Với triết lý giáo dục lấy việc hình thành năng lực người học làm trung
tâm, làm mục tiêu đào tạo thay cho truyền thụ kiến thức, Đề án đổi mới
căn bản toàn diện giáo dục đã nhận được sự đồng thuận của
đông đảo các chuyên gia nói riêng và người dân nói chung.
Có triết lý giáo dục mới, có chương trình mới, sách giáo khoa mới nhưng
để thực hiện thành công đề án này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm
Vũ Luận xác định giáo viên là yếu tố then chốt, có tính quyết định và
đổi mới giáo viên cũng là khâu đầu tiên để bắt đầu. Đây cũng là vấn đề các
chuyên gia băn khoăn nhất.
Giáo viên phải đi trước một bước
Theo Bộ trưởng Luận, phương thức giáo dục mới tới đây sẽ thay đổi
căn bản, thầy giáo không chỉ là người truyền thụ kiến thức,
mà nhiệm vụ chính sẽ là tổ chức, hướng dẫn học sinh tự học,
tự khai thác kiến thức, vận dụng kiến thức để hình thành năng
lực và phẩm chất của mình. Giáo viên là “cỗ máy cái” và vì thế,
phải đổi mới giáo viên mới có thể đổi mới phương pháp dạy và học.
Đồng quan điểm này, giáo sư Nguyễn Minh Thuyết cho rằng với bất kỳ một
nền giáo dục nào, muốn đào tạo thế hệ trẻ có năng lực như mong muốn thì
phải đào tạo giáo viên.
“Tôi hy vọng việc đổi mới giáo viên sẽ đi trước một bước để phù hợp với
đổi mới chương trình. Các lần trước chúng ta có đổi mới chương trình
nhưng chưa đổi mới giáo viên phù hợp nên chưa đáp ứng được yêu cầu. Tuy
nhiên, để đổi mới được đào tạo giáo viên là rất khó khăn. Tôi rất lo
lắng và chia sẻ ý kiến của Bộ trưởng,” ông Thuyết nói.
Đây cũng là lo lắng của ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào
tạo tỉnh Nam Định. “Phải ‘có bột mới gột nên hồ’, có thầy giỏi mới có
trò giỏi, không có thầy giỏi thì chất lượng giáo dục không thể chuyển
biến,” ông Tuấn nhận định.
Để nâng chất lượng người thầy, ông Nguyễn Hồng Sơn, Hiệu trưởng Đại học
Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng cần đào tạo, bồi dưỡng đội
ngũ giáo viên, giảng viên của tất cả các cơ sở giáo dục. “Họ là lực
lượng nòng cốt để thực hiện đổi mới giáo dục,” ông Sơn nhấn mạnh.
Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển cho
biết, sẽ có đổi mới hệ thống sư phạm từ công tác đào tạo. Theo đó, Bộ sẽ
sắp xếp lại mạng lưới đào tạo sư phạm. Các giáo viên đang dạy cũng sẽ
được rà soát toàn bộ để có thể tổ chức bồi dưỡng. Những giáo viên không
đủ năng lực đứng lớp sẽ xem xét chuyển công tác khác.
“Đây là công việc rất bộn bề, vì hiện nay tỉnh nào cũng có trường sư
phạm, dẫn đến chất lượng kém, thừa giáo viên. Tới đây sẽ sắp xếp lại, có
thể có những trường sư phạm khu vực để thực sự trở thành những ‘máy
cái',” Thứ trưởng Hiển nói.
Ảnh minh họa. (Minh Quyết/TTXVN)
Chờ cơ chế đặc thù
Việc đào tạo giáo viên, đặc biệt là bồi dưỡng các giáo viên đang đứng
lớp để họ kịp bắt nhịp với sự thay đổi căn bản, toàn diện giáo dục, theo
giáo sư Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, sẽ có
nhiều khó khăn do lượng giáo viên khá lớn.
Tuy nhiên, giáo sư Đinh Quang Báo lại tỏ ra tin tưởng: “Tôi nghĩ đội ngũ
giáo viên sẽ làm được vì họ được đào tạo bài bản. Vấn đề là phải có cơ
chế để tạo động lực cho họ phấn đấu và quyết tâm làm, học hỏi, bồi dưỡng
và tự bồi dưỡng.”
Cùng chia sẻ vấn đề này, giáo sư Hoàng Tụy cho rằng, chính sách với nhà
giáo là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng giáo dục. Lương người
thầy thấp nên họ phải làm thêm nghề phụ để đảm bảo cuộc sống. Và nghề
phụ thuận nhất là sử dụng kiến thức chuyên môn của chính mình, dẫn đến
ép học sinh học thêm trái quy định.
Vẫn theo giáo sư Hoàng Tụy, thu nhập thấp, người thầy cũng sẽ thiếu tâm
huyết với nghề. Mải lo kiếm sống, giáo viên ít có thời gian để tự bồi
dưỡng và vì thế, chất lượng đào tạo đương nhiên bị ảnh hưởng.
Từ góc nhìn thực tế, nói về thu nhập của mình, cô Hà Thị Hợi, giáo viên
trường Trung học cơ sở Nam Cao (Kiến Xương, Thái Bình) cho biết, cô vào
nghề đã gần 9 năm; trong đó hơn 7 năm biên chế, nhưng tổng thu nhập gồm
cả lương, phụ cấp thâm niên, phụ cấp đứng lớp… mới được hơn 3 triệu đồng
mỗi tháng.
“May mà tôi dạy trường làng, ở nông thôn, ngoài giờ dạy vẫn phải lao
động quần quật như bất cứ người nông dân nào, cấy lúa ngoài đồng lấy gạo
ăn, rau trồng ngoài vườn, lợn gà tự nuôi nên đỡ đi phần nào sự thiếu
thốn của đồng lương eo hẹp. Giáo viên thành phố cũng chỉ có ngần ấy tiền
trong khi chi phí đắt đỏ, họ không dạy thêm thì sống bằng gì?” cô Hợi
buồn bã nói.
Chia sẻ trước những khó khăn của giáo viên, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển
cho biết, chúng ta đã có cú hích đầu vào đối với tuyển sinh sư phạm khi
miễn học phí và từ đó đã tạo ra đột phá khi chất lượng đầu vào của ngành
được cải thiện, có thời điểm thí sinh phải đạt 27 điểm mới đỗ vào sư
phạm.
“Tuy nhiên, hiện nay cú hích đó không còn tác dụng, học sinh giỏi không
chọn làm thầy. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo mạnh dạn đề xuất cú hích
đầu ra, đó là xếp lương sư phạm ở bậc cao nhất,” ông Hiển nói.
Hiện Hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng đã quyết định ra Nghị quyết
về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, Thứ trưởng Hiển cho biết: “Tôi
rất hy vọng đời sống giáo viên sẽ có thay đổi để họ có thể toàn tâm toàn
ý với nghề.”./.
Phạm Mai Vietnam+