Dù không phải là quân nhân, nhưng ông Tập Cận Bình vẫn được Lầu Năm Góc đón tiếp trọng thị theo nghi thức quân đội với 19 phát đại bác chào mừng - một nghi lễ trước đó chưa được dành cho phó tổng thống hay phó chủ tịch của bất cứ nước nào.

Đây là sự trọng thị của chính quyền Obama coi quan hệ với Trung Quốc - một đối tác không chỉ lớn về kinh tế và thương mại, mà còn là đối thủ quân sự trong tương lai gần.

Ông Tập Cận Bình được dự đoán là sẽ kế nhiệm ông Hồ Cẩm Đào khi nhà lãnh đạo Trung Quốc mãn nhiệm chức Tổng bí thư vào cuối năm nay và chức chủ tịch nước vào tháng 3 năm tới.

Ông Tập Cận Bình có lợi thế hơn ông Hồ Cẩm Đào trong việc thiết lập các mối quan hệ cá nhân. Trong chuyến đi này ông Tập đã trở lại bang Iowa, nơi ông từng có thời gian đến công tác khi còn là một viên chức của tỉnh Hà Bắc.

Giới truyền thông quốc tế trước chuyến thăm này dự đoán sẽ khó có quyết định quan trọng nào được đưa ra trong chuyến thăm Mỹ lần này, nhưng nó rất quan trọng để chính giới Mỹ bắt đầu tìm hiểu về nhà lãnh đạo tương lai của Trung Quốc.

Tùy thuộc lẫn nhau

Hợp tác kinh tế-thương mại là nền tảng quan trọng trong quan hệ Trung-Mỹ. Ngay trước khi lên đường, trả lời phỏng vấn báo “Bưu điện Washington”, ông Tập Cận Bình đã nhận định rằng “hai nền kinh tế Trung Quốc và Mỹ phụ thuộc lẫn nhau một cách chặt chẽ. Mối quan hệ này sẽ không thể phát triển một cách lâu dài và nhanh chóng nếu không đặt trên nền tảng lợi ích của hai bên”.

Tại buổi tiếp ông Tập Cận Bình trong phòng Oval tại Nhà Trắng, Tổng thống Obama nói rằng việc Mỹ có một mối quan hệ mạnh mẽ với Trung Quốc hoàn toàn là vấn đề sống còn.

Kinh tế là một trong những vấn đề trọng tâm mà Tổng thống Obama đề cập, cụ thể là những vấn đề trong cán cân thương mại, tỷ giá đồng Nhân dân tệ.

Ông nói: “Chúng tôi muốn làm việc với Trung Quốc để đảm bảo các bên đều tuân thủ một nguyên tắc chung khi tham gia vào hệ thống chung của nền kinh tế thế giới. Trong đó không chỉ có việc đảm bảo cân bằng cán cân thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ mà còn với các nước khác trên thế giới”.

Phó chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lại đưa ra yêu cầu cần tăng cường đối thoại giữa hai nước và Mỹ cần từ bỏ chủ nghĩa bảo hộ thương mại.

Ông Tập nhấn mạnh: “Cần tiến tới giải quyết các vấn đề về kinh tế và thương mại thông qua thương thảo và đối thoại chứ không phải chủ nghĩa bảo hộ và cần tiếp tục duy trì mối quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai nước dựa trên cơ sở các bên cùng có lợi”.

Trong các cuộc tiếp xúc, cả hai bên đều nhấn mạnh sự hợp tác Trung-Mỹ sâu rộng, nhiều hứa hẹn và quan trọng. Phía Trung Quốc hứa hẹn sẽ tiếp tục thúc đẩy cải cách thuế, tăng nhập khẩu và kích cầu trong nước. Phía Mỹ bày tỏ mong muốn Trung Quốc mở cửa thị trường bảo hiểm ô tô cho doanh nghiệp nước ngoài.

Mỹ vẫn đưa ra quan ngại về việc các công ty Trung Quốc được nhà nước trợ cấp và việc Trung Quốc đặt điều kiện cho doanh nghiệp Mỹ phải chuyển giao công nghệ cao mới được kinh doanh ở Trung Quốc. Ông Joe Biden cũng phàn nàn về tỷ giá hối đoái đồng nhân dân tệ được định giá thấp hơn giá trị thực, và Trung Quốc đã thực thi nhiều chính sách đặt các doanh nghiệp Mỹ vào thế bất lợi...

