Trong lĩnh vực báo chí hiện nay, tính dân chủ luôn được phát huy và thể hiện rõ vai trò là diễn đàn của mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi tờ báo đã thực hiện và phát huy tốt tính dân chủ. Điều này thể hiện ở hai khía cạnh sau:

Thứ nhất: Chưa phản ánh được đầy đủ, trọn vẹn một cách sâu sắc những điều số đông người dân qua tâm, búc xúc nhất. Nếu có thì một số tờ, một số người lại viết với khuynh hướng “cảm thông” với người quản lý. Trong quá trình vận động của xã hội hiện nay, không phải lúc nào quyền lợi của người lãnh đạo và quần chúng cũng là một, nhất là những nơi quản lý còn yếu kém hay biến chất. Thay vì việc vạch ra những sai trái trong công tác điều hành, họ đã thanh minh cho những việc làm khuất tất. Ví dụ, lâu nay hai trong số những điều mà người dân vô cùng bức xúc là tình hình giáo dục và những công trình bị rút ruột. Việc thứ nhất ảnh hưởng nghiêm trọng đến thế hệ tương lai. Việc thứ 2 ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng nhiều người. Những tờ báo có uy tín được số đông bạn đọc ưa thích đã không né tránh mổ xẻ hay phanh phui các vấn đề này bằng những bài viết sắc sảo, những phóng sự sinh động giàu sức chiến đấu.

Không ít tờ báo có khuynh hướng né tránh những vấn đề mà họ cho là “gai góc”, “nhạy cảm” vì sợ nếu đề cập sẽ động chạm đến người này, người nọ, thay vì chỉ thích nêu những điều vô thưởng, vô phạt, bày biện cốt lấp đầy các trang báo. Lại có tờ báo chỉ nhăm nhăm luôn muốn làm đẹp lòng cấp trên bằng việc cho thực hiện những bài liên quan đến mỗi bước đi và việc làm của các vị đó. Vị đi đến đâu, phát biểu chỉ đạo gì là lập tức có ngay bài kể lại, kèm ảnh chụp rất ‘oách” (và tất nhiên là thêm lời tán tụng). Tất nhiên không phải vị lãnh đạo nào cũng ưa vậy. Có vị còn rất bực mình trước điều đó. Có đồng chí bộ trưởng đã rất bất bình về việc một tờ báo ngành dành cả 1 trang to đùng để kể lại một chuyến đi công tác thường kỳ của đồng chí về chỉ đạo cơ sở; lại in kèm những hai ảnh, trong khi rất nhiều điều bạn đọc quan tâm thì không được đề cập.

Nhiều tờ báo dường như đã quên hai yêu cầu lớn của báo chí cách mạng: tính chiến đấu và tính dự báo. Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn điều này khi Người đến thăm hoặc làm việc với cơ quan báo chí, phóng viên. Thực hiện hai yêu cầu này cũng chính là đảm bảo cho báo chí đạt được tính dân chủ vậy.

Thứ hai: Công tác bạn đọc chưa được quan tâm ở nhiều tờ báo. Dù có do một nhóm người nào đó thực hiện, là cơ quan ngôn luận của một ngành, đoàn thể nào đó, nhưng báo chí cách mạng phải là của mọi người dân; họ phải có tiếng nói trên diễn đàn. Cho nên việc dành những diện tích cần thiết, thích đáng để đăng tải những bài viết, những ý kiến của bạn đọc là rất cần thiết. Bạn đọc ở đây cần được hiểu với nghĩa rộng: Họ có thể là các nhà khoa học, nhà giáo, chính khách hoặc một người lao động chân tay bình thường (nông dân, công nhân, mọi tầng lớp xã hội) - Tất cả những người không phải là phóng viên, cộng tác viên thực hiện bài theo yêu cầu, “com-măng” của bản báo. Cũng cần phải tôn trọng ý kiến, quan điểm của họ về mọi vấn đề cuộc sống, miễn sao được viết ra với động cơ tốt đẹp: xây dựng, hoàn thiện xã hội. Tất nhiên, báo phải định hướng, không thể để bạn đọc phát biểu mang tính chất “quân hồi vô phèng”, nhưng không thể là sự độc đoán, áp đặt, sửa bài người ta theo ý chủ quan của mình. Và cần tôn trọng thông tin đã chiều, thậm chí có thể tranh luận có “nát vấn đề” - nói theo từ của Nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An.

Ban bạn đọc ở nhiều tờ báo mới chỉ thuần thuý là việc nhận bài, vào sổ, trả lời khi cần, rồi gửi nhuận bút, báo biếu mà ít quan tâm đến việc làm sao để có nhiều bạn đọc ở khắp mọi miền tham gia phát biểu trên báo về nhiều vấn đề hệ trọng của đất nước. Có lẽ việc mở rộng diện tích trên báo cho phần ý kiến bạn đọc sẽ bổ ích và thú vị cho độc giả hơn rất nhiều những bài kiểu “lăng xê”, tôn vinh những nhân vật trong lĩnh vực văn nghệ hiện đang rất tràn lan thiếu chọn lọc, gây phản tác dụng (người không xứng đáng, tài mỏng, ít cống hiến).

Phát huy mạnh mẽ tính dân chủ trong báo chí. Đó là một trong những tiêu chí để đánh giá đúng và tiếp tục khẳng định vai trò to lớn của báo chí đối với sự nghiệp cách mạng và công cuộc xây dựng đất nước hiện nay; để báo chí thực sự là diễn đàn của mọi tầng lớp nhân dân, là một trong những "nhịp cầu nối" giữa Đảng với dân - dân với Đảng./.

Nguyễn Hưng