Chiến thắng oanh liệt đó là sự kiện lịch sử trọng đại và kỳ tích vô song - biểu tượng của tầm cao trí tuệ, bản lĩnh, ý chí và sức mạnh Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh; góp phần quan trọng đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" tiếp tục chứng minh tầm nhìn chiến lược đúng đắn, sáng tạo của Ðảng ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ðiều đó thể hiện trước hết ở việc đánh giá đúng tình hình, dự báo sớm, chính xác âm mưu, khả năng và hành động chiến tranh của đế quốc Mỹ. Trên cơ sở đó, kiên định ý chí quyết chiến, quyết thắng quân xâm lược. Ngay sau khi kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, nhận rõ âm mưu thay chân Pháp để biến miền nam thành thuộc địa kiểu mới của đế quốc Mỹ. Với tầm nhìn chiến lược, tư duy độc lập, tự chủ, nắm vững quy luật chiến tranh, phân tích khoa học, toàn diện lực lượng địch - ta, Ðảng ta đã khẳng định: Mỹ giàu nhưng không mạnh; chúng có những điểm yếu chí mạng và rất cơ bản, mà ta có thể khoét sâu để đánh thắng chúng. Trên cơ sở đó, Ðảng ta hạ quyết tâm quyết đánh, quyết thắng đế quốc Mỹ xâm lược; đề ra đường lối kháng chiến độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo và phương pháp, nghệ thuật chỉ đạo chiến lược tài tình, giữ vững tư tưởng chiến lược tiến công, quyền chủ động chiến lược để đánh bại ý chí xâm lược, các chiến lược,(1) các bước leo thang chiến tranh của chúng, giành thắng lợi từng bước, tiến tới giành thắng lợi hoàn toàn.

Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" có mối quan hệ biện chứng với các sự kiện, diễn biến trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; nó hoàn toàn nằm trong tư duy chiến lược của Ðảng ta. Ngay từ cuối năm 1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự báo: "Sớm muộn rồi đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B.52 ra đánh Hà Nội, rồi có thua nó mới chịu thua... Ở Việt Nam Mỹ nhất định thua. Nhưng nó chỉ chịu thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội".(2) Từ sự phân tích khách quan, toàn diện tình hình, Ðảng ta nhận định: với bản chất ngoan cố, hiếu chiến, đế quốc Mỹ không dễ dàng chấp nhận thua cuộc, chúng sẽ sử dụng biện pháp quân sự hòng buộc ta phải chấp nhận những điều kiện của chúng trên bàn đàm phán. Thực tế diễn ra đúng như vậy. Chúng vừa đàm phán, vừa bí mật chuẩn bị kế hoạch tập kích chiến lược đường không quy mô lớn mang tên Linebacker II. Vì thế, khi chúng tiến hành cuộc tập kích, ta chủ động hoàn toàn cả về chiến lược, chiến dịch và chiến thuật; sớm chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, cả "tinh thần và lực lượng", đặc biệt là huấn luyện Bộ đội Tên lửa đánh B.52; đồng thời, phối hợp chặt chẽ giữa quân sự và ngoại giao... đánh bại ý chí xâm lược của chúng.

Ðứng trước việc đế quốc Mỹ sử dụng một lực lượng lớn máy bay chiến lược B.52 (một trong bộ ba vũ khí chiến lược của chúng) để hủy diệt Hà Nội, không ít người đã lo ngại cho ta. Song, chúng ta có niềm tin chiến thắng trên cơ sở biết rõ điểm mạnh, điểm yếu của đối phương và hiểu rõ sức mạnh tổng hợp của chính mình. Ðó là sức mạnh của chính nghĩa, của truyền thống dân tộc, của đường lối chiến tranh nhân dân, của khát vọng hòa bình... và trên hết là sự tin tưởng, gắn bó của nhân dân với Ðảng. Từ đó, quân và dân ta nêu cao ý chí quyết đánh và quyết đánh thắng theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Dù đế quốc Mỹ có lắm súng, nhiều tiền. Dù chúng có B.57, B.52 hay "bê" gì đi chăng nữa ta cũng đánh. Từng ấy máy bay, từng ấy quân Mỹ chứ nhiều hơn nữa ta cũng đánh, mà đã đánh là nhất định thắng"(3). Ý chí quyết chiến, quyết thắng mãnh liệt đó là nguồn sức mạnh chính trị - tinh thần to lớn để các lực lượng, mà trực tiếp là quân và dân Hà Nội, Bộ đội Phòng không - Không quân vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, mưu trí, sáng tạo, tìm ra cách đánh phù hợp, đập tan cuộc tập kích chiến lược đường không của đế quốc Mỹ.

