Mục tiêu trên, cùng những mục tiêu đã được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X xác định: "Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh của dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển" là những định hướng quan trọng, vừa bao quát, vừa cụ thể để ngành kiểm tra Đảng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát.

Ngày 30-7-2007, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X ra Nghị quyết số 14-NQ/TW về "Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng". Ban hành vào thời điểm đó, Nghị quyết được đánh giá có vai trò, tác dụng rất quan trọng trong việc phòng ngừa, ngăn chặn sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng, đồng thời tránh các nguy cơ sai lầm về đường lối, quan liêu, xa dân của Đảng cầm quyền. Sau hai năm nhìn lại, có thể khẳng định, Nghị quyết đã góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, tạo sự chuyển biến tích cực về tư tưởng, nhận thức và hành động trong Đảng đối với công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng.

Những việc đã làm được

Ngành kiểm tra Đảng nói chung, Ủy ban Kiểm tra Trung ương nói riêng có trọng trách lớn trong việc triển khai thực hiện cũng như tham mưu giúp cấp ủy lãnh đạo thực hiện nghị quyết. Ý thức được trọng trách này, hai năm qua, ngành kiểm tra Đảng đã từng bước hoàn thiện nội dung, phương pháp, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong tình hình mới, kịp thời đánh giá đúng ưu điểm của tổ chức đảng, đội ngũ đảng viên để phát huy và phát hiện, làm rõ khuyết điểm nhằm uốn nắn, khắc phục, xử lý nghiêm khi có vi phạm, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Để Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, giúp cho mỗi đảng viên và tổ chức đảng hiểu đúng ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát như sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Không kiểm tra là không lãnh đạo", các tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp đã sớm triển khai nghiên cứu Nghị quyết Trung ương 5, làm rõ mục đích, yêu cầu của Nghị quyết, hiểu rõ nhiệm vụ của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Sau khi Nghị quyết ra đời, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã ban hành Hướng dẫn số 08-HD/KTTW ngày 28-9-2007 về hướng dẫn thực hiện Nghị quyết, Chương trình số 72-CTr/KTTW ngày 19-12-2007 về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết. Do vậy, nhận thức về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng đã có sự chuyển biến nhất định. Trong tình hình hiện nay, khi tình trạng suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ phận đảng viên còn diễn ra nghiêm trọng thì việc chuyển biến về nhận thức đối với công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng càng có ý nghĩa hơn.

- Tham mưu xây dựng hệ thống văn bản, quy định cần thiết để thực hiện Nghị quyết

Cùng với việc tổ chức quán triệt Nghị quyết, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã tham mưu giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành một số quyết định, quy định, quy chế, làm cơ sở thuận lợi để thực hiện sự lãnh đạo của cấp ủy các cấp đối với công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng và thực hiện các nhiệm vụ kiểm tra của cấp ủy theo quy định của Điều lệ Đảng. Trong thời gian qua, Bộ Chính trị đã ban hành các quyết định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của cơ quan Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Quy chế về chế độ kiểm tra, giám sát công tác cán bộ, Quy chế chất vấn trong Đảng, Quy trình kiểm tra của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, quy trình xem xét, thi hành kỷ luật và giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quy định số 115-QĐ/TW ngày 07-12-2007 về những điều đảng viên không được làm, Quy định số 94-QĐ/TW ngày 15-10-2008 về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm. Thực hiện Nghị quyết Trung ương 9 khóa X, Ủy ban Kiểm tra Trung ương cũng đã xây dựng và trình Ban Bí thư Đề án Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020.

- Triển khai quyết liệt trong hệ thống ủy ban kiểm tra các cấp

Ngay trong thời gian đầu, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chỉ đạo hệ thống ủy ban kiểm tra các cấp triển khai công tác tuyên truyền, quán triệt đến từng tổ chức đảng, từng đảng viên.

