Nhiều nội dung sáng tạo thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII.

Ở vị trí địa đầu biên giới phía Bắc của đất nước, trong lịch sử đấu tranh xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Lào Cai không chỉ có vị trí địa chính trị quan trọng mà còn là vùng đất có bức tranh văn hóa đa dạng, mang đậm giá trị truyền thống của 25 dân tộc cùng chung sống. Từ nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của văn hóa, ngay sau khi Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII ban hành Nghị quyết về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, Lào Cai đã cụ thể hóa nội dung Nghị quyết thành các đề án chuyên đề của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh từ khóa XII đến khóa XV, chỉ đạo thực hiện đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 07-NQ/TU ngày 23-11-2001 về việc đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” gắn với thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 12-1-1998 của Bộ Chính trị khoá VIII về “Thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội”. Trên cơ sở đó, các cấp ủy, Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp đã ban hành các nghị quyết, quy định, chương trình cụ thể về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, sinh hoạt tín ngưỡng và chế độ khen thưởng trong phong trào “Xây dựng gia đình văn hoá, thôn bản, khu phố văn hoá” phù hợp với thực tiễn đời sống văn hóa tại mỗi đơn vị, địa phương. Trong đó, vấn đề phát triển văn hóa, văn nghệ, cải tạo phong tục tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn hóa văn minh trong việc cưới, tang, lễ hội, tín ngưỡng; phát triển thiết chế văn hóa, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc,… được xác định là những nội dung trọng tâm, được ưu tiên chỉ đạo, tổ chức thực hiện. 
Với sự chỉ đạo, tổ chức thực hiện đồng bộ, có lộ trình và đầu tư nguồn lực trọng tâm, trọng điểm, 10 nhiệm vụ, 4 giải pháp lớn của Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII được tỉnh Lào Cai thực hiện đạt nhiều kết quả nổi bật, nhiều nội dung mang tính đột phá, tạo động lực quan trọng góp phần vào công cuộc xây dựng, phát triển chung của tỉnh. Nhiệm vụ xây dựng con người mới được tập trung chỉ đạo thực hiện, góp phần tạo dựng hình ảnh của người Lào Cai với đặc trưng: đoàn kết, sáng tạo, yêu quê hương đất nước, hồn hậu trong sáng, quyết tâm vượt khó và khát vọng thoát khỏi đói nghèo lạc hậu. Truyền thống tốt đẹp đó đã và đang được củng cố, bổ sung, phát triển; được thể hiện trong văn hóa ứng xử đối nội, đối ngoại của người Lào Cai. Các phong trào xây dựng con người mới có ý thức chính trị, ý thức cộng đồng với các chuẩn mực cụ thể của từng ngành, từng địa phương được triển khai sâu rộng trong toàn tỉnh, dần đi vào nền nếp, nhất là từ khi Đảng ta phát động thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. 
Xác định xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh là cơ sở để hình thành con người mới, khi triển khai phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, các địa phương đều tiến hành khảo sát, điều tra, phân loại các khu vực để có cách làm, giải pháp khác nhau cho phù hợp. Mỗi khu vực đều xây dựng các tiêu chí về gia đình, làng văn hóa, cơ quan, trường học văn hóa, có sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn, theo địa bàn và từng giai đoạn. Trong việc xây dựng gia đình văn hóa, tỉnh Lào Cai chú trọng giải quyết những vấn đề nổi cộm và cấp bách như: hôn nhân cận huyết thống, tảo hôn, bất bình đẳng giới, phụ nữ đi khỏi địa phương, chăm sóc, giáo dục trẻ em... Bên cạnh đó, phong trào xây dựng thôn, làng, tổ dân phố văn hóa được đẩy mạnh góp phần tạo lập môi trường văn hoá lành mạnh cho nhân dân. 
Nội dung bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số được thực hiện sáng tạo, đạt kết quả cao, tạo thành nguồn lực quan trọng góp phần phát triển kinh tế du lịch, một ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Sau hơn 15 năm thực hiện Nghị quyết, thành công nhất của Lào Cai là đã tiến hành nghiên cứu, tổng kết cả lý luận và thực tiễn công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa Lào Cai; đã đúc kết được phương pháp, quan điểm bảo tồn. Về quan điểm, Lào Cai nhất quán thực hiện ba nội dung, gắn bảo tồn với phát triển; gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch; bảo tồn tại chỗ trong cộng đồng người dân và bảo tồn, lưu trữ trong bảo tàng. Về phương pháp và quy trình bảo tồn, thực hiện khảo sát, tổng kiểm kê, phân loại di sản để có hình thức bảo tồn phù hợp và hiệu quả. Hiện nay, toàn tỉnh đã có tổng số 26 di tích được công nhận, trong đó có 11 di tích được công nhận cấp tỉnh, 15 di tích được công nhận cấp quốc gia; sưu tầm được 13.695 hiện vật, di vật, cổ vật; lập hồ sơ khoa học 38 làng tiêu biểu của 13 dân tộc với 25 nhóm ngành dân tộc trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, văn hóa các dân tộc thiểu số, nhất là tiếng nói, chữ viết các dân tộc được quan tâm đầu tư, phát triển; đội ngũ nghệ nhân dân gian được quan tâm, tạo điều kiện để truyền dạy, quảng bá tinh hoa văn hóa dân tộc mình cho thế hệ trẻ và du khách thập phương. 
Sự nghiệp văn học – nghệ thuật phát triển đã góp phần bồi đắp tư tưởng, phong cách sống của con người Lào Cai, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp đổi mới, phát triển và hội nhập của tỉnh. Trong 15 năm qua, Lào Cai đã xuất bản 270 đầu sách, trong đó riêng lĩnh vực văn học có 115 tác phẩm, nghiên cứu văn hóa dân gian có 26 tác phẩm, kịch bản phim truyền hình có 15 tác phẩm, lý luận phê bình văn học có 6 tác phẩm; hội viên Hội Văn học-Nghệ thuật tỉnh đã đoạt 123 giải thưởng các chuyên ngành Trung ương, 2 giải quốc tế. Nội dung, chủ đề các tác phẩm văn học nghệ thuật đã bám sát chủ trương, đường lối của Đảng với dòng mạch chính là cảm hứng yêu nước và nhân văn, gắn bó với dân tộc; nỗ lực phản ánh chân thực, sinh động cuộc sống lao động và bản sắc văn hóa giàu giá trị của nhân dân các dân tộc Lào Cai, sự đổi mới và phát triển của quê hương, đất nước; ca ngợi và đề cao các nhân tố mới, điển hình tiên tiến trong học tập, lao động sản xuất, bảo vệ biên cương Tổ quốc. Các lĩnh vực khác như giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, thông tin đại chúng, xây dựng và hoàn thiện thể chế, thiết chế văn hóa, mở rộng hợp tác quốc tế về văn hóa,... đều có bước phát triển mạnh, tạo được nhiều dấu ấn rõ nét. 