Tầm nhìn chiến lược của Ðảng được biểu hiện tập trung ở nghệ thuật tiến hành chiến tranh nhân dân độc đáo, sáng tạo tiếp tục được thể hiện trong Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" mà cốt lõi là phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân, của lực lượng vũ trang ba thứ quân, tìm ra cách đánh phù hợp, xác định đúng đối tượng chủ yếu để tập trung tiêu diệt đạt hiệu quả chiến đấu cao. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, với việc thực hiện đường lối, nghệ thuật chiến tranh nhân dân đúng đắn, sáng tạo, Ðảng ta đã huy động được sức mạnh của cả nước, phát động toàn dân đánh giặc lấy lực lượng vũ trang ba thứ quân làm nòng cốt; kết hợp chặt chẽ giữa tiến công và nổi dậy trên cả ba vùng chiến lược làm tan rã và đánh đổ từng bộ phận quân địch, giành thắng lợi từng bước, tiến tới giành thắng lợi hoàn toàn bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 lịch sử. Trong chiến dịch phòng không cuối năm 1972, Ðảng ta đã thực hiện sáng tạo, hiệu quả nghệ thuật quân sự của chiến tranh nhân dân trên mặt trận đối không. Do chủ động về chiến lược, nên ta rất chủ động trong chỉ đạo chiến dịch và chiến thuật. Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng tư lệnh giao nhiệm vụ cho Bộ Tổng tham mưu chỉ đạo Quân chủng Phòng không - Không quân nghiên cứu xây dựng kế hoạch đánh B.52 bảo vệ Hà Nội từ rất sớm; qua nhiều lần bổ sung, điều chỉnh và hoàn thành trước tháng 12-1972. Trên cơ sở đó, việc bố trí, sử dụng lực lượng phòng không ba thứ quân và xây dựng thế trận phòng không nhân dân cũng như việc tổ chức cho nhân dân sơ tán và phát động toàn dân tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu được thực hiện tốt ngay từ đầu và trong suốt quá trình chiến dịch. Ðó là nghệ thuật tổ chức thế trận phòng không nhân dân "liên hoàn, vững chắc", bố trí lực lượng phòng không ba thứ quân rộng khắp, nhiều tầng, nhiều lớp và có trọng điểm, vừa có lực lượng tại chỗ, vừa có lực lượng cơ động mạnh và lực lượng dự bị thích hợp, chuyển hóa thế trận linh hoạt, ứng phó kịp thời với các tình huống. Thế trận đó đã phát huy cao nhất khả năng hỏa lực, sức mạnh chiến đấu của từng lực lượng, tạo nên sức mạnh tổng hợp để đánh không quân địch với mọi quy mô, từ nhiều hướng, nhiều tầng, liên tục cả đêm lẫn ngày. Nét đặc sắc về nghệ thuật chỉ đạo chiến dịch còn được thể hiện ở việc xác định đúng cách đánh (với đối tượng tác chiến chủ yếu là B.52), đúng khu vực tác chiến chủ yếu (địa bàn Hà Nội), tổ chức các trận đánh then chốt, quyết định với lực lượng nòng cốt là Quân chủng Phòng không - Không quân, trong đó Bộ đội Tên lửa là lực lượng chủ công diệt B.52. Ðồng thời, chỉ đạo thực hiện tốt việc kết hợp hai phương thức tác chiến của chiến tranh nhân dân. Ðó là: đánh địch rộng khắp của lực lượng phòng không các địa phương, của dân quân tự vệ với đánh tập trung, hiệp đồng binh chủng của Quân chủng Phòng không - Không quân. Thực tiễn đã khẳng định, chiến dịch phòng không cuối năm 1972 là đỉnh cao của nghệ thuật tác chiến chống tiến công đường không hiện đại. Chiến dịch đó tuy chỉ diễn ra trong 12 ngày đêm, nhưng đã đạt hiệu quả chiến đấu rất cao: bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 máy bay B.52, bắt sống nhiều phi công Mỹ.

