Với khoảng hơn 1,5 triệu người, đội ngũ trí thức Việt Nam hiện nay khá hùng hậu, hoạt động trên tất cả các ngành nghề, trong đó đông đảo nhất là khoa học – công nghệ, giáo dục – đào tạo, văn hóa.
Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Nguyễn Văn Hùng, Phó Trưởng ban Dân vận Trung ương đã nhấn mạnh: Công tác vận động trí thức thời gian qua đã góp phần đặc biệt quan trong vào việc nâng cao tầm trí tuệ và năng lực lãnh đạo của Đảng ta, tạo sự đồng thuận trong xã hội và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, tăng cường quốc an ninh, giữ vững ổn định chính trị, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.
So với yêu cầu đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế thì đội ngũ trí thức nước ta vẫn còn nhiều bất cập, số lượng và chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội; cơ cấu đội ngũ trí thức còn bất hợp lý về ngành nghề, thiếu chuyên gia đầu ngành giỏi; khả năng thực hành, ứng dụng và khả năng sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ của còn hạn chế. Đội ngũ cán bộ trí thức tập trung đa phần ở cấp tỉnh và Trung ương, còn ở cấp huyện, xã, phường, thị trấn – nơi rất cần trí thức để triển khai chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước; để chuyển giao khoa học công nghệ, hướng dẫn sản xuất tập trung còn ít.
Tại hội thảo, các đại biểu, các nhà khoa học đã trao đổi, thảo luận, đánh giá trong đó tập trung phân tích: Vài trò của trí thức tham gia xây dựng các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; tham gia xây dựng Đảng, chính quyền; điều kiện, môi trường làm việc của đội ngũ trí thức; chính sách trọng dũng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức; những giải pháp khắc phục trong công tác vận động đội ngũ trí thức.
Theo GS.TSKH Phạm Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương nhấn mạnh, giải pháp quan trọng nhất để phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của to lớn của đội ngũ trí thức tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và xây dựng đất nước là người đứng đầu các cấp ủy, đơn vị cần khéo lắng nghe trí thức, khéo khêu gợi trí thức nói và khéo sử dụng trí thức. Bởi vì người trí thức thực thụ là những người mong muốn được lắng nghe, được sử dụng và được cống hiến chứ không phải là gì khác.
GS.TSKH Phạm Mạnh Hùng nhấn mạnh “vào mỗi dịp cuối năm, người lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy, đơn vị cần dành một khoảng thời gian để, đối thoại, lắng nghe trí thức bày tỏ tâm tư, nguyện vọng và những đóng góp của mình. Đây là yêu cầu cấp bách hiện nay, bởi vì, hiện nay ở nhiều nơi tập hợp được đông đảo trí thức có trình độ, nhưng hiệu quả sử dụng trong công việc còn rất hạn chế”.
Từ góc độ chính sách giáo dục, TS Nguyễn Đức Thịnh, cán bộ Bộ Giáo dục Đào tạo đã phân tích môi trường hoạt động và các chính sách ưu đãi đặc thù với đội ngũ trí thức. TS Nguyễn Đức Thịnh cho rằng, để vận động và phát huy được đội ngũ trí thức cần tạo môi trường hoạt động tự do, độc lập, trung thực và khách quan cho đội ngũ trí thức. Cần có các chính sách cụ thể với các nhà khoa học trẻ và nhà khoa học đầu ngành; không đưa quá nhiều các chính sách ưu đãi không tập trung, dàn trải để rồi không tìm được đối tượng. Đối với các chế độ chính sách cần cụ thể những ưu đãi đối với những đóng góp lớn của đội ngũ tri thức và cắt bỏ những ưu đãi đối với các trí thức có không có đóng góp, hoặc đóng góp không nhiều.
Theo nhà văn Đỗ Kim Cuông, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về “Xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” có vai trò hết sức quan trọng, tuy nhiên Nghị quyết đi vào cuộc sống vẫn còn chậm, chưa thành các cơ chế, chính sách cụ thể. Nhà văn Đỗ Kim Cuông kiến nghị cần phải biến các Nghị quyết của Đảng về xây dựng đội ngũ trí thức thành hiện thực và đi vào cuộc sống phù hợp nhất để phát huy những đóng góp to lớn của đội ngũ trí thức nước ta.
“Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Công tác dân vận đối với đội ngũ tri thức đạt hiệu quả sẽ góp phần xây dựng phát triển đội ngũ trí thức ngày càng phát triển, không ngừng nâng cao về tư tưởng chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, vốn sống thực tế, đạt được nhiều thành tích trong lao động, sản xuất và sáng tạo nghệ thuật, góp phần tích cực và việc tuyên truyền các chủ trương, đường lối đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến các tầng lớp nhân dân; đặc biệt là những đóng góp trong việc xây dựng con người mới, giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc…