Bàn và làm những việc thiết thực
Ðồng chí Nguyễn Văn Chỉ, Bí thư Chi bộ tổ 15b, phường Hạ Ðình (Thanh Xuân, Hà Nội) dẫn chúng tôi đến ngõ 120, đường Khương Ðình để chứng kiến con đường mới. Cách đây năm năm, đây là một trong những "con đường đau khổ" của Hà Nội, được báo chí nhắc đến với những "ổ trâu, ổ bò" gây nguy hiểm cho người qua lại. Trước tình hình đó, Chi bộ tổ 15b đã đưa vấn đề này ra bàn bạc ở các buổi sinh hoạt chi bộ. Sau nhiều ý kiến đóng góp dân chủ, chi bộ đã thống nhất chủ trương nâng cấp tuyến đường với phương pháp xã hội hóa. Ðược Ðảng ủy phường nhất trí, người dân ủng hộ, trong bốn tháng, con đường mới rộng 4 m, dài 1,2 km được hoàn thành.
Câu chuyện về việc chi bộ vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, cây trồng ở thôn Quỳnh Hoàng, xã Nam Sơn (An Dương, Hải Phòng) người dân ở đây vẫn nhắc. Nằm trong vùng quy hoạch phát triển đô thị của thành phố, đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, chia cắt nhỏ lẻ, trồng lúa năng suất kém. Làm gì để tăng thu nhập trên một diện tích đất canh tác là nỗi trăn trở của chi ủy. Qua nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm, chi ủy bàn bạc và thống nhất, đưa ra chi bộ lấy ý kiến về chuyển đổi đất trồng lúa sang mô hình VAT. Với những hộ có ruộng ở khu vực chân tre, rìa làng, chi bộ cùng trưởng thôn vận động nhân dân đào ao nuôi cá, chăn nuôi. Lợi dụng nguồn nước sông Rế, một số vùng có chất đất phù hợp chuyển từ trồng lúa sang trồng hoa... sau vài vụ thu hoạch, kết quả đã khẳng định sự lựa chọn của chi bộ đúng, trúng và được người dân đồng tình ủng hộ.
Tại những chi bộ này, điều dễ nhận thấy là, các ban chi ủy đều chủ động xây dựng quy chế làm việc, nền nếp sinh hoạt chi ủy, chi bộ luôn được duy trì nghiêm túc, đủ 12 kỳ/năm, với số lượng đảng viên tham gia cao, từ 80% trở lên, những dịp sinh hoạt chính trị quan trọng, nhiều chi bộ tập trung đủ 100%. Trong sinh hoạt, không sa vào đọc bản tin nội bộ và bàn chuyện thời sự, mà dành thời gian bàn những vấn đề được nhân dân quan tâm, những bức xúc từ khu dân cư, tổ dân phố. Từ đó xác định nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện, thông qua nghị quyết chuyên đề.
Với kinh nghiệm nhiều năm theo dõi mảng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên, lại trưởng thành từ cơ sở, đồng chí Phùng Thị Khá, Trưởng phòng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên, Ban Tổ chức Thành ủy Hải Phòng, khẳng định: Một trong những kinh nghiệm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ khu, cụm dân cư, tổ dân phố chính là bàn những việc cụ thể, gắn với đời sống thiết thực của nhân dân.
Vai trò cấp ủy
Có thể khẳng định, chất lượng sinh hoạt chi bộ KDC, tổ dân phố phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ cấp ủy, trước hết là bí thư chi bộ. Một thực tế rõ ràng là, đảng viên sinh hoạt tại các chi bộ KDC phần lớn là những cán bộ về hưu, chuyển sinh hoạt đảng về nơi cư trú, có trình độ chính trị và chuyên môn khá cao; công việc ở cơ sở rất nặng nề và cụ thể, đòi hỏi trình độ và năng lực của đội ngũ cấp ủy, nhất là bí thư chi bộ, phải không ngừng nâng lên. Ðề cao vai trò người đứng đầu cấp ủy, đồng chí Nguyễn Hoàng Thọ, Trưởng ban Tổ chức Quận ủy Thanh Xuân (Hà Nội) cho rằng: Bí thư chi bộ KDC, tổ dân phố là những người sâu sát quần chúng nhân dân, nắm chắc địa bàn, có kinh nghiệm vận động quần chúng, khả năng xử lý tình huống nhạy bén... Lựa chọn đề tài thảo luận, trên cơ sở chuẩn bị kỹ càng, tinh thần dân chủ... phù hợp chức năng, nhiệm vụ của chi bộ, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của đảng viên và quần chúng. Người đứng đầu phải thật sự gương mẫu, nói đi đôi với làm. Có uy tín mới có sức tập hợp, phát huy sức mạnh tập thể, hoàn thành nhiệm vụ chính trị của chi bộ KDC.
Vai trò cấp ủy còn được thể hiện trong việc quản lý và phân công nhiệm vụ cho đảng viên, nhằm phát huy năng lực, sở trường của đảng viên, thắt chặt mối quan hệ giữa Ðảng với nhân dân.
Tìm hiểu việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 10 của Ban Bí thư ở một số tỉnh khu vực phía bắc, chúng tôi nhận thấy, nơi nào cấp ủy các cấp và đảng viên nhận thức rõ vị trí, vai trò quan trọng của tổ chức đảng và chi bộ, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; triển khai thực hiện có sự đôn đốc, kiểm tra thường xuyên thì nơi đó có những cách làm hay. Hiệu quả thể hiện ngay trong nhịp sống của KDC. Tại TP Phủ Lý (Hà Nam), chỉ đạo của Thành ủy là, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng phải được thực hiện ngay từ chi bộ, nhất là khu vực thôn, xóm, tổ dân phố. Thời gian qua, Thành ủy đã thực hiện nghiêm chế độ cử cán bộ xuống họp cùng chi bộ KDC vào ngày mồng 3 hằng tháng; các đồng chí trong Ban Thường vụ chọn địa điểm có vấn đề đang được dư luận nhân dân quan tâm để dự họp; mỗi tháng chọn một địa điểm, xuống không báo trước để kiểm tra, giám sát các quyết định của chi bộ, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, những đề xuất, kiến nghị từ cơ sở, trong từng lĩnh vực.
Những vướng mắc cần tháo gỡ
Khó khăn đầu tiên, và những hạn chế đã lâu và khó tìm hướng giải quyết hiệu quả là, tình trạng già hóa đội ngũ đảng viên KDC. Thiếu và hiếm nguồn phát triển Ðảng tại chỗ. Nhiều chi bộ KDC nông thôn và thành thị hàng chục năm không kết nạp được đảng viên. Ðảng viên trẻ của chi bộ cũng gần 50 tuổi. Nhiều đảng viên cao tuổi, sức khỏe yếu, không đủ điều kiện tham gia sinh hoạt thường xuyên, dẫn đến hạn chế năng lực lãnh đạo, triển khai nhiệm vụ của chi bộ.
Ðể các chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đi vào cuộc sống, cần có sự phối hợp giữa các tổ chức Ðảng - chính quyền - đoàn thể trong KDC. Tìm một mô hình phù hợp, đồng nhất giữa chi bộ với các tổ chức chính trị - xã hội ở KDC là việc nhiều nơi đã làm. Trên địa bàn Hà Nội, có những chi bộ phụ trách nhiều tổ dân phố, có nơi từ 9 đến 10 tổ, số đảng viên đông; địa điểm hội họp không có hoặc chật chội, cho nên sinh hoạt chi bộ kém hiệu quả, đảng viên không tập trung, người ngồi xa nghe câu được câu mất, khi triển khai nghị quyết lúng túng. Người tham gia công tác, cư trú tại tổ dân phố này sẽ khó giải quyết được vướng mắc ở tổ dân phố kia...
Trước tình hình đó, để góp phần nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ và hoàn thiện hệ thống cơ sở chính trị xã, phường, Thành ủy Hà Nội đã có chủ trương đổi mới mô hình chi bộ KDC. Một mô hình mới được triển khai thí điểm từ năm 2008 là mô hình tổ dân cư khép kín, gồm chi bộ, tổ dân phố, ban MTTQ, chi hội phụ nữ, đoàn thanh niên, cựu chiến binh... Các đồng chí trong chi ủy, Chi bộ tổ dân số 17, phường Khương Mai cho biết, sau khi chia tách, thay vì có hơn 100 đảng viên, phụ trách ba tổ dân phố thì nay chi bộ có 38 đảng viên, phụ trách duy nhất tổ dân số 17 với 127 hộ. Mô hình này giúp chi bộ, tổ dân phố, các tổ chức đoàn thể gắn kết, tập trung, cùng điều hành thực hiện nhiệm vụ chính trị. Do đó, suốt ba năm tổ dân phố 17 luôn đạt khu phố văn hóa. Nhân dân yên tâm và chấp hành nghiêm luật pháp cũng như quy định KDC.
