BƯỚC NGOẶT VĨ ĐẠI NHẤT TRONG LỊCH SỬ DÂN TỘC VIỆT NAM 

Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đánh dấu bằng bản Tuyên ngôn Độc lậpbất hủ do Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945. Từ đây, đất nước Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới: kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Đây là một trong những bước ngoặt vĩ đại nhất trong sự phát triển hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam. 

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám  góp phần lấy lại tên nước Việt Nam sau gần 100 năm bị thực dân Pháp đô hộ. Xâm lược ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia, thực dân Pháp thiết lập chế độ chính trị thuộc địa - phong kiến với đơn vị hành chính hải ngoại mang tên là Liên bang Đông Dương thuộc Pháp, tên nước Việt Nam bị biến mất trên bản đồ chính trị - hành chính thế giới. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời là Nhà nước hoàn toàn mới trong lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam và cũng là Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam châu Á. 

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 dẫn tới sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đưa dân tộc Việt Nam bước vào hàng ngũ các dân tộc tiên phong trên thế giới đấu tranh vì hòa bình, độc lập, dân chủ và tiến bộ xã hội. Dân tộc Việt Nam là một trong những dân tộc tiên phong anh dũng, kiên cường trong trận tuyến đấu tranh loại bỏ chủ nghĩa thực dân trên thế giới thế kỷ XX. Một con người tiên phong của dân tộc tiên phong đó là Hồ Chí Minh, chiến sĩ cộng sản quốc tế kiên cường, người sáng lập, rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam - một tổ chức chính trị của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc, tổ chức lãnh đạo đầy bản lĩnh chính trị và trí tuệ siêu việt cho thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám. Tầm vóc quốc tế to lớn của thắng lợi vĩ đại này cổ vũ các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc trên thế giới đứng lên giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức ngoại bang. 

Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám đã đưa Đảng Cộng sản Đông Dương lên vị trí Đảng cầm quyền. Sau 15 năm hoạt động với cương lĩnh chính trị đúng đắn, mặc dù các tổ chức Đảng bị kẻ địch phá vỡ; đội ngũ đảng viên bị khủng bố, bắt bớ, giết hại, nhưng sức sống của Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn đầy xung lực, tổ chức từ Trung ương đến cơ sở được lập lại; những đảng viên được tôi luyện trong lò lửa đấu tranh cách mạng, không sợ hy sinh tính mạng, giữ vững khí tiết, trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng. Đảng đã đóng vai trò lãnh đạo cách mạng Việt Nam và trong cuộc vận động đấu tranh giành chính quyền cách mạng 1939-1945, Đảng đã lãnh đạo toàn dân, tiêu biểu là khối liên minh trong Mặt trận Việt Minh tiến hành xây dựng lực lượng, chớp thời cơ khi tình hình quốc tế thuận lợi để lãnh đạo Tổng khởi nghĩa, “đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. 

XÂY DỰNG LỰC LƯỢNG LÃNH ĐẠO VÀ LỰC LƯỢNG ĐOÀN KẾT DÂN TỘC

Có nhiều bài học được rút ra từ thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nhưng chung quy lại, vấn đề cơ bản và cốt lõi nhất là bài học xây dựng lực lượng: lực lượng lãnh đạo và lực lượng đại đoàn kết toàn dân tộc. 

Một là, bài học về xây dựng Đảng. Đảng đã nhận lấy vai trò lãnh đạo cách mạng và luôn luôn được tôi rèn qua muôn vàn thử thách khắc nghiệt. 15 năm, Đảng đã trải qua 4 cuộc vận động cách mạng lớn: cao trào cách mạng 1930-1931; đấu tranh khôi phục phong trào cách mạng 1932-1935; đấu tranh dân chủ 1936-1939; cao trào cách mạng trực tiếp đấu tranh giành chính quyền 1939-1945.

Trước hết, Đảng phải được xây dựng, vững mạnh về chính trị. Đảng đã xây dựng được cương lĩnh, đường lối và các chương trình hành động đúng đắn, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng giai đoạn, từng thời kỳ. Đảng không lúc nào xa rời cơ sở lý luận Mác - Lênin, lý luận chỉ đạo hành động trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, tiên lên con đường xã hội chủ nghĩa. Đảng xây dựng tổ chức bộ máy rộng khắp để xây dựng lực lượng, giác ngộ cách mạng cho quần chúng. Hoạt động trong điều kiện thực dân Pháp và bè lũ tay sai đàn áp, khủng bố ác liệt, nhiều lần, nhiều tổ chức của Đảng bị phá vỡ, nhiều cán bộ lãnh đạo của Đảng bị bắt và bị giết hại, nhưng Đảng vẫn nhen nhóm được ngọn lửa cách mạng, kiện toàn lại các tổ chức. Đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng được thử thách, rèn luyện trong thực tế đặc biệt hiểm nghèo, kể cả thử thách về sự sống - chết. 15 năm có tới 4 Tổng Bí thư của Đảng bị bắt và sát hại (các đồng chí Trần Phú, Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ). Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bị một  án tử hình vắng mặt do Tòa án Nam triều tuyên cuối năm 1929 tại Vinh, Nghệ An; bị chính quyền thực dân Anh tại thuộc địa Hong Kong kết án tù từ giữa năm 1931 đến đầu năm 1933 và chính quyền Tưởng Giới Thạch tại tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc kết án tù từ tháng 8/1942 đến tháng 9/1943.

Vượt lên trên tất cả những khó khăn đó, ngọn lửa cách mạng vẫn được Đảng giữ sáng và bùng cháy, đặc biệt là trong những lúc khó khăn nhất. Cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền cách mạng trong tháng 8 năm 1945 là ngọn lửa bùng cháy dữ dội nhất do Đảng nhóm lên lãnh đạo toàn dân trùng trùng điệp điệp, như sóng dềnh biển cả cuốn phăng ách phát xít Nhật, lật nhào chế độ phong kiến chuyên chế để đổi đời cho dân tộc. Sức mạnh của Đảng được truyền từ sức mạnh quật khởi của toàn dân tộc, là kết quả của quá trình kiên trì xây dựng Đảng, bồi đắp bản lĩnh chính trị vững vàng và luôn luôn được nạp thêm nguồn trí tuệ. Nhờ bản lĩnh chính trị vững vàng ấy, “tâm trong, trí sáng”, Đảng đã xây dựng được khối đại đoàn kết toàn dân tộc và lực lượng Tổng khởi nghĩa nhanh chóng trên toàn quốc chỉ trong vài tuần lễ. Cũng nhờ đó, Đảng nắm bắt được một cách nhanh nhạy tình hình quốc tế để chớp đúng thời cơ, huy động mọi lực lượng giành chính quyền.

Hai là, bài học về xây dựng và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc. 

Chủ trương xây dựng mặt trận dân tộc thống nhất đã được Đảng đề ra ngay từ năm 1930 và các loại hình mặt trận dân tộc thống nhất đã trải qua thử thách, khảo nghiệm của các phong trào cách mạng. Đến tháng 5/1941, Mặt trận Việt Minh do Hội nghị Trung ương Đảng chủ trương lập ra là sự đúc kết những kinh nghiệm của các thời kỳ trước để xây dựng lực lượng đoàn kết toàn dân một cách nổi bật và có hiệu quả nhất. Với Mặt trận Việt Minh, tất cả các giai tầng trên đất nước Việt Nam, trừ bọn Việt gian phản động, đều có “mẫu số chung” yêu nước, theo mười chính sách đã đặt ra, để đứng lên đấu tranh giành độc lập dân tộc, đưa đất nước phát triển theo con đường giàu mạnh. Trong Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám, Đảng chỉ có khoảng 5.000 đảng viên, tuy ít, nhưng đó là những “vàng mười”, lại được cộng hưởng sức mạnh từ hàng triệu triệu người dân Việt Nam yêu nước ủng hộ, trong đó có Mặt trận Việt Minh rộng khắp với nòng cốt là liên minh công nông trí.

Sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong Cách mạng Tháng Tám dựa trên đường lối của Đảng với mục tiêu giành độc lập dân tộc và thiết lập chế độ chính trị mới định hướng xã hội chủ nghĩa. Sức hút này tạo thành véctơ lựcrõ ràng, mạnh mẽ để nhấn chìm lũ cướp nước và bọn bán nước. Đảng và Dân, Dân và Đảng, trên thực tế của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã tỏ rõ mối quan hệ máu thịt sinh động hơn bao giờ hết. Với thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Đảng đã đặt trọn niềm tin vào Dân và Dân đã đặt trọn niềm tin vào Đảng. Đó cũng là lý do tại sao Dân đã tin tưởng trao quyền cho Đảng và Dân thực sự thoát khỏi kiếp nô lệ, trở thành người chủ của đất nước độc lập, tự do.

BÀI HỌC ĐỂ GIẢI QUYẾT MỘT SỐ VẤN ĐỀ TRONG GIAI ĐOẠN CÁCH MẠNG HIỆN NAY

Đất nước ta đang đứng trước những thời cơ và thách thức lớn trong quá trình phát triển.Từ năm 2020 này, những khó khăn, thách thức càng tăng lên do ảnh hưởng tiêu cực từ dịch COVID-19. Đà tăng trưởng về kinh tế nước ta bị chặn lại; đời sống của nhân dân, cả về vật chất, tinh thần, việc làm … đều gặp muôn vàn khó khăn. Thế giới đang bị khủng hoảng lớn về kinh tế và nhiều mặt khác, tình hình an ninh khu vực và thế giới còn nhiều diễn biến phức tạp, khó lường…

Trước tình hình ấy, những bài học của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên giá trị và có ý nghĩa tích cực đối với sự nghiệp đổi mới đất nước Việt Nam giai đoạn hiện nay.

Đầu tiên, hãy bắt đầu từ nhân tố tiên quyết, điều kiện quyết định cho thắng lợi của sự nghiệp cách mạng Việt Nam hiện nay, đó là tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Đảng phải trong sạch, vững mạnh hơn bao giờ hết để lãnh đạo đất nước vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội XII đã đề ra và chuẩn bị đón nhận nhiệm vụ của Đại hội XIII. 

Hiện nay, các cấp của Đảng, từ cơ sở đến cấp trên cơ sở là huyện, quận, thị xã đã và đang tiến hành đại hội để từ nay đến cuối năm hoàn thành đại hội cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trung ương Đảng cũng đang tích cực chuẩn bị về mọi mặt để tiến hành Đại hội toàn quốc. Xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức vẫn là nhiệm vụ quan trọng nhất của Đảng.

Với bài học của Cách mạng Tháng Tám, Đảng cần nhận thức và hành động để chứng tỏ rằng, Đảng xứng đáng với niềm tin của nhân dân với vị trí vai trò và trách nhiệm Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc; đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc Việt Nam. Đảng phải xây dựng đường lối đúng và đề ra những chủ trương phù hợp; tăng cường xây dựng hệ thống chính trị, đặc biệt là xây dựng Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng lãnh đạo, xây dựng Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Đảng dựa chắc vào cơ sở lý luận Mác - Lênin, nắm chắc tình hình trong nước và quốc tế để giải quyết các mối quan hệ trong quá trình cách mạng Việt Nam. 

Bài học nắm thời cơ trong Cách mạng Tháng Tám phải được vận dụng có hiệu quả trong tình hình hiện nay, khi Đảng cần tỏ rõ bản lĩnh chính trị và trí tuệ sáng suốt của mình để vượt qua khó khăn trở ngại, đưa đất nước phát triển bền vững. Muốn thế, bản thân Đảng phải luôn luôn chú trọng “tự chỉnh đốn”, phòng và chống những tiêu cực trong Đảng, nhất là tham nhũng, lãng phí, quan liêu; khắc phục cho được tình hình một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. 

