Phóng viên: Ông nhìn thận thế nào trước việc tàu Trung Quốc (TQ) liên tục xâm phạm sâu vùng thềm lục địa 200 hải lý của Việt Nam để tiến hành các hoạt động phá hoại?
- TS Nguyễn Ngọc Trường: TQ đang bước vào giai đoạn mới để áp đặt đòi hỏi vô lý của họ về chủ quyền trong cái gọi là “đường lưỡi bò”. Điều này thể hiện qua các cuộc xung đột với 3 nước ASEAN là Philippines, Việt Nam và Malaysia. Họ đã chuẩn bị kỹ và lâu dài cho đòi hỏi này về cả pháp lý và thực tế.
Mục đích: Khai thác tài nguyên
* Căn cứ nào để ông có nhận định như vậy?
Về pháp lý, TQ lần đầu tiên công khai yêu sách “đường lưỡi bò”vào tháng 5-2009. Cuối tháng 5 vừa qua, TQ đã hạ thủy giàn khoan khổng lồ có khả năng khoan ở nơi biển sâu 3.000 m và khoan sâu 12.000 m xuống đáy biển. Trong khi đó, đội tàu hải giám, tuần ngư cũng đã có 27 chiếc và sắp tới sẽ nâng lên 45 chiếc để bao quát toàn bộ biển Đông. TQ cũng đã chính thức xác nhận và sắp cho hạ thủy tàu sân bay đầu tiên. Đó là những bước chuẩn bị cho giai đoạn mới là áp đặt chủ quyền để từ đó khai thác trực tiếp tài nguyên trên biển Đông.
* Ông nói TQ áp đặt chủ quyền, tức là những hành động tương tự như với tàu Bình Minh 02 và Viking II sẽ còn tái diễn?
Không những tiếp tục như vậy trong tương lai mà chúng ta còn phải chuẩn bị cho những khả năng xấu hơn. Những xung đột vừa qua của TQ với Việt Nam hay Philippines, Malaysia... là những dấu hiệu lẻ tẻ để báo hiệu điều đó.
Sức mạnh: Lý của kẻ mạnh
* Theo ông, vì sao TQ lại dùng sức mạnh để áp đặt chứ không đàm phán để giải quyết tranh chấp trên biển Đông?
Nếu tranh tụng pháp lý thì TQ hoàn toàn không có cơ sở để đòi chủ quyền trên biển Đông. Một vị giáo sư của Nga có nói rằng nếu TQ cho rằng việc phát hiện các loại chén, đĩa từ thời Tây Hán tại Hoàng Sa và Trường Sa là cơ sở pháp lý, vậy nếu người ta tìm thấy chai rượu thời Napoleon tại Moscow thì Moscow lại là thành phố của Pháp sao? Không có cơ sở pháp lý và cơ sở khoa học nhưng TQ có cái lý của kẻ mạnh, cái lý của chính sách ngoại giao pháo hạm và ngoại giao tiền bạc.
* Tại Diễn đàn Đối thoại Shang-ri La, TQ nhắc đi nhắc lại lập trường không đe dọa và không dùng sức mạnh. Phải chăng TQ luôn nói không đi đôi với làm trong vấn đề biển Đông?
TQ nói mà đi đôi với làm thì làm sao theo đuổi tham vọng lợi ích của họ. Theo dõi các chuyến thăm cấp cao, trong đó có chuyến đi của Bộ trưởng Quốc phòng TQ, tôi thấy họ không tham gia những cuộc cãi nhau, phần lớn là cười và bày tỏ thiện chí.
Hải quân Việt Nam tập luyện tác chiến. (Nguồn: VNExpress)
Tham dự diễn đàn Shang-ri La, ông cố vấn hạm đội biển Tây của Canada nói Bộ trưởng Quốc phòng TQ đối diện với một cử tọa mà họ không tin những lời ông ta nói. Một giáo sư Viện Nghiên cứu Chiến lược ở Singapore cho rằng TQ có nói gì đi chăng nữa thì người ta khó mà tin được và điều TQ cần làm là chứng minh bằng hành động.
