Nhân dịp này, phóng viên Tạp chí đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Văn Chiến – Bí thư Huyện ủy Hải Hậu, tỉnh Nam Định về quá trình xây dựng và định hướng phát triển của địa phương trong thời gian tới.
PV: Hải Hậu luôn được xem là điểm sáng văn hóa trong toàn quốc, có thời gian 35 năm liên tục được công nhận là điển hình văn hóa toàn quốc, xin ông cho biết một số nét chính về lịch sử, thành tựu và văn hóa của huyện nhà?
Ông Phạm Văn Chiến: Tôi có thể khẳng định ngay rằng, Hải Hậu là vùng quê ven biển, giàu truyền thống văn hóa, truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng. Hải Hậu được thành lập từ năm 1888 và hiện có hơn 29 vạn dân sinh sống tại 35 xã, thị trấn. Qua 125 năm xây dựng và phát triển, các thế hệ người Hải Hậu đã lấn biển, quai đê, mở đất, biến bãi biển hoang vu, lau lách, sình lầy thành vùng đất phì nhiêu, dân cư trù phú, văn hoá đa dạng, phong phú, đậm nét ven biển châu thổ sông Hồng.
Nói về lịch sử hình thành, phát triển mảnh đất, con người Hải Hậu chính là nói về quá trình khởi nghiệp khẩn hoang, lấn biển của bà con nhân dân nơi đây. Năm 1929, cơ sở Đảng đầu tiên đã được thành lập ở Hải Hậu. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào đấu tranh cách mạng diễn ra mạnh mẽ khắp các miền quê, tiêu biểu như cuộc nổi dậy của nông dân đấu tranh chống bọn địa chủ, đòi lại ruộng đất; các tổ chức hội đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giác ngộ cách mạng, cổ vũ khối đại đoàn kết toàn dân nhất tề đứng lên tổng khởi nghĩa, giành và thành lập chính quyền dân chủ nhân dân vào ngày 23-8-1945.
Trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, mồ hôi và xương máu của người dân Hải Hậu đã thấm xuống bờ đê, gốc lúa với tinh thần bất diệt “Một tấc không đi, một ly không rời”, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ quê hương. Nhiều con em người Hải Hậu là những chiến sỹ cộng sản ưu tú đã hy sinh trọn đời cho Tổ quốc như: Vũ Văn Hiếu, Trần Văn Chử, Vũ Giao Hoan... Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, các cửa sông, vùng biển Hải Hậu đã trở thành những trọng điểm bắn phá của máy bay, tàu chiến địch nhằm phá hoại sản xuất suất, ngăn chặn con đường chi viện cho chiến trường miền Nam. Vượt lên bom đạn, Đảng bộ, quân và dân Hải Hậu chắc tay cày, tay súng, vừa bám biển, bám đồng sản xuất, hiệp đồng với các lực lượng vũ trang chiến đấu; chi viện sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt. Năm 1967, Đảng bộ Hải Hậu là một trong ba Đảng bộ “4 tốt” đầu tiên của miền Bắc, một trong 53 Đảng bộ huyện trong sạch, vững mạnh đợt đầu của cả nước. Huyện Hải Hậu có 32 tập thể và cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng; có 128 Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng…