Bài học của cuộc Cách mạng Tháng Tám vận dụng vào giai đoạn hiện nay cũng đặt ra yêu cầu rằng, đội ngũ cán bộ, đặc biệt là những cán bộ chủ chốt, người đứng đầu, phải luôn xứng tầm. Trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, biết bao cán bộ, đảng viên đã đứng mũi chịu sào, sẵn sàng hy sinh tính mạng của mình cho cách mạng. Nay, điều kiện hy sinh đó không còn, nhưng cũng cần có sự hy sinh không nhỏ về nhiều mặt. Cần lắm một đội ngũ cán bộ như trong Cách mạng Tháng Tám, những người ngày đêm lăn lộn vì phong trào cách mạng, biết đặt quyền lợi của cá nhân mình trong và dưới quyền lợi của Đảng, của cách mạng, của nhân dân, luôn luôn gương mẫu về mọi mặt. Một đội ngũ cán bộ, đảng viên có đạo đức cách mạng trong sáng, có nhân cách cao đẹp đã dẫn dắt cả phong trào cách mạng tiến lên như “triều dâng thác đổ” làm nên thắng lợi cách mạng. Với đội ngũ cán bộ, đảng viên như vậy, dân đã theo Đảng, theo Việt Minh, chứ không đi theo nội các Trần Trọng Kim của Nam triều Bảo Đại. Uy tín của Đảng được xác lập, được khẳng định trong thực tế của cách mạng. Giai đoạn cách mạng hiện nay cũng đang cần một quyết tâm chính trị mạnh mẽ, cần thực hiện “nói đi đôi với làm” trong Đảng, góp phần đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.

Thứ hai là, giai đoạn cách mạng hiện nay càng cần củng cố và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc hơn nữa để đưa đất nước vượt qua khó khăn tiến nhanh và bền vững hơn. Trong thử thách, trong hoạn nạn, càng chứng tỏ sức mạnh của tập thể, của sự giác ngộ chính trị, chung tay vượt qua khó khăn. Với những chủ trương của Đảng và Chính phủ coi chống dịch như chống giặc, toàn dân tin theo Đảng và Chính phủ để phòng và chống dịch COVID-19 đạt kết quả tốt. Một hệ thống chính trị vào cuộc và phát huy tác dụng, nhân dân đồng tình ủng hộ, chúng ta tin tưởng vào sự thắng lợi chung của đất nước trong trận chiến cam go với hai nhiệm vụ kép: vừa chống dịch COVID-19 vừa phát triển về mọi mặt. 

Công tác mặt trận và các đoàn thể nhân dân càng cần được coi trọng hơn hết. Khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nòng cốt là công nông trí - nhân tố đặc biệt quan trọng làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, càng quan trọng hơn trong sự nghiệp cách mạng giai đoạn hiện nay trong một thế giới hội nhập, toàn cầu hóa; trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để biến nước ta thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

Theo tinh thần bài học Cách mạng Tháng Tám, đoàn kết cần được xây dựng trên cơ sở của cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát huy quyền làm chủ của nhân dân; xây dựng sự đồng thuận xã hội, tôn trọng những ý kiến riêng của cá nhân miễn là những ý kiến đó không làm tổn hại chung cho sự phát triển của đất nước. 

Đoàn kết theo bài học của Cách mạng Tháng Tám trong giai đoạn cách mạng hiện nay còn cần cả sự tích cực giáo dục chính trị, nâng cao sự giác ngộ về tinh thần yêu nước; đấu tranh chống lại các quan điểm và hành động sai trái của các thế lực thù địch. Đoàn kết toàn dân tộc phải luôn đi đôi với phòng và chống “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, chống lại tất cả những hành động làm tổn hại đến sự đoàn kết toàn dân tộc, chống lại sự kích động hằn thù dân tộc, chống lại mọi tiêu cực trong hệ thống chính trị và ngoài xã hội.

Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đã trải qua 75 năm xây dựng và trưởng thành, bắt đầu từ cột mốc có tầm vóc quốc tế là thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Toàn Đảng, toàn quân, toàn dân Việt Nam, trong lúc này càng nhớ tới lời tuyên bố trịnh trọng, như là lời thề độc lập, của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bản Tuyên ngôn độc lập: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”./.

GS. TS. Mạch Quang Thắng