Coi trọng tổng kết thực tiễn, từng bước thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW đáp ứng yêu cầu giai đoạn phát triển mới

Trên cơ sở kinh nghiệm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII, Tỉnh ủy Lào Cai đã triển khai thực hiện nghiêm túc, kịp thời các nội dung, yêu cầu Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” tới các cấp ủy đảng, đảng viên, nhân dân trong tỉnh. Lào Cai tiếp tục có những cách làm mới, phù hợp với yêu cầu thực tiễn của địa phương trong giai đoạn phát triển mới. Vấn đề xây dựng và phát triển văn hóa, con người đã được các cấp, các ngành, đơn vị, địa phương trong tỉnh đưa vào nghị quyết, chương trình hành động, cụ thể thành các đề án chuyên đề của nhiệm kỳ mới. 

Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai khóa XV nhiệm kỳ 2015 – 2020 đã xác định nhiệm vụ tổng quát về phát triển văn hóa là: “Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân; xây dựng, phát triển văn hóa và con người Lào Cai toàn diện, văn minh”. Trong 4 chương trình, 19 đề án cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XV, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án “Phát triển văn hóa, thể thao tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016 – 2020”. Đến nay, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã xây dựng và ban hành chương trình hành động, kế hoạch thực hiện Nghị quyết; các huyện ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Tỉnh ủy cũng như các cơ quan, đơn vị, địa phương đã hoàn thành việc cụ thể hóa các nội dung Nghị quyết thành kế hoạch, đề án trọng tâm phù hợp với điều kiện thực tiễn. Đặc biệt, trước và sau thời điểm diễn ra Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã tham mưu cho tỉnh tiến hành kiểm tra theo hướng chọn mẫu về tình hình quán triệt, triển khai Nghị quyết số 33-NQ/TW gắn với thực hiện Đề án tuyên vận và tuyên truyền Đại hội Đảng các cấp tại 3 cơ quan, 15 địa phương, đơn vị cấp cơ sở thuộc 6 đảng bộ trực thuộc Tỉnh ủy. Qua đó, kịp thời nắm bắt, tháo gỡ những vấn đề khó khăn, vướng mắc, bảo đảm việc thực hiện các nội dung của Nghị quyết đạt chất lượng, hiệu quả. 

Các mục tiêu cụ thể trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người Lào Cai theo tinh thần Nghị quyết số 33-NQ/TW được tỉnh Lào Cai triển khai là tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các giá trị về văn hóa, con người. Tạo môi trường và điều kiện để con người, đặc biệt là thế hệ trẻ của Lào Cai phát triển toàn diện về nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật. Tăng cường đưa văn hóa về cơ sở, chú trọng đến các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa nhằm thu hẹp khoảng cách về mức hưởng thụ văn hóa; đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức xã hội. Coi trọng và thực hiện đồng bộ giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội với xây dựng văn hóa, con người Lào Cai. Gắn đầu tư bảo tồn, tôn tạo, phát triển văn hóa với khai thác có hiệu quả các giá trị văn hóa phục vụ phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo. Đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa các hoạt động văn hóa và hình thành, phát triển thị trường văn hóa đáp ứng nhu cầu kinh doanh, hưởng thụ văn hóa của đông đảo các tầng lớp nhân dân trong tỉnh. Chủ động giao lưu, hợp tác quốc tế về văn hóa. Tăng cường giới thiệu, quảng bá hình ảnh con người, lịch sử, văn hóa và thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai đến với bạn bè trong nước và quốc tế. 