Để phát huy mạnh mẽ vai trò các tổ chức đảng, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đặt ra yêu cầu các nội dung kiểm tra, giám sát phải luôn bám sát chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị. Công tác xây dựng Đảng phải tiến hành có trọng tâm, trọng điểm, có giải pháp cụ thể và phải đạt hiệu quả nhiệm vụ kiểm tra, giám sát theo quy định của Điều lệ Đảng. Ủy ban cũng yêu cầu ủy ban kiểm tra các cấp chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch về công tác kiểm tra, giám sát theo kế hoạch hằng năm và tổ chức thực hiện tốt các cuộc kiểm tra của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Để có bộ máy tổ chức và đội ngũ cán bộ kiểm tra đáp ứng yêu cầu, Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 106-QĐ/TW, ngày 21-11-2007 về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của cơ quan Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Bí thư ban hành Quy định số 222-QĐ/TW, ngày 08-5-2009 về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy cơ quan chuyên trách tham mưu giúp việc tỉnh ủy, thành ủy, trong đó có tổ chức bộ máy, biên chế của cơ quan ủy ban kiểm tra các tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương. Số lượng cán bộ kiểm tra chuyên trách được tăng cường. Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã phối hợp với Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh tiếp tục mở lớp đại học chuyên ngành kiểm tra và nhiều lớp bồi dưỡng kiến thức kiểm tra, giám sát cho đội ngũ cán bộ kiểm tra từ cấp huyện và tương đương trở lên. Một số chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ kiểm tra như phụ cấp nghề, hưởng thâm niên ngành được thực hiện là nguồn động viên đối với cán bộ ngành kiểm tra Đảng.

- Tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan

Một trong những yêu cầu của Nghị quyết số 14 là phải nâng cao nhận thức, tạo sự chuyển biến căn bản về hành động của các tổ chức đảng, các ngành, đoàn thể, cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vị trí, vai trò, ý nghĩa, tác dụng của công tác kiểm tra, giám sát của Đảng trong tình hình mới. Để đáp ứng yêu cầu này, Ủy ban Kiểm tra Trung ương phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương đã tham mưu giúp Ban Bí thư ban hành Thông báo số 226-TB/TW, ngày 03-3-2009 về tăng cường tuyên truyền, phổ biến công tác kiểm tra, giám sát của Đảng; thành lập Ban Tuyên truyền, ban hành Quy chế làm việc của Ban, Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin, kế hoạch, hướng dẫn tuyên truyền, phổ biến về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng theo Thông báo kết luận của Ban Bí thư nhằm đẩy mạnh tuyên truyền công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng cả về lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm trên các phương tiện thông tin đại chúng theo tinh thần của Nghị quyết. Đặc biệt, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã tham mưu và Ban Bí thư đã ban hành 16 quy chế phối hợp giữa Ủy ban Kiểm tra Trung ương với các tổ chức đảng có liên quan trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng, bao gồm: Văn phòng Trung ương Đảng, Đảng đoàn Quốc hội, Ban Cán sự đảng Chính phủ, Ban Tổ chức Trung ương, Đảng ủy Quân sự Trung ương; Ban Cán sự đảng Tòa án Nhân dân tối cao, Đảng ủy Công an Trung ương, Ban Cán sự đảng Thanh tra Chính phủ, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Ban Cán sự đảng Kiểm toán Nhà nước, Ban Cán sự đảng Bộ Tài chính, Ban Cán sự đảng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Biên tập Báo Nhân Dân. Ủy ban Kiểm tra Trung ương cũng ban hành các hướng dẫn, nhằm cụ thể hóa Nghị quyết và triển khai hướng dẫn thực hiện các quyết định, quy định, quy chế trên của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Hệ thống các văn bản, quy định này đã tạo ra những cơ sở thuận lợi cho việc triển khai thực hiện Nghị quyết.

- Tăng cường kiểm tra, giám sát, coi đó là nội dung quan trọng trong xây dựng Đảng

Để có cơ sở đánh giá sự đúng đắn của Nghị quyết, đánh giá việc tổ chức triển khai của cấp ủy đối với các nghị quyết của Đảng, ủy ban cũng đã tham mưu giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức một số cuộc kiểm tra. Trong đó, tập trung kiểm tra một số lĩnh vực dễ phát sinh sai phạm, tiêu cực mà đối tượng kiểm tra là tổ chức đảng hoặc đảng viên được Đảng giao trọng trách lãnh đạo, quản lý trong lĩnh vực đó như: kiểm tra việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, chi tiêu, mua sắm tài sản; trong đầu tư xây dựng và nợ đọng các công trình xây dựng cơ bản, quản lý, sử dụng đất đai đã giao cho các dự án; quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên, khoáng sản; tổ chức các đoàn cán bộ đi công tác nước ngoài; tiếp nhận, quản lý và phân bổ nguồn tiền ủng hộ thiên tai, người nghèo và các hoạt động từ thiện khác.

