực.

Phát biểu khai mạc Đại hội đồng AIPA-30, Chủ tịch Hạ viện Thái Lan Chai Chidchob, Chủ tịch AIPA-30 nêu rõ hơn ba thập kỷ trước, AIPA được thành lập nhằm tăng cường hợp tác giữa các thành viên để đối phó với các thách thức đang đặt ra đối với khu vực và thế giới. Hiện nay, trước những thách thức mới như thiên tai, dịch bệnh, tội phạm... các nước thành viên cần tăng cường hơn nữa sự hợp tác hiệu quả trong AIPA, giữa AIPA với ASEAN, để AIPA có cơ hội đưa ra các thông điệp của mình nhằm đưa Hiến chương ASEAN đến với tất cả người dân ASEAN.

Chủ tịch Chai Chidchob cho rằng AIPA cần tích cực tham gia thực hiện các mục tiêu của ASEAN, xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh trên cả ba trụ cột là chính trị - an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội, vào năm 2015. Muốn vậy, AIPA cần thúc đẩy việc sớm sớm phê chuẩn và thực hiện các thỏa thuận hợp tác kinh tế của ASEAN; phát huy hơn nữa vai trò của mình trong việc hài hòa các văn bản pháp lý của ASEAN, tiếp tục làm việc cùng nhau để củng cố và tăng cường đoàn kết, hữu nghị và hợp tác trong ASEAN, ông Chai Chidchob nhấn mạnh.

Trong phiên họp toàn thể lần thứ nhất Đại hội đồng AIPA-30, lễ gia nhập AIPA của Hội đồng lập pháp Brunei đã được tiến hành. Trưởng đoàn nghị viện các nước thành viên AIPA đã ký Nghị quyết công nhận Brunei là thành viên chính thức của AIPA. Chủ tịch Hội đồng lập pháp Brunei ký nhận Nghị quyết và phát biểu ra mắt, khẳng định cam kết tích cực đóng góp và sự phát triển và lớn mạnh của AIPA.

Phát biểu trong phiên họp toàn thể lần thứ nhất, Phó Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Tòng Thị Phóng, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam cho rằng hơn bao giờ hết, cộng đồng quốc tế nói chung và Cộng đồng ASEAN nói riêng cần đẩy mạnh hơn nữa việc hợp tác ngăn chặn khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế toàn cầu, tăng cường hệ thống thương mại đa phương mở và bình đẳng, chống chủ nghĩa bảo hộ.

Bà Tòng Thị Phóng cũng cho rằng các nước tăng cường khả năng tiếp cận thị trường đối với hàng xuất khẩu của các nước đang phát triển, thúc đẩy hội nhập và liên kết khu vực, thực thi một hệ thống thương mại quốc tế cởi mở, công bằng hơn, tuân thủ luật lệ, không phân biệt đối xử...

Các quốc gia nên tăng cường hơn nữa đối thoại chính trị, đối thoại giữa các nền văn hóa, văn minh, tăng cường quan hệ hữu nghị, tin cậy và tôn trọng hiểu biết lẫn nhau; thực thi các cam kết hợp tác quốc tế và khu vực trong việc đối phó với bệnh dịch xuyên quốc gia và châu lục.

Với vị trí và vai trò quan trọng của mình, Quốc hội các nước thành viên AIPA chắc chắn sẽ có đóng góp to lớn hơn nữa trong việc thúc đẩy thực hiện các quá trình trên.

Phó Chủ tịch Tòng Thị Phóng nêu rõ từ khi trở thành thành viên chính thức của AIPA, Quốc hội Việt Nam đã làm hết sức mình và có những đóng góp tích cực, hiệu quả; tham dự đầy đủ và có trách nhiệm tại các kỳ họp Đại hội đồng.

Theo cơ chế luân phiên của AIPA, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam sẽ đảm nhiệm chức Chủ tịch AIPA nhiệm kỳ 2009 - 2010 và Việt Nam đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA-31 vào năm 2010.

