Các nhà lãnh đạo Palextin đã thông báo rằng họ sẽ không quay lại bàn đàm phán nếu Ixraen không huỷ bỏ kế hoạch xây dựng 1.600 ngôi nhà tại Đông Jérusalem. Những câu “luyến tiếc” mà Thủ tướng Ixraen Benjamin Netanyahu nói với Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 11/3 sẽ không thay đổi được điều gì.

Thủ tướng Ixraen có cố gắng bày tỏ “sự tiếc nuối” cũng vô ích bởi phía Palextin đánh giá rằng đó là một “lỗi thuộc về bản chất”. Vấn đề tranh chấp đã được dự đoán trước.

Tháng 11/2009, Ixraen thông báo “hoãn tạm thời” việc cấp giấy phép xây dựng trong vòng 10 tháng tại Cisjordanie. Đây là một cử chỉ thiện chí bề ngoài. Nhưng cùng lúc đó, Thủ tướng Netanyahu lại loại bỏ khả năng hoãn thực dân hoá phần phía Đông Jérusalem, được Ixraen sáp nhập sau cuộc chiến năm 1967.

Ông Denis Bauchard, cố vấn đặc biệt của Viện quan hệ quốc tế Pháp (Ifri) sẽ giúp chúng ta phân tích kết quả chuyến thăm của Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Cận Đông.

Phải chăng thất bại của các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Ixraen và Palextin đã được dự đoán từ trước?

Đúng, mặc dù Mỹ gửi các đặc phái viên tới đây: Ngoại trưởng Hillary Clinton, nghị sỹ Mitchell và Phó Tổng thống Joe Biden, song lần nào họ cũng vấp phải sự không nhân nhượng của chính quyền Ixraen liên quan đến các khu định cư. Trong bài diễn văn ngày 14/6/2009, ông Benjamin Netanyahu đã giải thích là Ixraen sẵn sàng hoãn xây dựng các khu định cư mới trừ khi các khu định cư đó ở vùng thành phố Jérusalem lớn. Đó là một lập trường kiên định. Ông Netanyahu cũng cương quyết đối với tính chất “vĩnh viễn và không thể chia cách” của Jérusalem trong khi những người Palextin yêu cầu Jérusalem, thành phố thánh địa của thế giới Hồi giáo phải là thủ đô của Nhà nước Palextin tương lai.

Mặc dù ông Netanyahu đã đưa ra những lời xin lỗi đối với ông Biden song đây rõ là sự thất bại của nền ngoại giao Mỹ…

Việc thông báo xây 1.600 ngôi nhà mới tại Đông Jérusalem ngay trong ngày đầu chuyến thăm của ông Biden được coi như một điều lăng nhục. Những lời xin lỗi sau đó chỉ để tránh gây bất hoà với nước đồng minh Mỹ. Nhưng điều này chứng tỏ rất rõ rằng sự yếu kém của Tổng thống Barack Obama ở trong nước đã ảnh hưởng tới quan hệ đối ngoại. Trong khi các phương tiện gây sức ép lên Ixraen vẫn còn đó: viện trợ tài chính, quân sự, bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc…

Nhưng cần phải có thiện chí chính trị để áp dụng các phương tiện đó. Vì những lý do chính trị trong nước, chính quyền Mỹ đã không sẵn sàng thực hiện. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người trong cộng đồng Do Thái ở Mỹ – tôi nói tới phong trào của những người Do Thái tự do – họ không tán thành chính sách của Thủ tướng Netanyahu và đang cố gắng giảm nhẹ sự hung hăng trong chính sách của Ixraen.

Chính phủ Netanyahu dường như kiên trì với đường lối cứng rắn. Vì những lý do gì?

Từ một thập kỷ nay, các chính phủ liên minh của Ixraen thường rất dễ sụp đổ, vì vậy rất yếu, trong đó phải kể đến tầm ảnh hưởng gia tăng của các đảng cực đoan nhỏ, đặc biệt là tôn giáo như đảng Shass mà số phiếu của họ luôn đóng vai trò quan trọng cho việc thành lập chính phủ. Điều này cũng đúng với chính phủ của ông Olmert và còn đúng hơn với chính phủ của ông Netanyahu. Ngoài sự cấp tiến từ phía Ixraen, chúng ta cũng thấy có sự cấp tiến trong công luận Palextin. Điều này có thể nhanh chóng gây ra căng thẳng và đối đầu, như chúng ta từng thấy sau quyết định của Thủ tướng Netanyahu sáp nhập các vùng đất thánh tại Cisjordanie vào di sản quốc gia Ixraen.

Tình hình ngày càng trở nên khó khăn trong khu vực...

Giải pháp hai Nhà nước dường như ngày càng ít có khả năng, như nhà thương lượng Palextin Saëb Erekat đã tuyên bố. Các quan điểm rất khác xa nhau và tình hình tại chỗ tiến triển theo chiều hướng bất lợi cho người Palextin. Những khu định cư tiếp tục được xây dựng và ngày càng xé nhỏ Cisjordanie, từng bị Ixraen xây bức tường chia cách chiếm mất khoảng 10% diện tích. Lãnh thổ của một Nhà nước Palextin giả định đang dần tan biến.

• Quỳnh Phụ Theo báo LEXPRESSION.fr (Bài dịch)