Niềm tự hào của mỗi người dân Hải Hậu là trong nhiều năm, nhất là từ năm 1978 đến nay, 35 năm liền Hải Hậu liên tục là điển hình văn hoá toàn quốc, là huyện 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động và được tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất. Một trong những bài học kinh nghiệm để Hải Hậu giữ vững danh hiệu điển hình, lá cờ đầu văn hóa cấp huyện của cả nước trong 35 năm liên tục là do các cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân trong huyện biết giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, tiếp thu có chọn lọc những nét tinh hoa, sáng tạo nên những giá trị văn hóa mới trong đổi mới, hội nhập, phát triển. Đặc biệt là cán bộ, đảng viên và nhân dân luôn đổi mới và nâng cao chất lượng các thiết chế văn hóa. Điều đó thể hiện rõ nét trong 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Tiêu biểu là phong trào ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, đã mang lại hiệu quả thiết thực. Đến nay toàn huyện đã có hơn 6 vạn hộ đạt gia đình văn hóa, 220 làng văn hóa, 447 khu dân cư tiên tiến và 96 trường học, 33 trạm y tế, 49 cơ quan đạt tiêu chuẩn nếp sống văn hóa…
Với cả một quá trình lịch sử đó, chúng tôi luôn nhận thức và ý thức sâu sắc bài học đại đoàn kết của cha ông trong quá trình quai đê, lập ấp; quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng “cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” và bài học “lấy dân làm gốc”. Trong những năm qua, các cấp uỷ Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở luôn chăm lo xây dựng và củng cố khối đoàn kết toàn dân, đoàn kết lương-giáo, tất cả vì sự nghiệp chung, tạo nên sức mạnh tổng hợp, vượt qua mọi khó khăn thử thách, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác trong xây dựng và phát triển kinh tế, văn hoá- xã hội thời kỳ công nghiệp hóa-hiện đại hóa.
PV: Hải Hậu là một trong 5 huyện điểm được Ban Chỉ đạo Trung ương chọn là huyện xây dựng nông thôn mới. Vậy đến nay huyện nhà đã đạt được những mục tiêu nào? Và đâu là bài học kinh nghiệm tạo nên thành công trong xây dựng nông thôn mới?
Ông Phạm Văn Chiến: Khi được Ban Chỉ đạo Trung ương chọn là 1 trong 5 huyện điểm xây dựng nông thôn mới của cả nước, huyện Hải Hậu đã xác định đây là chủ trương lớn, là công cuộc do người dân, vì người dân, mang lại lợi ích trực tiếp cho người dân. Quán triệt các văn bản chỉ đạo của Trung ương và hướng dẫn của bộ, ngành, của UBND tỉnh về xây dựng nông thôn mới, Hải Hậu đã chọn khâu đột phá trong các tiêu chí nông thôn mới, ban hành 3 nghị quyết, 6 đề án về phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2010-2015. Đồng thời, Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã vận dụng sáng tạo, gắn kết chặt chẽ giữa lý luận với thực tiễn, cụ thể hoá 19 tiêu chí của Chính phủ thành tiêu chí "Gia đình nông thôn mới", "Xóm, tổ dân phố nông thôn mới".
Hải Hậu đã tổ chức phát động phong trào thi đua "Toàn dân chung sức xây dựng nông thôn mới" nhằm phát huy nội lực to lớn của mảnh đất, con người Hải Hậu, nhất là nguồn nội lực trong mỗi người dân Hải Hậu, trong mỗi gia đình, trong từng thôn xóm, tổ dân phố.
Đồng thời, quán triệt, cổ vũ từng hộ gia đình lo cải tạo ao, vườn, sân, ngõ, công trình vệ sinh, chủ động mở thêm nghề mới, phát triển kinh tế hộ, chăm lo đời sống vật chất tinh thần và xây dựng gia đình hạnh phúc, phấn đấu đạt tiêu chí gia đình nông thôn mới.
Chúng tôi cũng xác định lấy xóm, tổ dân phố làm đơn vị cơ sở và hộ gia đình là hạt nhân để vận động xây dựng nông thôn mới. Qua gần 3 năm triển khai, huyện Hải Hậu đã hoàn thành việc dồn điền đổi thửa trong sản xuất nông nghiệp, chỉnh trang kiến thiết đồng ruộng, đạt được 5 mục tiêu: nhân dân góp đất xây dựng đường giao thông nội đồng được 345 ha, mở rộng 1.165 tuyến đường trục chính nội đồng dài 649 km; giảm số thửa bình quân từ 2,8 còn 1,9 thửa/hộ, giảm 0,9 thửa/hộ; quy gọn vùng đất công từ 506 vùng còn 321 vùng, giảm 158 vùng; quy hoạch vùng sản xuất hiện có: 405 vùng sản xuất tập trung, vùng có diện tích lớn nhất 108 ha. Kết cấu hạ tầng nông nghiệp nông thôn được đầu tư nâng cấp: 222/222 km đường trục xã, liên xã được nhựa hoá và bê tông hoá, bề mặt từ 3,5 m trở lên; 537/835 km đường thôn xóm được bê tông hoá theo tiêu chí nông thôn mới, bề mặt 2-3 m; 290/649 km đường trục chính nội đồng được bê tông hoá, bề mặt từ 2m trở lên; 538/546 xóm/tổ dân phố (TDP) có nhà văn hoá; nguồn vốn đã huy động trong 3 năm qua phát triển nông nghiệp, nông thôn là 821,86 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn nhân dân đóng góp là 227,66 tỷ đồng, bằng 27,8%, góp 345 ha đất làm đường giao thông nội đồng và hàng chục ha đất để mở rộng đường giao thông nông thôn; vốn con em ủng hộ 45,4 tỷ đồng bằng 5,6%.
Với ý chí tự giác, tự lực, tự cường, sự đồng thuận của người dân Hải Hậu đã tạo nên bức tranh sáng trong xây dựng nông thôn mới. Đến thời điểm này toàn huyện bình quân đạt 15/19 tiêu chí, tăng 8 tiêu chí so trước năm 2010, trong đó: 2 xã đạt 17 tiêu chí, 9 xã đạt 16 tiêu chí, 9 xã đạt 15 tiêu chí, 8 xã đạt 14 tiêu chí, 4 xã đạt 13 tiêu chí và 3 xã đạt 12 tiêu chí. Phấn đấu năm 2013 có 450/546 xóm/TDP đạt tiêu chí xóm/TDP nông thôn mới và có 15 xã, thị trấn trở lên được công nhận xã, thị trấn nông thôn mới. Và từ “một công trường” xây dựng nông thôn mới các thế hệ người Hải Hậu hôm nay đã tạo dựng cho mảnh đất giàu truyền thống văn hóa, cách mạng một diện mạo mới, thiết thực chào mừng 125 năm thành lập huyện.
Vì sao Hải Hậu làm được như vậy? Có thể nói rằng chính kinh nghiệm trong 35 năm xây dựng, duy trì, giữ vững được điển hình văn hóa cấp huyện là bài học, là động lực thôi thúc cán bộ, nhân dân Hải Hậu vững bước trên con đường xây dựng nông thôn mới. Mặt khác, cũng có thể tự hào nói rằng bài học từ kết quả bước đầu xây dựng nông thôn mới ở huyện trong thời gian qua là địa phương đã tập trung sự lãnh đạo, chỉ đạo đồng bộ, hài hoà các nhiệm vụ phát triển sản xuất nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, xây dựng giai cấp nông dân, lựa chọn phương thức, cách làm, bước đi phù hợp với thực tiễn địa phương; chỉ đạo thống nhất, quyết liệt, chủ động, sáng tạo, có trọng tâm, trọng điểm theo quy hoạch, kế hoạch cụ thể; từng cấp tự lo phần việc của mình: “Xã lo công trình của xã, xóm lo công trình của xóm, từng hộ gia đình phấn đấu đạt tiêu chí gia đình nông thôn mới”; phân công trách nhiệm rõ ràng của từng tập thể, cá nhân; đề cao phát huy vai trò của người đứng đầu; mở rộng dân chủ, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, vai trò của các tổ chức cơ sở đảng được coi trọng. Điều quan trọng nhất là chúng tôi làm tốt công tác tuyên truyền, thống nhất về nhận thức. Mục tiêu mà chúng tôi làm được là người dân đã nhận thức được lợi ích thiết thân, từ đó tự nguyện, tự giác góp công, góp của và đặc biệt là tự tham gia xây dựng, tự quản lý chỉ tiêu trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Chính vì vậy đã tạo được sự đồng thuận, sự chung sức đồng lòng của mọi người dân để tạo thành sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và các phong trào quần chúng sôi nổi, rộng khắp là yếu tố nền tảng, động lực của quá trình “chìa khoá” thành công xây dựng nông thôn mới một cách bền vững.
Trong triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, chúng tôi xác định xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ trọng tâm, tập trung chỉ đạo xây dựng và hoàn thành các quy hoạch, đề án nông thôn mới có chất lượng phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội-tự nhiên cụ thể và nguồn nhân lực của địa phương. Chỉ đạo thực hiện tốt khâu đột phá là dồn điền, đổi thửa để chỉnh trang đồng ruộng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, quản lý sử dụng có hiệu quả quỹ đất công, tạo điều kiện hình thành vùng sản xuất tập trung, cánh đồng mẫu lớn và nâng cao tỷ lệ cơ giới hoá trong các khâu sản xuất. Ưu tiên đầu tư làm trước các công trình phục vụ phát triển kinh tế như thuỷ lợi, giao thông, các công trình phúc lợi. Kế thừa tối đa các công trình hiện có, kết hợp nâng cấp và xây mới, chú trọng chỉ đạo thực hiện tốt những vấn đề có tính liên xóm, liên xã trong xây dựng nông thôn mới. Đồng thời lấy thôn, xóm làm đơn vị cơ sở và hộ gia đình làm hạt nhân để vận động xây dựng nông thôn mới. Chú trọng kiểm tra, rút kinh nghiệm, động viên khích lệ tạo thành phong trào thi đua giữa các hộ, các thôn xóm, các xã, thị trấn, các tổ chức đoàn thể trong xây dựng nông thôn mới. Kịp thời phát hiện những điển hình, biểu dương những cá nhân, tập thể làm tốt và nhân rộng các mô hình, cách làm hay.
PV: Kỷ niệm 125 năm Ngày thành lập huyện là một sự kiện, dấu mốc quan trọng. Vậy theo ông, để phát huy những thành tựu, kết quả đạt được, tiếp tục đưa Hải Hậu vững bước đi lên trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tới đây Hải Hậu sẽ tập trung vào những mục tiêu phát triển nào?
Ông Phạm Văn Chiến: Đúng như vậy. Dịp kỷ niệm rất có ý nghĩa này là thời điểm để Đảng bộ, chính quyền, các đoàn thể chính trị xã hội và nhân dân trong huyện ôn lại truyền thống cách mạng, nhìn lại thành tựu và cả những khó khăn, tồn tại, thách thức. Đồng thời cũng là dịp để nhìn về phía trước, càng quyết tâm xây dựng Hải Hậu thành huyện giàu, đẹp, văn minh. Trong những năm tới, Hải Hậu chúng tôi có nhiều việc phải làm. Trước tiên, trong xây dựng Đảng, chúng tôi chú trọng vào việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; đồng thời tăng cường sự đoàn kết, thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo trong cấp ủy, các đồng chí thường vụ cấp uỷ bám sát cơ sở được phân công để chỉ đạo, đôn đốc, nhắc nhở hoàn thành các mục tiêu kinh tế - xã hội.
Đặc biệt trong phát triển kinh tế, chúng tôi coi trọng chủ trương khai thác và vận dụng tốt các tiềm năng đất đai, lao động, khuyến khích sự tham gia của các thành phần kinh tế, tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá, gắn sản xuất với bảo quản chế biến và tiêu thụ theo chuỗi giá trị; ứng dụng nhanh các tiến bộ khoa học kỹ thuật, từng bước ứng dụng công nghệ sinh học, công nghệ cao vào sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm nông nghiệp, thuỷ sản chủ lực có lợi thế một cách bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu. Nâng cao thu nhập và cải thiện mức sống cho dân cư nông thôn, giảm tỷ lệ hộ nghèo, quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu về phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Phấn đấu đến năm 2014, huyện Hải Hậu đạt tiêu chí huyện nông thôn mới.
