Năm 2011 là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Ðảng. Hiện nay, cùng với toàn Đảng, toàn dân, các cơ quan báo chí nói chung và các tạp chí kinh tế nói riêng đang tích cực triển khai việc học tập, quán triệt và tổ chức thực hiện Nghị quyết Ðại hội, đồng thời đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, phổ biến rộng rãi trong các tầng lớp nhân dân và các hoạt động thông tin đối ngoại về những nội dung cơ bản của Văn kiện Ðại hội XI, tích cực đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.

Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự chỉ đạo của cơ quan quản lý báo chí, các cơ quan báo chí nói chung và các tạp chí kinh tế nói riêng đã đóng góp tích cực và có hiệu quả vào việc thực hiện nhiệm vụ thông tin tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và sự điều hành của Nhà nước. Trong đội ngũ báo chí nước nhà, các tạp chí nói chung và tạp chí kinh tế nói riêng là những ấn phẩm thể hiện rõ vai trò nghiên cứu, lý luận, tổng kết thực tiễn và truyền thụ nghiệp vụ chuyên môn trên những lĩnh vực được quy định trong tôn chỉ mục đích. Theo số liệu thống kê, hiện nay cả nước có gần 400 cơ quan tạp chí trên tổng số khoảng 700 cơ quan báo chí, trong số đó có khoảng 60 tạp chí kinh tế.

Có thể khẳng định rằng, cùng với quá trình đổi mới báo chí cả nước nói chung, các tạp chí kinh tế nói riêng trong những năm gần đây có tiến bộ rõ rệt cả về nội dung và hình thức. Nhiều tạp chí tăng số lượng phát hành, tăng trang, tăng kỳ. Phần lớn các tạp chí có sự đổi mới về hình thức trình bày, in ấn đẹp. Nội dung thông tin, tuyên truyền trên các tạp chí ngày càng phong phú, đa dạng. Các tạp chí kinh tế không những đã góp phần tích cực đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống mà còn đưa cuộc sống vào nghị quyết.

Với chức năng chuyên sâu, các tạp chí kinh tế đã có nhiều bài nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, phân tích, lý giải căn cứ khoa học các quan điểm chủ trương kinh tế của Đảng trong lĩnh vực kinh tế, góp phần tuyên truyền sâu đậm nội dung các Nghị quyết của Trung ương... Các tạp chí kinh tế đã chú trọng tổng kết thực tiễn, phân tích hiệu quả kinh tế - xã hội của các chủ trương, chính sách kinh tế, kịp thời phát hiện những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn để đề xuất, kiến nghị, giúp cho cơ quan chức năng có thêm căn cứ để điều chỉnh, bổ sung chính sách phát triển kinh tế kịp thời. Thông qua hoạt động thực tiễn, các tạp chí kinh tế đã chứng minh tính đúng đắn của các quan điểm, đường lối kinh tế của Đảng ta. Bên cạnh đó, các tạp chí kinh tế còn là kênh thông tin rất quan trọng, giới thiệu với bạn bè thế giới và các nhà đầu tư nước ngoài chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước ta về đầu tư nước ngoài. Qua những bài phân tích, bình luận trên các tạp chí kinh tế đã gián tiếp hoặc trực tiếp góp sức vào việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài, làm cho các nhà đầu tư tin tưởng, yên tâm khi vào nước ta làm ăn.

Đảng và Nhà nước đã khẳng định: Công tác tuyên truyền kinh tế là hết sức quan trọng, đặc biệt là trong điều kiện hiện nay khi đất nước đang phát triển và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đòi hỏi công tác tuyên truyền kinh tế phải tiếp tục đổi mới hơn nữa nhằm không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả. Chính vì vậy, một nhiệm vụ quan trọng của đội ngũ làm công tác thông tin tuyên truyền nói chung và các tạp chí kinh tế nói riêng là phải không ngừng đổi mới tư duy, nâng cao trình độ trong việc tuyên truyền kinh tế, có nghĩa là: tuyên truyền kinh tế phải trở thành một bộ phận hữu cơ trong quá trình phát triển kinh tế; tuyên truyền kinh tế là tuyên truyền các quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về kinh tế đến đông đảo cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân; chú trọng tuyên truyền những nhân tố điển hình, những con người lao động, những nhà doanh nhân giỏi, đề cao đạo đức kinh tế, đạo đức doanh nghiệp... nhằm hình thành một xã hội văn hóa cao; phát hiện và tuyên truyền sâu rộng năng lực sáng tạo của con người lao động Việt Nam trong thời kỳ đổi mới; chuyển tải nhanh những thông tin của các cơ quan chuyên môn, các cơ quan nghiên cứu về kinh tế thành dư luận xã hội rộng rãi, tạo ra thông tin hai chiều, sinh hoạt dân chủ trong kinh tế.