* Lời nói không đi đôi với việc làm của TQ trên biển Đông có tổn hại tới lợi ích toàn cầu?
TQ đang trên đường trở thành cường quốc toàn cầu nhưng họ cũng đang theo đuổi những lợi ích cục bộ. Có thể thấy điều này qua việc thâm nhập châu Phi, vùng Vịnh, Nam Mỹ...
Cục diện thế giới đang thay đổi nên người TQ cũng phải thay đổi tư duy. Cứ theo đuổi tư duy Đại Hán là không có lợi cho chính TQ. Hơn nữa, thời đại hiện nay, thời đại mà TQ muốn làm gì thì làm ở các nước phương Nam, nơi mà nhiều cường quốc và trung tâm quyền lực khác của thế giới có lợi ích chiến lược, cũng đã qua từ lâu.
Sức mạnh Việt Nam: Đoàn kết
* Ông có cho rằng TQ đã phớt lờ phản ứng của Việt Nam sau sự kiện tàu Bình Minh 02 khi tiếp tục gây ra sự kiện Viking II?
- TQ đã có kịch bản sẵn cho từng giai đoạn trên biển Đông. Nay đến giai đoạn triển khai áp đặt chủ quyền thì TQ cứ thế thực hiện bất chấp phản ứng và dư luận khu vực. Vấn đề hiện nay không ở TQ mà từ phía các bên liên quan khác có để TQ làm điều đó hay không. Với chúng ta, chủ nghĩa yêu nước, đoàn kết dân tộc với 86 triệu dân trên dưới một lòng là một sức mạnh không ai có thể xem thường.
* Việc các nước ASEAN phản ứng riêng rẽ cho dù cùng bị quấy rối, gây hấn đã khuyến khích TQ triển khai kịch bản áp đặt chủ quyền trên biển Đông?
ASEAN vẫn là một cơ chế rất quan trọng, không nước lớn nào có thể bỏ qua nên phải xem củng cố đoàn kết ASEAN là vấn đề sống còn.
* Mỹ có phản ứng khác khi hiện hữu khả năng TQ biến biển Đông thành “ao nhà”?
Sau va chạm trực diện giữa tàu Mỹ và tàu TQ trên biển Đông đầu năm 2009, hai nước này đã bước vào giai đoạn hòa hoãn từ đầu năm nay. Tuy nhiên, tôi không nghĩ Mỹ sẽ nhường châu Á và Đông Nam Á, nơi mà họ nói có lợi ích quốc gia, cho TQ. Mỹ nhường một bước là mất tất cả vì quan trọng nhất với Mỹ là mất niềm tin với cam kết tại khu vực. Mỹ luôn là một lực lượng mà ai cũng phải xem trọng.
|
Tư tưởng ngoại giao hòa hiếu
TS Nguyễn Ngọc Trường cho rằng Việt Nam phải rất xem trọng quan hệ với TQ, phải giữ được hòa hiếu với TQ. Đó là ngoại giao truyền thống hàng ngàn năm và cũng là cốt lõi của tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh. Phải tìm cách tiếp cận và tạo mối quan hệ mới với TQ khi họ đang trở thành một cường quốc. Chúng ta phải thay đổi tư duy về điều này, không nên giữ tư duy và hành động theo kiểu cũ.
“Thời đại mà chúng ta đi với một bên để chống một bên đã vĩnh viễn qua rồi”- TS Nguyễn Ngọc Trường nói và nhấn mạnh: “Chủ nghĩa yêu nước, đoàn kết 86 triệu dân, trên dưới một lòng là sức mạnh của chúng ta. Đoàn kết với ASEAN, các nước lớn và TQ cũng là sức mạnh của chúng ta”. |
Phạm Dương/Nguoilaodong