Năm 2013 là năm “bản lề” thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2011-2015 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện khóa XXV. Do đó, mục tiêu, chỉ tiêu và giải pháp quan trọng của Nghị quyết về phát triển kinh tế- xã hội năm 2013 của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đề ra là: Phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế 10,8% trở lên. Tiếp tục tháo gỡ khó khăn thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển theo hướng nâng cao hiệu quả. Huy động tối đa và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để tập trung thực hiện và tạo bước chuyển biến mạnh trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế biển, cải tạo nâng cấp cơ sở hạ tầng. Tiếp tục phát triển văn hóa- xã hội. Bảo đảm an sinh xã hội, cải thiện đời sống nhân dân. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, đào tạo nghề, phát triển làng nghề ở nông thôn theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh. Xây dựng chính quyền từ huyện đến cơ sở trong sạch vững mạnh, điều hành năng động, nhanh nhạy, có hiệu lực, hiệu quả cao. Xây dựng đội ngũ công chức gần dân, hiểu dân, công tâm, thạo việc. Thực hiện tốt công tác cải cách hành chính, đồng thời thực hiện có hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Phát huy tốt vai trò của MTTQ và các đoàn thể nhân dân. Thực hiện tốt cơ chế: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ nhằm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị thực hiện các nhiệm vụ đề ra.
Đối với lĩnh vực văn hóa, Hải Hậu sẽ kế thừa và phát huy những kết quả đạt được trong 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp tục nghiên cứu tổng kết mô hình điển hình văn hóa Hải Hậu; đồng thời tạo điều kiện đầu tư toàn diện để xây dựng mô hình đó nhân ra diện rộng, đáp ứng yêu cầu xây dựng huyện nông thôn mới.
Để sớm trở thành huyện nông thôn mới, Hải Hậu tiếp tục tuyên truyền, quán triệt các văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, của
huyện để Đảng bộ, quân và dân toàn huyện chung sức, đồng lòng xây dựng gia đình, xóm, xã đạt các tiêu chí nông thôn mới với phương châm “nhân dân làm, Nhà nước hỗ trợ, huy động mọi nguồn lực để xây dựng nông thôn mới”. Phát động phong trào thi đua xây dựng xã, thị trấn nông thôn mới, xóm/TDP và gia đình đạt nông thôn mới. Tiếp tục huy động mọi nguồn lực và đóng góp của nhân dân để xây dựng nông thôn mới. Thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, tiếp tục huy động tối đa các nguồn lực và đóng góp tự nguyện của nhân dân, của doanh nghiệp, các nhà hảo tâm... để xây dựng nông thôn mới. Ưu tiên làm trước các công trình phục vụ sản xuất, các công trình giáo dục, y tế; phải kế thừa tối đa các công trình đã có, kết hợp bổ sung nâng cấp, xây dựng mới phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Để thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội, Ban Thường vụ Huyện uỷ Hải hậu đặc biệt coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ để có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu công tác. Nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức đảng, phát huy vai trò của đảng bộ, các chi bộ và từng đảng viên trong lãnh đạo, chỉ đạo các nhiệm vụ chính trị và xây dựng nông thôn mới. Đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và giữ vững an ninh nông thôn.
Với tinh thần đại đoàn kết, tự lực tự cường, năng động sáng tạo, tranh thủ thời cơ, phát huy mọi nguồn lực, mọi thành phần kinh tế để đẩy mạnh phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và ngành nghề nông thôn, Đảng bộ, quân và dân Hải Hậu sẽ vững bước tiến tới sự phồn vinh và phát triển, xứng đáng với truyền thống lịch sử văn hoá của vùng biển sáng anh hùng./.
PV: Xin cảm ơn ông./.
Phạm Quý Trọng thực hiện