Tầm nhìn chiến lược của Ðảng còn được thể hiện ở việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế để tạo nên sức mạnh tổng hợp, giành chiến thắng. Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Ðảng ta đã tăng cường đoàn kết quốc tế, phát huy tối đa sức mạnh của thời đại, coi đó là bộ phận hợp thành của đường lối kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, góp phần tạo nên sự vượt trội về thế và lực của nhân dân ta để đánh thắng kẻ thù. Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trong đó có Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" là thắng lợi chung của sự đoàn kết quốc tế, của các lực lượng XHCN, của phong trào cách mạng và nhân dân tiến bộ trên thế giới. Do cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược của nhân dân ta sáng ngời chính nghĩa, nên chúng ta đã nhận được sự đoàn kết, ủng hộ, giúp đỡ to lớn cả về tinh thần và vật chất của bạn bè quốc tế, của nhân dân tiến bộ khắp năm châu, trong đó có nhân dân tiến bộ Mỹ. Ðặc biệt, chúng ta nhận được sự giúp đỡ quý báu của Liên Xô, Trung Quốc và các nước XHCN anh em khác về vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại và các nguồn lực vật chất, tinh thần khác. Cùng với đó, còn có sự đoàn kết keo sơn, liên minh chiến đấu chống kẻ thù chung của ba nước Ðông Dương: Việt Nam - Lào - Cam-pu-chia. Những nhân tố đó góp phần tạo thành động lực và sức mạnh tổng hợp để quân và dân ta làm nên Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" nói riêng, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nói chung.

Hiện nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta đang diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước vừa có thuận lợi, vừa có thách thức đan xen. Ðáng chú ý là các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược "Diễn biến hòa bình", triệt để lợi dụng những khó khăn của ta để thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta. Vì thế, hơn bao giờ hết quân và dân ta phải thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, đoàn kết, thống nhất và tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Ðảng; tiếp tục phát huy truyền thống hào hùng của Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" và cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước để thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Trên cơ sở kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; quán triệt sâu sắc Cương lĩnh, đường lối, quan điểm của Ðảng về bảo vệ Tổ quốc, chúng ta cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện kết hợp có hiệu quả các nhiệm vụ kinh tế, quốc phòng, an ninh và đối ngoại; xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững chắc; tạo môi trường thuận lợi để phát triển toàn diện đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc; góp phần vào giữ gìn hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Kỷ niệm 40 năm Chiến thắng "Hà Nội - Ðiện Biên Phủ trên không" là dịp để chúng ta ôn lại quá khứ hào hùng, chiến công rực rỡ của quân và dân ta; đồng thời, thấy rõ hơn tầm nhìn chiến lược của Ðảng trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Với niềm tự hào sâu sắc và lòng biết ơn vô hạn đối với Ðảng, Bác Hồ, đồng bào, đồng chí đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, toàn dân và toàn quân ta tiếp tục phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong thời kỳ mới.

(1) Chiến lược "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến tranh cục bộ" và "Việt Nam hóa chiến tranh".

(2) Hồ Chí Minh, Biên niên sự kiện và tư liệu quân sự, Nxb QÐND, H.1990, tr.203.

(3) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb CTQG, H.1996, tr.467.

Ðại tướng Phùng Quang Thanh
Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy T.Ư Bộ trưởng Quốc phòng