Ngày 17/3/2011, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 01-CT/TW về học tập, quán triệt và triển khai thực hiện nghị quyết Ðại hội Ðảng, theo đó yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng, các cấp, các ngành chủ động xây dựng chương trình hành động triển khai thực hiện một cách tích cực, sáng tạo, phù hợp với điều kiện cụ thể của ngành, địa phương, đơn vị và tạo ra phong trào thi đua trong toàn Ðảng, toàn quân và toàn dân, quyết tâm phấn đấu thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ Đại hội đã đề ra. Trong xây dựng chương trình hành động, cần chú trọng đề ra các biện pháp thiết thực, có lộ trình hợp lý, giải quyết có hiệu quả các vấn đề bức xúc, cấp bách nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, đảm bảo đời sống nhân dân, thúc đẩy sản xuất phát triển, đồng thời làm tốt công tác tư tưởng, công tác tuyên truyền tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân. Với định hướng và yêu cầu đó, các tạp chí kinh tế phải tiếp tục có những đổi mới, cải tiến mạnh mẽ hơn nữa nâng cao chất lượng và hiệu quả tuyên truyền, tích cực đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.

Để làm tốt yêu cầu này, chúng tôi cho rằng các tạp chí kinh tế cần tập trung đẩy mạnh một số công việc quan trọng sau:

Thứ nhất, từng tạp chí cần bám sát thực tiễn đang vận động để phân tích, lý giải những vấn đề nóng bỏng do thực tiễn đặt ra. Trong những năm qua, lĩnh vực kinh tế của đất nước ta đã có nhiều chuyển biến tích cực và mạnh mẽ, tuy nhiên vẫn đang còn không ít khó khăn, thử thách. Bước vào năm 2011, tình hình kinh tế thế giới có những diễn biến nhanh và phức tạp: lạm phát tăng, giá dầu thô, nguyên vật liệu cơ bản đầu vào của sản xuất, giá lương thực, thực phẩm trên thị trường thế giới tiếp tục xu hướng tăng, khủng hoảng chính trị ở Trung Đông và Châu Phi, động đất và sóng thần ở Nhật Bản, nhiều quốc gia đã điều chỉnh chính sách tài khoá và tiền tệ theo hướng thắt chặt. Trước diễn biến mới của tình hình kinh tế thế giới, Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) đã đưa ra các dự báo về tăng trưởng toàn cầu năm 2011 thấp hơn năm 2010. Ở trong nước, từ cuối năm 2010 và đầu năm 2011, diễn biến thiên tai, thời tiết rét đậm, rét hại tác động bất lợi đến sản xuất và đời sống nhân dân; các cân đối vĩ mô của nền kinh tế chưa thật vững chắc: giá cả lại tăng cao, tỷ giá hối đoái mặc dù đã điều chỉnh nhưng chưa ổn định, một số mặt hàng là đầu vào quan trọng của sản xuất như điện, xăng dầu vẫn chưa thực hiện đầy đủ theo cơ chế giá thị trường, buộc phải điều chỉnh tăng. Chính sách tiền tệ, tài khoá trong trong hai năm 2009-2010 đã được nới lỏng để ngăn chặn suy giảm, duy trì tăng trưởng kinh tế. Tình hình trên đây đã làm giá cả tăng cao, làm cho các cân đối vĩ mô của nền kinh tế chưa ổn định. Trước diễn biến của tình hình, Chính phủ đã nhấn mạnh các mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và đảm bảo an sinh xã hội trong Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24/02/2011, với các giải pháp quan trọng về chính sách tiền tệ, tài khoá; phát triển sản xuất, xuất khẩu, giảm nhập siêu; quản lý giá và đảm bảo an sinh xã hội nhằm thực hiện mục tiêu nói trên.