Trong quá trình triển khai, ủy ban cũng phát hiện những chủ trương, chính sách chưa phù hợp với thực tiễn, báo cáo Ban Bí thư chỉ đạo các cơ quan chức năng kịp thời điều chỉnh cho phù hợp, như vấn đề quản lý việc giao đất cho các dự án, những quy định về chế độ chi tiêu tài chính trong mua sắm, sử dụng tài sản...

Trong 2 năm 2007, 2008 và 6 tháng đầu năm 2009, ủy ban kiểm tra các cấp đã kiểm tra 43.152 đảng viên, 9.934 tổ chức đảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra 111 đảng viên, 36 tổ chức khi có dấu hiệu vi phạm. Qua kiểm tra, phát hiện 32.932 đảng viên, 6.219 tổ chức có vi phạm, phải thi hành kỷ luật 17.887 đảng viên, 793 tổ chức; kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát đối với 103.761 tổ chức, kiểm tra việc thi hành kỷ luật trong Đảng đối với 25.442 tổ chức, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra 20 tổ chức; kiểm tra tài chính đảng đối với 2.636 tổ chức, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra 9 tổ chức.

Công tác giám sát đối với tổ chức đảng, đảng viên được Ủy ban Kiểm tra Trung ương đặc biệt quan tâm, qua giám sát đã chuyển sang kiểm tra dấu hiệu vi phạm một số trường hợp. Hai năm qua, ủy ban kiểm tra các cấp đã thực hiện giám sát 239.390 đảng viên và 56.623 tổ chức đảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương giám sát 8 đảng viên và 48 tổ chức, phát hiện và chuyển kiểm tra dấu hiệu vi phạm đối với 1.812 đảng viên và 462 tổ chức, thi hành kỷ luật 45.036 đảng viên, 1.106 tổ chức, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương thi hành kỷ luật 64 đảng viên, 4 tổ chức. Ngoài ra, ủy ban kiểm tra các cấp cũng đã giải quyết tố cáo đối với 10.530 đảng viên, 403 tổ chức đảng, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương giải quyết tố cáo 184 đảng viên, 5 tổ chức đảng, giải quyết khiếu nại kỷ luật đảng đối với 1.181 trường hợp, trong đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương giải quyết 121 trường hợp. Việc phát hiện, xử lý sai phạm của cán bộ, đảng viên, đưa ra khỏi Đảng những đảng viên thoái hóa, biến chất đã giữvững lòng tin của dân với Đảng, đáp ứng yêu cầu trước tiên của công tác kiểm tra, giám sát là nội dung trọng yếu của công tác xây dựng Đảng.

Những kết quả đạt được về công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng trong hơn hai năm qua đã góp phần ngăn chặn, hạn chế tiêu cực của cán bộ, đảng viên.

Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng công tác kiểm tra, giám sát vẫn còn những hạn chế: Một số cấp ủy, tổ chức đảng triển khai còn chậm, chưa xây dựng chương trình kiểm tra, giám sát cho cả nhiệm kỳ. Công tác chỉ đạo thực hiện, sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật có việc, có nơi chưa đồng bộ, chưa kịp thời. Có chi bộ chưa thực hiện được nhiệm vụ giám sát, đặc biệt là giám sát theo chuyên đề, các cuộc kiểm tra còn dàn trải, chưa bám sát nhiệm vụ chính trị được giao. Tình trạng vi phạm pháp luật của cán bộ, đảng viên ở một số tổ chức, đơn vị còn xảy ra, nhưng vẫn chưa được phát hiện, xử lý kịp thời. Một số cấp ủy chưa kiên quyết trong chỉ đạo thu hồi tiền, tài sản bị chiếm dụng, thất thoát sau kiểm tra. Bên cạnh đó, ủy ban kiểm tra các cấp chủ yếu mới tập trung kiểm tra các dấu hiệu vi phạm về đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực, chưa chú ý đúng mức đến việc phát hiện nhân tố tích cực để nhân rộng...

