Bài diễn văn của Tổng thống Obama là sự phản hồi 46 đề nghị của một ủy ban rà soát đặc biệt do Nhà Trắng thành lập vào tháng Tám năm ngoái sau những tiết lộ chấn động của cựu nhân viên tình báo Mỹ Edward Snowden, người hiện đang ẩn náu tại Nga. 

Trong bài phát biểu dài 43 phút tại Bộ Tư pháp Mỹ, Tổng thống Obama thông báo một loạt những thay đổi, bao gồm chấm dứt gần hết hoạt động theo dõi các nước đồng minh hoặc có quan hệ mật thiết với Mỹ và tiến hành giám sát tư pháp việc chính phủ thu thập thông tin hàng triệu cuộc gọi điện thoại của người dân Mỹ. 

Ông cũng cho biết đã chỉ đạo các quan chức tình báo và tư pháp Mỹ đề xuất một số biện pháp đảm bảo công dân nước ngoài không bị giám sát bởi những biện pháp áp dụng đối với công dân Mỹ 

Tổng thống Barack Obama nói: “Mọi người trên thế giới cần biết rõ rằng Chính phủ Mỹ sẽ chỉ theo dõi những đối tượng đe dọa tới an ninh quốc gia. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ cân nhắc tới các quyền riêng tư trong các chương trình do thám. Tôi cũng đã làm rõ với giới tình báo Mỹ rằng trừ trong trường hợp phục vụ mục đích bảo đảm an ninh quốc gia, Mỹ sẽ không do thám nguyên thủ các quốc gia thân cận và đồng minh. Tôi đã đề nghị đội ngũ cố vấn an ninh quốc gia và cộng đồng tình báo Mỹ tăng cường hợp tác với đồng cấp nước ngoài trên tinh thần xây dựng lại niềm tin. Tôi cũng sẽ chọn phương án thảo luận trực tiếp thay vì do thám khi muốn biết nguyên thủ của một quốc gia đồng minh nghĩ gì về một vấn đề nào đó”. 

Thừa nhận rằng sẽ mất nhiều năm để đánh giá hết mức độ các thiệt hại cho uy tín của Chính phủ Mỹ trên trường quốc tế và đối với người dân Mỹ, bắt nguồn từ những thông tin mà Edward Snowden đã tiết lộ, người đứng đầu Nhà Trắng cũng khẳng định các cơ quan tình báo Mỹ sẽ chỉ sử dụng những dữ liệu thu thập được từ các cuộc gọi để phục vụ cho cuộc chiến chống khủng bố cũng như các hoạt động chống tội phạm.

Tuy nhiên, các thông tin đó chỉ có thể được sử dụng sau một cuộc thẩm tra tư pháp hoặc trong một "tình huống thực sự khẩn cấp. Ông cho biết Washington sẽ tiếp tục thu thập dữ liệu điện thoại nhưng đến trước cuối tháng 3/2004 sẽ nhường lại quyền kiểm soát dữ liệu này cho một thực thể được xác định sau khi tham khảo ý kiến Quốc hội Mỹ.

Ngoài ra, Tổng thống Obama đề nghị Quốc hội Mỹ ủng hộ việc định ra chức danh luật sư hiến pháp đại diện cho công chúng nhằm phản biện trước Tòa án Giám sát Tình báo nước ngoài. 

Bài phát biểu của Tổng thống Obama về những thay đổi trong hoạt động tình báo của Mỹ được giới quan sát nhận định chủ yếu là nhằm xoa dịu các đồng minh cũng như người dân nước này. Theo các tài liệu được cựu nhân viên tình báo Edward Snowden tiết lộ, chương trình của NSA đã nghe lén hàng triệu cuộc điện thoại ở Mỹ và trên thế giới, trong đó có cả điện thoại của lãnh đạo cấp cao nhiều nước./.