Nhận thức đầy đủ vị trí, vai trò của văn hóa cũng như thực hiện thắng lợi các nghị quyết của Đảng về văn hóa, gắn đầu tư cho văn hóa với phát triển kinh tế, xã hội và củng cố hệ thống chính trị là tiền đề quan trọng để Lào Cai hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ được Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2015 - 2020 đề ra; thành công trong hội nhập và phát triển. Để thực hiện có hiệu quả các mục tiêu trên, tỉnh Lào Cai xác định một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, đó là: 

Một là, xây dựng con người Lào Cai phát triển toàn diện; vừa mang đặc trưng chung của con người Việt Nam, vừa mang sắc thái riêng của Lào Cai. Phấn đấu đến năm 2020 tỉnh Lào Cai có 75% số thôn, bản; 83% số hộ gia đình; 95% số cơ quan, đơn vị và 80% doanh nghiệp đạt danh hiệu văn hóa. Năm 2016, hoàn thành công tác rà soát, biên soạn lại hệ thống tài liệu giáo dục, bồi dưỡng lịch sử truyền thống địa phương dùng trong hệ thống giáo dục - đào tạo của tỉnh bảo đảm phù hợp với từng cấp học, từng loại hình đào tạo; coi trọng giáo dục lịch sử truyền thống và văn hóa Việt Nam gắn với văn hóa Lào Cai cho thế hệ trẻ. 

Hai là, chú trọng xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị, tổ chức xã hội nghề nghiệp gắn với thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” làm nòng cốt, tạo sức lan tỏa trong toàn tỉnh. 

Ba là, xây dựng và tổ chức các hoạt động tuyên truyền chuyên đề giáo dục, hình thành văn hóa ứng xử, đạo đức trong sản xuất, kinh doanh, buôn bán; chống tư tưởng chạy theo lợi ích kinh tế đơn thuần, chống tệ “buôn gian, bán lậu” trong các hoạt động kinh tế. Động viên, khuyến khích doanh nghiệp, doanh nhân trên địa bàn tỉnh xây dựng và phát triển các thương hiệu sản phẩm có uy tín, chất lượng của Lào Cai trên thị trường trong nước và quốc tế. 

Bốn là, đẩy mạnh công tác bảo tồn, khôi phục, phát huy di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc Lào Cai gắn với phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các di sản văn hóa có nguy cơ mai một cao như trang phục truyền thống, ngôn ngữ, chữ viết, tri thức bản địa, dân ca, dân vũ, nghề thủ công truyền thống,... của các dân tộc thiểu số. Thực hiện có hiệu quả chủ trương “biến di sản thành tài sản”, gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch, dịch vụ, xóa đói giảm nghèo bền vững. Rà soát, điều tra, lập và ban hành quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Lào Cai gắn với khai thác, phát huy di sản văn hóa làm cơ sở cho việc đầu tư, phân bổ nguồn lực. Tiếp tục củng cố, xây dựng, hình thành mỗi dân tộc, mỗi địa phương trong tỉnh có ít nhất một sản phẩm du lịch đặc trưng, hấp dẫn. 

Năm là, nâng cao hiệu quả nghiên cứu khoa học về văn hóa, nhất là nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, rút ra những vấn đề mang tính khoa học.

Sáu là, tạo điều kiện xây dựng, duy trì hoạt động thường xuyên của các hình thức câu lạc bộ, tổ, đội văn nghệ, thể dục, thể thao tại cơ sở nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là đội ngũ công nhân, người lao động trong các doanh nghiệp; học sinh, sinh viên; đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn, vùng biên giới, vùng tái định cư. 

Bảy là, khuyến khích, động viên văn nghệ sĩ sáng tạo, sáng tác các tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí có giá trị tư tưởng và nghệ thuật, hòa quyện giữa tinh thần nhân văn, dân chủ, tiến bộ với khai thác vốn di sản văn hóa dân gian. 

Tám là, đổi mới hình thức, tăng cường số lượng, nâng cao chất lượng, nội dung các chương trình giao lưu, xúc tiến đầu tư, nghiên cứu văn hóa giữa Lào Cai với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) và các vùng lãnh thổ, các tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Việt Nam, đồng thời qua đó góp phần giới thiệu, quảng bá bản sắc văn hóa, con người Lào Cai./.

Đỗ Trường Sơn,
 Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Lào Cai