Một số bài học kinh nghiệm về kiểm tra, giám sát

Nhìn lại sau hai năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng cho thấy, Nghị quyết đã thực sự đi vào cuộc sống, đã tạo chuyển biến về nhận thức và hành động từ Trung ương đến địa phương, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp đã bám sát những yêu cầu của Nghị quyết để triển khai thực hiện. Hai năm qua, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã làm tốt chức năng tham mưu cho Trung ương, cụ thể là Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành hệ thống văn bản, cụ thể hóa nghị quyết của Đảng về tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng; đồng thời trực tiếp thực hiện chức năng, nhiệm vụ; hướng dẫn hệ thống các cơ quan kiểm tra các cấp thực hiện nhiệm vụ. Công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng đã thực hiện tương đối toàn diện các nhiệm vụ do Điều lệ Đảng quy định, tính chất, mức độ kiểm tra sâu sát hơn, quyết liệt hơn ở nhiều cấp, nhiều ngành. Công tác giám sát có chuyển biến tích cực cả về số lượng và chất lượng.

Từ kết quả trên, có thể rút ra một số kinh nghiệm để thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát trong thời gian tới:

- Cấp ủy các cấp cần tăng cường chỉ đạo việc tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của các cấp ủy và đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, xác định đây là nội dung trọng yếu của công tác xây dựng Đảng, từ đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của các cấp ủy và cả hệ thống chính trị về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng.

- Gắn việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát với việc thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" theo hướng chuyển trọng tâm từ học tập sang làm theo.

- Mọi nguyên tắc của Đảng phải được các cấp ủy, tổ chức đảng chấp hành nghiêm túc. Đề cao nguyên tắc tự kiểm tra của các cấp ủy, tổ chức đảng. Tăng cường chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau kiểm tra, tổng hợp kiến nghị, đề xuất để chỉ đạo các cơ quan chức năng có liên quan hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước còn thiếu hoặc không còn phù hợp, nhất là hệ thống văn bản, quy chế, quy định về công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng.

- Ủy ban kiểm tra các cấp cần chủ động tham mưu giúp cấp ủy về công tác kiểm tra, giám sát của Đảng và tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, hướng dẫn của ủy ban kiểm tra cấp trên.

- Tăng cường sự chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, hướng dẫn của ủy ban kiểm tra cấp trên đối với ủy ban kiểm tra cấp dưới. Phối hợp chặt chẽ giữa ủy ban kiểm tra với các tổ chức đảng có liên quan và giữa ủy ban kiểm tra cấp trên với ủy ban kiểm tra cấp dưới trong công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng. Định kỳ sơ kết, rút kinh nghiệm trong việc thực hiện quy chế phối hợp.

- Kiện toàn tổ chức bộ máy cơ quan ủy ban kiểm tra các cấp thống nhất trong toàn quốc, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra đủ về số lượng, bảo đảm chất lượng; quan tâm thực hiện tốt chế độ chính sách đối với cán bộ kiểm tra; chú trọng công tác đào tạo, quy hoạch, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo và cán bộ chuyên môn nghiệp vụ làm công tác kiểm tra; xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra có bản lĩnh, có phẩm chất đạo đức và năng lực công tác, ứng xử có văn hóa, bảo đảm thực hiện có chất lượng và hiệu quả nhiệm vụ được giao.

Tiếp tục thực hiện Nghị quyết, từ nay đến hết năm 2009, công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng tập trung nâng cao nhận thức của cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp về tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, giữ vững nguyên tắc xây dựng Đảng, thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ; công tác kiểm tra, giám sát phải được tăng cường để góp phần tích cực phòng ngừa, ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng, quan liêu.

Ngày 4-8-2009, Bộ Chính trị có Chỉ thị số 37-CT/TW về Đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng phải bám sát yêu cầu của Chỉ thị để phục vụ đại hội đảng bộ các cấp theo chức năng, nhiệm vụ. Trong thời gian tới, ngành kiểm tra Đảng tiếp tục quán triệt Thông báo của Ban Bí thư về tăng cường tuyên truyền, phổ biến công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức trong Đảng, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp, trước hết là trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy. Hướng dẫn cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp phục vụ đại hội và nhân sự ủy ban kiểm tra cấp mình, đồng thời chủ động nắm tình hình cán bộ thuộc diện quản lý để sớm phát hiện, xử lý vi phạm (nếu có), giải quyết kịp thời đơn thư khiếu nại, tố cáo cán bộ theo phân cấp quản lý, tham mưu giúp cấp ủy về công tác cán bộ phục vụ cho đại hội đảng các cấp, thiết thực tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng./.

Phạm Thị Hải Chuyền

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kiểm tra Trung ương

(Theo Tạp chí Cộng sản)