Đây không những là nghĩa vụ mà còn là một vinh dự lớn cho Quốc hội và nhân dân Việt Nam, tiếp tục khẳng định cam kết chủ động tích cực tham gia các hoạt động của Cộng đồng ASEAN, góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác tốt đẹp giữa Quốc hội và nhân dân Việt Nam với Quốc hội và nhân dân các nước ASEAN.

Phó Chủ tịch Tòng Thị Phóng mong muốn các nghị viện thành viên và quan sát viên của AIPA sẽ ủng hộ và tích cực hỗ trợ để Việt Nam hoàn thành tốt năm Chủ tịch của mình theo tinh thần “Đoàn kết, Hợp tác và Phát triển vì hòa bình và thịnh vượng của Cộng đồng ASEAN”.

Trưởng đoàn đại biểu nghị viện các nước thành viên đã lần lượt phát biểu, nhấn mạnh vai trò và những đóng góp tích cực của AIPA trong tiến trình hội nhập khu vực, hỗ trợ ASEAN trong việc hài hòa hệ thống pháp luật, tăng cường đoàn kết, hợp tác giữa các nước thành viên.

Các Trưởng đoàn cũng bày tỏ nhất trí với các chủ đề của đại hội đồng lần này như về vai trò và đóng góp của AIPA trong việc thực hiện Hiến chương ASEAN; củng cố dân chủ và thúc đẩy quyền con người; tín ngưỡng và đối thoại để giải quyết xung đột; hội nhập kinh tế khu vực và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước ASEAN; các vấn đề an ninh lương thực và an ninh năng lượng; khắc phục khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu; xây dựng bản sắc ASEAN.

Các Trưởng đoàn đại biểu nghị viện các nước cũng nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên ASEAN nhằm ứng phó hiệu quả với những thách thức mới đặt ra đối với khu vực do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính, suy giảm kinh tế toàn cầu, tội phạm xuyên quốc gia, thiên tai, dịch bệnh, hiện tượng nóng lên của khí hậu toàn cầu...

Nhân dịp này, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã gửi thông điệp tới Đại hội đồng AIPA-30, trong đó nêu rõ hình thành trong tiến trình liên kết khu vực, Hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á (AIPA) luôn là động lực thúc đẩy sự hợp tác giữa nghị viện các nước ASEAN, hỗ trợ đắc lực cho mối quan hệ gắn bó giữa các cơ quan lập pháp và hành pháp.

Vượt qua những khác biệt, AIPA đã có những đóng góp thiết thực vào việc tăng cường sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau, đoàn kết giữa các dân tộc, góp phần cùng với các chính phủ giải quyết những vấn đề cấp bách và nâng cao đời sống nhân dân, thực sự trở thành một diễn đàn chính trị quan trọng của khu vực...

Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đánh giá cao vai trò tích cực của AIPA trong tiến trình hội nhập ASEAN và những nỗ lực của AIPA nhằm góp phần xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 dựa trên những nguyên tắc đồng thuận, tôn trọng độc lập, chủ quyền, dân chủ và nhân quyền; bày tỏ vui mừng được biết AIPA đã và đang chủ động, tích cực nhằm phát huy vai trò của mình; có những sáng kiến và bước đi cụ thể để nâng cao hiệu quả hoạt động, đồng thời củng cố và phát triển hơn nữa quan hệ hợp tác hiệu quả giữa AIPA và ASEAN.

Chủ tịch nước khẳng định Nhà nước và nhân dân Việt Nam sẽ làm hết sức mình để đưa tinh thần và nội dung của Hiến chương ASEAN vào cuộc sống vì lợi ích của mỗi quốc gia thành viên và ASEAN nói chung, góp phần vào hòa bình, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới. Việt Nam sẽ nỗ lực để tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA lần thứ 31 vào năm 2010./.