Tình hình trên đặt ra những khó khăn, thử thách mới đối với chúng ta trong việc thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội đã đề ra cho năm 2011 và những năm tiếp theo. Đặt trong bối cảnh này, các tạp chí kinh tế phải bám sát các vấn đề nêu trên, đi sâu phân tích, lý giải các nguyên nhân sâu xa, đề xuất giải pháp, rút ra bài học. Chỉ có các tạp chí mới có điều kiện làm được như vậy. Các báo cũng đề cập đến các vấn đề này, nhưng chỉ dừng lại ở cấp độ thông tin, phản ánh, tất nhiên có báo đăng bài phân tích kinh tế sâu, nhưng không thường xuyên và chưa có hệ thống. Đây chính là sự khác biệt giữa báo và tạp chí. Đó là chức năng, nhiệm vụ của các tạp chí nói chung, các tạp chí kinh tế nói riêng, và đó cũng chính là thế mạnh, là bản sắc mà người đọc và xã hội mong muốn, chờ đợi từ các tạp chí.

Thứ hai, các tạp chí kinh tế cần tập trung nghiên cứu, tổ chức các cụm bài, các chủ đề làm sáng tỏ cơ sở lý luận, thực tiễn các quan điểm kinh tế ở tầm vĩ mô mà Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã đề ra. Các văn kiện Ðại hội XI cần tập trung học tập, quán triệt là: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa X tại Ðại hội XI, Ðiều lệ Ðảng (bổ sung, sửa đổi). Trong đó, những nội dung mới và quan trọng về kinh tế trong Văn kiện Ðại hội XI của Ðảng cần được tập trung làm rõ gồm: Về quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; Về mối quan hệ giữa phát triển lực lượng sản xuất và từng bước xây dựng, hoàn thiện quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; Về yêu cầu phát triển bền vững nền kinh tế nước ta; Về giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triển nền kinh tế thị trường ở nước ta.

Từ những vấn đề lý luận chung và quan điểm tư tưởng của Đại hội Đảng XI và các Nghị quyết của Trung ương, các tạp chí kinh tế cần đi sâu phân tích làm rõ những cơ sở lý luận, thực tiễn, nhận thức rõ các quan điểm cơ bản, những điểm mới của các văn kiện, làm rõ nội dung các quan điểm, chủ trương, mục tiêu, giải pháp, định hướng trong văn kiện của Đại hội Đảng. Để có nguồn bài phong phú, có chất lượng, các tạp chí cần phối hợp, cộng tác tham gia nghiên cứu đề tài khoa học, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan nghiên cứu và địa phương để tổ chức các cuộc hội thảo khoa học, từ đó tăng cường công tác nghiên cứu khoa học, gắn nghiên cứu khoa học với tổng kết thực tiễn và lựa chọn được nhiều chuyên đề có chất lượng, có hàm lượng khoa học cao để đăng tải trên tạp chí.

Thứ ba, các tạp chí kinh tế cần đi sâu nghiên cứu, phân tích những vấn đề kinh tế vĩ mô trong các ngành, các lĩnh vực kinh tế cụ thể, tập trung tuyên truyền nhằm đưa đường lối, chủ trương, chính sách kinh tế của Đảng, Nhà nước vào cuộc sống; đổi mới tư duy về kinh tế, giải đáp những vấn đề thực tiễn đặt ra...; Cần chú trọng nghiên cứu, khảo sát thực tiễn để có những đề tài và bài viết sâu sắc, sinh động, có sức thuyết phục về các vấn đề kinh tế nóng bỏng hiện nay như: phát triển mạnh kinh tế dân doanh, đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, tái cơ cấu nền kinh tế, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội... Các tạp chí cần tăng cường phối hợp với bộ ngành, cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các địa phương để phản ánh kịp thời những vấn đề bức xúc từ cơ sở, phân tích và lý giải những điển hình, mô hình hay trên các lĩnh vực của đời sống kinh tế, giúp cơ sở học tập, nhân rộng; đồng thời, có những bài viết sắc bén, kịp thời phản bác lại luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Thứ tư, các tạp chí kinh tế cần chú trọng nâng cao tính hấp dẫn, thể hiện ở chỗ: Đề tài sát với thực tế, đi sâu vào những bức xúc đang đặt ra; cấu trúc chuyên mục, chuyên trang vừa thể hiện được những vấn đề cơ bản thuộc phạm vi tôn chỉ, mục đích của tạp chí, vừa phân tích lý giải những vấn đề mà xã hội đang quan tâm.

Đổi mới hình thức, phương pháp tuyên truyền kinh tế linh hoạt, sinh động, hấp dẫn. Đây là khâu rất quan trọng. Một thực tế cho thấy là phần lớn bài viết trên các tạp chí kinh tế hiện nay là hình thức thể hiện chưa sinh động; nhiều bài dài, cách biên tập còn cứng.... Để việc tuyên truyền có hiệu quả, cần phải đầu tư, chú trọng việc sử dụng và chế biến thông tin thành những bài viết sinh động, sắc sảo, dễ hiểu; chú trọng đối tượng tuyên truyền để có những bài viết phù hợp vừa bảo đảm tính lý luận, vừa bảo đảm tính đại chúng; thể loại bài cũng cần phải đa dạng; hình thức thể hiện trên tạp chí cũng phải chú ý: khổ chữ, biểu bảng, cách rút tít, dựng đề mục...

Thứ năm, các tạp chí tăng cường chất lượng đội ngũ phóng viên, biên tập viên và cộng tác viên trong lĩnh vực kinh tế. Phóng viên, biên tập viên ở các tạp chí kinh tế phải có phẩm chất chính trị vững vàng, trình độ chuyên môn phù hợp. Các Tòa soạn cần tăng cường tạo điều kiện để cán bộ nâng cao trình độ, mở rộng quan hệ hợp tác, nắm bắt các vấn đề kinh tế một cách cụ thể và kịp thời. Tổ chức nhiều hình thức để khuyến khích, tạo cơ hội cho cán bộ phóng viên, biên tập viên tham gia nghiên cứu khoa học, hội thảo, toạ đàm.

Đội ngũ cộng tác viên có vai trò cực kỳ quan trọng đối với các tạp chí kinh tế. Ngay trong kinh tế có nhiều lĩnh vực chuyên sâu mà chỉ có những chuyên gia chuyên ngành mới hiểu sâu sắc những vấn đề thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình. Nếu biết sử dụng tốt đội ngũ cộng tác viên này thì chất lượng các bài đăng trên tạp chí kinh tế sẽ ngày càng được nâng cao. Các tòa soạn cần có chính sách khuyến khích phù hợp thu hút đông đảo đội ngũ cộng tác viên có trình độ, có kinh nghiệm ở trung ương cũng như địa phương, ở các ngành, các cấp cũng như ở các cơ quan nghiên cứu, đào tạo tham gia vào các hoạt động chuyên môn của tòa soạn.

Thứ sáu, để tạo điều kiện cho các tạp chí phát triển, các cơ chế, chính sách của Nhà nước cũng cần phải được rà soát lại để có sự điều chỉnh, bổ sung để tạo điều kiện hoàn thiện về bộ máy, tài chính, phát hành; tạo cơ chế phối hợp hoạt động; phương tiện hoạt động tốt cho các tạp chí… Cần phát huy tính chủ động, năng động sáng tạo của từng cơ quan tạp chí, trong đó tạo điều kiện để đẩy mạnh hơn nữa hoạt động xã hội hóa tạp chí. Đây cũng là một trong những phương thức và hình thức giúp cho tạp chí ngày càng gắn bó chặt chẽ với đời sống kinh tế của đất nước./.

ThS. Phạm Thu Phong

Tổng Biên tập Tạp chí Tài chính

__________________________

Tài liệu tham khảo:

1. Ðảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011.

2. Chỉ thị số 01-CT/TW của Bộ Chính trị ngày 17/3/2011 về học tập, quán triệt và triển khai thực hiện nghị quyết Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Ðảng.

3. Nguyễn Tấn Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ: Những nội dung chủ yếu của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 201 -2020 và nhiệm vụ trọng tâm của năm 2011.