Ông Tập Cận Bình thúc giục Mỹ dỡ bỏ các hạn chế đối với việc xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc và tạo ra một sân chơi bình đẳng cho các công ty Trung Quốc đầu tư vào Mỹ. Còn Mỹ tiếp tục hối thúc Bắc Kinh phải hành động nhiều hơn để giảm thâm hụt thương mại giữa Mỹ với Trung Quốc đã lên tới 295 tỷ USD.

Quan hệ dễ chịu hơn

Những bất đồng sâu sắc trong quan hệ Mỹ - Trung, tuy vẫn được đề cập nhưng nhẹ nhàng và được che đậy bởi những lời lẽ ngoại giao như : vấn đề nhân quyền, tranh chấp thương mại, quan điểm về các cuộc khủng hoảng ở Syria, Trung Đông, Bắc Triều tiên...

Khi Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden bóng gió nói về tình hình nhân quyền ở Trung Quốc đang làm cho quan hệ Trung - Mỹ xấu đi và việc Mỹ lo ngại về một vài nhân vật bất đồng chính kiến Trung Quốc, ông Tập Cận Bình đáp lại giống hệt Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào đã nói với Tổng thống Obama năm ngoái, đồng thời nói thêm rằng, tuy nhiên, Trung Quốc vẫn có thể làm nhiều hơn nữa.

Phong cách ngoại giao của ông Tập Cận Bình tại Mỹ lần này được coi là không khác mấy so với Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Washington năm ngoái.

Tuy nhiên, các nhà bình luận cho rằng, trong các cuộc tiếp xúc ở Washington, ông Tập Cận Bình đã thể hiện là người có kiến thức rộng, sử dụng nhiều thành ngữ và danh ngôn… khiến cho không khí trong các cuộc hội đàm trở nên dễ chịu.

Xây dựng lòng tin

Trong cuộc gặp, tổng thống Mỹ và phó chủ tịch Trung Quốc thống nhất thúc đẩy gắn kết hơn nữa mối quan hệ giữa hai nước đồng thời hy vọng hai bên có thể “tăng cường hiểu biết” lẫn nhau sau chuyến thăm.

Về quan hệ quốc phòng, giới chức cấp cao Mỹ và Trung Quốc đều nhất trí về nhu cầu cần mở rộng quan hệ giữa hai cường quốc. Mặc dù các tướng lĩnh cấp cao của Trung Quốc dường như không mấy mặn mà với việc củng cố quan hệ quân sự, nhưng ông Tập, nhà lãnh đạo tương lai của Trung Quốc, ủng hộ việc có thêm các cuộc đối thoại về quân sự với Lầu Năm góc. Hai bên đã bàn thảo về việc đẩy mạnh thông tin giữa hai lực lượng vũ trang, coi đó là một điểm quan trọng trong xây dựng lòng tin giữa hai nước.

Quan chức ngoại giao Trung Quốc cho rằng chuyến thăm “sẽ là cơ hội rất quan trọng để tăng cường sự hiểu biết và tin cậy” giữa Trung Quốc và Mỹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta Mỹ thì mong muốn quan hệ quân sự giữa Washington và Bắc Kinh nhằm đảm bảo hòa bình và ổn định ở châu Á Thái Bình Dương.

Ông nói: “Mỹ và Trung Quốc đều là các cường quốc Thái Bình Dương, và chúng tôi chào đón sự vươn lên của một nước Trung Quốc giàu mạnh và thành công, để Trung Quốc đóng vai trò lớn hơn đối với hòa bình và an ninh khu vực”. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ còn nhấn mạnh nhu cầu xây dựng lòng tin và sự minh bạch giữa các thiết chế quân sự hai nước.

Như vậy, quan hệ Mỹ - Trung hiện nay được coi là mối quan hệ song phương quan trọng nhất trên thế giới. Tuy nhiên, chuyến đi này được đánh giá là để “tìm hiểu” và “làm quen”, nên dư luận khó có thể nhận thấy một kết quả nào quan trọng được đưa ra sau bốn ngày làm việc, mà có thể còn phải trông chờ vào sự nỗ lực từ hai phía trong 10 năm tới.

Nguồn: Nhân Dân