(TCTG)- Những thách thức chính mà loài người phải đối mặt trong các thập kỷ tới có vấn đề lương thực. Vấn đề này dường như ít làm chúng ta lo lắng. Quả thực, phương Tây đã giải quyết được vấn đề này từ 60 năm qua và nạn đói quay trở lại có vẻ như không tưởng. Tuy nhiên, vấn đề này có đáng nghi ngờ không?
1- Cung cấp lương thực cho 9 tỷ người, vấn đề ở chỗ nào?
Ở cấp độ thế giới, chúng ta rất cần quan tâm đến vấn đề này. Thế giới sẽ có hơn 9 tỷ người vào năm 2050. Liệu chúng ta có khả năng nuôi sống cho số này?
Vậy những lý do gây lo ngại rất nhiều. Trước tiên, chúng ta có thể tự hỏi khi ngày nay chúng ta nuôi sống 6,5 tỷ người. Các chuyên gia đã tranh luận sôi nổi và rút ra 3 cách giải thích sau: tăng giá ngũ cốc do nhu cầu dân số tăng, các hiện tượng đầu cơ, tăng giá đầu vào. Tuy nhiên, 3 cách giải thích này không có tính chất đối nghịch: đầu cơ chỉ là mặt trái của nguồn cung, nó không đáp ứng nguồn cầu nữa.
Trong tương lai, các lý do đáng báo động không thiếu: diện tích đất canh tác bị thu hẹp là không thể tránh khỏi, do các nguyên nhân như đô thị hóa, đất nông nghiệp bị bạc màu do xói mòn và khô cằn. Các lý do này đã gia tăng sức ép lên các chủ đất nông nghiệp. Việc đầu cơ đất hiện nay tại châu Phi là một ví dụ.
Không được bình tâm khi nghe các chuyên gia, bởi ngày có ít người trong số họ quả quyết rằng tiềm năng đất nông nghiệp vẫn còn rất cao. Họ đã nhầm lẫn khi cho rằng cần khai hoang các khu rừng để giải quyết vấn đề. Thật đơn giản, họ đã quên rằng các vùng đất trên được sử dụng cho mục đích khác (đa dạng sinh học, sản xuất gỗ hay ôxy...).
Các chuyên gia trấn an chúng ta khi nói tới tăng năng suất để nuôi hy vọng. Nhưng tương lai về tăng năng suất dường như rất mù mờ. Hình thức nông nghiệp bao trùm là thâm canh, đã thành công trong 60 năm qua tại các nước phương Tây và là nguồn gốc của cuộc cách mạng xanh tại các nước châu Á và châu Mỹ Latinh. Hình thức này bao gồm cơ giới hóa và sử dụng phân hữu cơ và phân hóa học.
Vậy là hình thức này bị đe dọa trực tiếp trong các thập kỷ tới do giá dầu tăng và do sự đáp ứng khan hiếm của phân hóa học, được sản xuất từ hiđrôcacbua và việc khai thác mỏ để lấy nguyên liệu sản xuất loại phân này.
Các chuyên gia khác tán dương công lao của ngành di truyền học để tăng năng suất như hiện nay. Nhưng các nhà bảo vệ thực phẩm biến đổi gien lại quên rằng các kỹ thuật trên đang làm giảm đa dạng sinh học và đe dọa canh tác trong dài hạn bởi sẽ không còn phương tiện đối phó với các mối đe dọa trong tương lai nữa.
Để kết luận, có 2 điều hiển nhiên:
- Hình thức nông nghiệp mà chúng ta đã thành công từ giữa thế kỷ 20 ngày nay còn những hạn chế. Vậy khó khăn đến từ thành công trên. Chúng ta gặp khó khăn khi vượt qua hình thức trên để dự trù hình thức khác.
- Vấn đề lương thực của loài người không phải để ngày mai, mà là vấn đề chúng ta đang sống hôm nay, ngay cả khi hàng hóa trong siêu thị che lấp tầm nhìn của chúng ta.
2- Các lý do để hy vọng:
Tuy nhiên, chúng ta cũng không quá tuyệt vọng bởi vẫn còn nhiều lý do. Trước tiên, các chuyên gia có lý khi cho rằng năng suất tại nhiều vùng đất trên thế giới có thể cải thiện hơn.
Tiếp đó, con người rất phản ứng và giàu tưởng tượng: chúng ta sẽ tìm ra các giải pháp khác. Trong số đó, có 2 hướng tiềm năng nhất.
Trước tiên là nông nghiệp trong thành phố. Chúng ta có thể canh tác trong các diện tích hẹp ở đô thị, tại những nơi cỏ mọc trong các khu dân cư, trên những diện tích bỏ hoang trong thành phố, ban công và mái nhà. Khả năng trên mái nhà dường như hay hơn. Diện tích các mái nhà rất lớn và tiếp tục tăng. Chỉ cần diện tích 30 m2 sẽ cho phép trồng rau trong khi vẫn đảm bảo cách nhiệt cho người dân ở dưới và tận dụng được nước mưa. Nằm gần khu dân cư, sản phẩm nông nghiệp này có nhiều lợi thế: không mất chi phí vận chuyển, tạo việc làm cho người dân xung quanh, cải thiện quan hệ xã hội.
Hướng thứ hai ít nổi tiếng hơn nhưng lại quan trọng cho tương lai lương thực của loài người. Những ai nghiên cứu ngành sinh học thực vật đều biết cây trồng cần muối khoáng để sinh trưởng. Trong ngành nông nghiệp thâm canh, loại muối khoáng này có trong phân bón. Nhưng phân bón bị mưa rửa trôi mất. Chúng ta cần nghiên cứu phương pháp để giữ lại phân bón được nhiều hơn.
Chất hữu cơ gồm nhiều phân tử phức tạp ít có nguy cơ bị mưa rửa trôi. Vì vậy, chất này làm ổn định và giữ lại lượng muối khoáng cần thiết cho cây. Chất này có trong mùn và cần được bổ sung vào phân bón hữu cơ. Từ lâu, con người đã sử dụng phân động vật để bón cho cây trồng. Chúng ta sẽ sử dụng phân bón theo 2 dạng: các chất thải nội trợ, giấy vụn văn phòng và nước tiểu của chúng ta để tạo phân trộn (Compost) cho cây trồng./.
Thái Hà Theo báo Agoravox. (Bài dịch)