Cũng theo hướng này, nhưng dựa vào đặc thù riêng của chi bộ nông thôn, tháng 10-2009, Tỉnh ủy Hải Dương có đề án "Kiện toàn mô hình chi bộ có đông đảng viên và mô hình thôn, KDC có nhiều chi bộ". Ðề án nhằm khắc phục tình trạng thôn, KDC tuy có một chi bộ, nhưng số đảng viên đông (hơn 150 đồng chí), việc nắm bắt tư tưởng đảng viên không thường xuyên, quản lý phân công công tác cho đảng viên gặp nhiều khó khăn. Ngược lại, một số thôn, KDC có số dân và đảng viên đông nên thành lập nhiều chi bộ (thôn nhiều nhất có chín chi bộ), dẫn đến vai trò lãnh đạo của chi bộ đối với nhiệm vụ chính trị của thôn mờ nhạt, mỗi chi bộ ra một nghị quyết khác nhau, tạo nên sự không thống nhất ngay trong tổ chức đảng ở thôn... Bởi vậy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy chủ trương kiện toàn mô hình chi bộ, theo hướng giảm số chi bộ trong một thôn, KDC hoặc cho phép chia tách các thôn có số dân quá đông, có nhiều chi bộ. Sau khi kiện toàn chi bộ, các tổ chức đoàn thể ở thôn, KDC cũng sắp xếp theo mô hình chi bộ.
Theo đồng chí Võ Thị Kim Ánh, Bí thư Ðảng ủy phường Khương Mai (Thanh Xuân, Hà Nội), thực tế mô hình tổ dân phố khép kín đã khắc phục được rất nhiều yếu kém, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của chi bộ khu dân cư, nhưng cũng còn những vướng mắc, mà không phải địa bàn nào cũng áp dụng được. Về địa giới hành chính, để chọn lựa, chia tách thành các tổ dân phố có số lượng đảng viên từ 30 đến 50, số dân cư phù hợp (khoảng 250 khẩu), điều kiện kinh tế - xã hội tương đồng là công việc khó. Thí dụ, giữa hai nhà tập thể cao tầng trong các khu chung cư, sẽ khó căn cứ vào số lượng đảng viên, dân cư để thành lập chi bộ. Bên cạnh đó, việc chia tách cũng cần thêm nguồn kinh phí lớn cho hoạt động các tổ chức đoàn thể vì số lượng tăng lên mấy lần. Ðịa điểm sinh hoạt, hội họp thiếu, hạn chế những hoạt động mang tính cộng đồng. Công tác lựa chọn, bổ sung nguồn cán bộ cho cấp ủy, tổ dân phố, các tổ chức xã hội cũng là những khó khăn. Vì thực tế chế độ phụ cấp hằng tháng cho đội ngũ này quá thấp, nhiều thì một vài trăm, ít thì dăm chục nghìn, vị trí phó bí thư chi bộ, trưởng ban công tác mặt trận không có phụ cấp, trong khi công việc lại như con mọn. Hiện nhiều địa phương đang nghiên cứu nên hay không việc thành lập đảng bộ bộ phận, trực thuộc Ðảng ủy phường, phụ trách chi bộ KDC?
Một vấn đề được nhiều bí thư chi bộ KDC trăn trở đó là, nâng cao hiệu lực tổ chức cơ sở đảng KDC. Ở KDC, phần lớn nhân dân tin tưởng vào vai trò của chi bộ. Mọi tâm tư, băn khoăn đều được bày tỏ với cấp ủy. Thế nhưng, theo đồng chí Công Văn Hậu, Bí thư Chi bộ 5, phường Phú Thượng (Hà Nội), khó nhất ở chi bộ bây giờ là một số vụ việc liên quan trực tiếp đến đời sống KDC nhưng lại vượt quá thẩm quyền giải quyết của chi bộ, tổ dân phố; kiến nghị lên cấp trên nhiều lần nhưng không được trả lời thỏa đáng, làm đảng viên và người dân nản chí, giảm sút niềm tin. Tổ dân phố 8, phường Ðồng Tâm (Hà Nội) không có nhà văn hóa, mỗi lần sinh hoạt chi bộ phải họp nhờ. Có khu đất công nhiều hộ dân lấn chiếm, chi bộ đã kiến nghị Ðảng ủy, UBND phường giải tỏa để xây nhà văn hóa. Chi bộ đã vận động, thuyết phục hai gia đình đảng viên tự nguyện trả lại đất. Nhưng một số gia đình khác "cố thủ", trong khi các cơ quan chức năng lại chưa vào cuộc quyết liệt, nên tám năm nay vẫn chưa giải tỏa được. Nhiều bí thư chi bộ KDC cho rằng, bên cạnh việc cán bộ, đảng viên, nhân dân gương mẫu chấp hành chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thì việc hoàn thiện cơ chế, chính sách cũng cần đồng bộ để góp phần tạo điều kiện cho chi bộ KDC phát huy năng lực lãnh đạo toàn diện./.
(Theo: Nhân dân)