Bên
cạnh việc luôn dành nguồn ngân sách cùng các nguồn vốn xã hội rất lớn
hàng năm, thì một nguồn lực đáng kể từ nguồn vốn ODA được huy động tài
trợ đầu tư cho ngành giao thông. Riêng trong giai đoạn 2011-2020, tổng
vốn ODA đang triển khai khoảng 13,7 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 38,5%.
Nỗi lo giải ngân thấp
Tuy nhiên, các dự án ODA giao thông đang tiến triển
hết sức chậm chạp mà thể hiện rõ nét nhất là tỷ lệ giải ngân thấp hơn
nhiều so với các lĩnh vực khác.
Báo cáo của Bộ KHĐT tại Hội nghị của Ban chỉ đạo quốc
gia về vốn ODA, chiều 21/6, cho biết riêng nguồn vốn ODA từ Ngân hàng
Thế giới (WB) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho giao thông lên
tới khoảng 4,8 tỷ USD. Trong số 1,7 tỷ USD vốn ODA từ WB (mà hầu hết là
vốn ưu đãi IDA) tài trợ cho các dự án giao thông thì năm 2013 giải ngân
được 8% kế hoạch so với tốc độ chung 19,47% của toàn bộ danh mục các dự
án. Còn trong 3,1 tỷ USD vốn ODA từ ADB thì cũng luôn ở mức thấp trong
giai đoạn vừa qua, năm 2012 đạt 8% so với tốc độ 12% của toàn bộ danh
mục; 5 tháng đầu năm 2013, con số này chỉ là 3%.
Những ý kiến từ các nhà tài trợ chỉ ra nguyên nhân
chính của tình trạng này là việc thiếu vốn đối ứng cho giải phóng mặt
bằng, tái định cư. Mặt khác, báo cáo khả thi và các văn kiện dự án không
đạt chất lượng, năng lực quản lý hợp đồng của chủ dự án chưa đạt yêu
cầu và thời gian khởi động của hầu hết các dự án đều chậm.
Những dự án đang gặp khó khăn được điểm tên bao gồm:
Dự án phát triển giao thông ĐBSCL; Dự án phát triển giao thông đồng bằng
Bắc bộ; đường cao tốc Đà Nẵng-Quảng Ngãi; giao thông đô thị TP Hà Nội;
giao thông đô thị TP Hải Phòng; tuyến Đường sắt Yên Viên-Lào Cai; tuyến
tàu điện ngầm TP Hà Nội (tuyến 3), TPHCM (tuyến 2),…
Các nhà tài trợ đều có kiến nghị lên Chính phủ có
những giải pháp tháo gỡ kịp thời các vướng mắc, trong đó tập trung sử
dụng linh hoạt các nguồn để bố trí đủ vốn đối ứng, tạo thuận lợi để có
mặt bằng cho dự án; phân cấp, trao quyền chủ động hơn nữa cho các văn
phòng tại VN trong việc xử lý một số thủ tục.
 |
|
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải trao đổi với bà Victoria Kwakwa, GIám đốc WB tại Việt Nam - Ảnh: VGP/Nguyên Linh
|
Kiên quyết xử lý chủ đầu tư thiếu năng lực
Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chỉ rõ
thực trạng trên là “rất đáng lo ngại” và công tác triển khai những dự án
ODA giao thông thời gian qua tuy có những tiến bộ nhưng hầu hết vẫn
“kém và hạn chế”.
“Việc chậm trễ ở các dự án làm giảm hiệu quả và lợi
thế ưu đãi từ nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức rất đáng quý hiện
nay. Trong khi đa số đều là những dự án có ý nghĩa kinh tế-xã hội to lớn
và nguy hiểm ở chỗ là phổ biến suy nghĩ “coi chậm tiến độ trong triển
khai là bình thường hiện nay”, Phó Thủ tướng nói.
Tán thành với những ý kiến, đối thoại của các Bộ,
ngành và nhà tài trợ, Phó Thủ tướng yêu cầu phải liệt kê và phân loại rõ
những hạn chế, tồn tại ở các dự án hiện nay để đưa ra những biện pháp
cấp bách, phải làm ngay cũng như dài hạn, xử lý triệt để các điểm yếu.
Trên tinh thần đó, vốn đối ứng để triển khai dự án là
điều cần ưu tiên giải quyết sớm và bằng mọi cách phải đảm bảo. Trên cơ
sở rà soát từng dự án, đầu tháng 7 tới, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình báo
cáo đầy đủ để Chính phủ xem xét, cân đối phù hợp.
Tương tự là vấn đề giải phóng mặt bằng, quy trình thủ
tục đầu tư xây dựng cơ bản, các Bộ, ngành liên quan khẩn trương xử lý
những vụ việc, vướng mắc mà cấp thẩm quyền hiện nay đang vướng hoặc chẫm
trễ để báo cáo Thủ tướng có chỉ đạo xử lý dứt điểm. Trong trường hợp
thật cần thiết, quá khó khăn mới xem xét đến việc tái cơ cấu dự án.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải kiên
quyết xử lý những nhà thầu yếu kém, không để tình trạng cạnh tranh bỏ
thầu giá quá thấp hoặc vì tranh nhau dự án mà đầu tư nhân lực, khả năng
tài chính không đảm bảo yêu cầu. Đối với dự án quá chậm thì có thể đánh
giá lại năng lực chủ đầu tư, BQL dự án để kiên quyết xử lý, xem xét điều
tiết vốn cho dự án ưu tiên khác.
Về lâu dài, Chính phủ sẽ xem xét, có lộ trình cùng
các nhà tài trợ xử lý đối với những vấn đề vướng mắc mà thực tế chỉ ra
trong các cơ chế, chính sách của cả hai bên.
Nguyên Linh/Chinhphu.vn