Giáo dục chính trị - tư tưởng là một trong những khâu quan trọng của Đảng ta trong việc hình thành nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa. Giáo dục chính trị - tư tưởng nhằm xây dựng những con người, những tập thể tha thiết gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức trong sáng, luôn có ý chí kiên cường để xây dựng và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của tổ quốc, góp phần tăng cường sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Với nền kinh tế mở cửa như hiện nay cùng với những yếu tố mới trong nước và quốc tế đang tác động mạnh mẽ đến tư tưởng của đội ngũ cán bộ, đảng viên thì không ít cơ sở Đảng có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu còn hạn chế, công tác quản lý đảng viên chưa chặt chẽ, sinh hoạt Đảng chưa nề nếp, nội dung sinh hoạt nghèo nàn, tự phê bình và phê bình yếu. Việc xây dựng tổ chức cơ sở Đảng của mỗi đơn vị còn chậm, vai trò của tổ chức Đảng còn mờ nhạt. Động cơ phấn đấu vào Đảng của một số quần chúng còn có biểu hiện lệch lạc, cơ hội. Việc xem xét, giải quyết những vấn đề chính trị hiện nay của cán bộ, đảng viên còn lúng túng. Nhiều cấp ủy, tổ chức Đảng chưa quan tâm, chỉ đạo đúng mức, chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng nên hiệu quả chưa cao. Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thực hiện tốt việc nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm, chuyên môn nghiệp vụ; khả năng nhận thức và năng lực hoạt động thực tiễn còn bất cập, hạn chế; tác phong lề lối làm việc chưa khoa học, phần nào chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.

Để khắc phục những điều đó thì công tác giáo dục chính trị - tư tưởng phải được tiến hành trên diện rộng có quy mô lớn; phương pháp cụ thể cho từng đối tượng. Đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên thì công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho họ là nhiệm vụ cấp bách và cần thiết trong tình hình hiện nay.

Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh nói chung và Quận 6 nói riêng, công tác giáo dục chính trị - tư tưởng còn gặp nhiều khó khăn, chưa tương xứng với vai trò và nhiệm vụ là trung tâm. Từ đó, có thể thấy rằng nâng cao chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên Quận 6, Thành phố Hồ chí Minh hiện nay sẽ góp phần tích cực vào công tác tư tưởng của Đảng bộ Quận 6 trong thời gian tới.  Trên cơ sở thực tiễn, xin đề xuất một số giải pháp cụ thể. Đó là:

Thứ nhất, đổi mới nhận thức của cấp ủy Đảng về công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên.

Trong đó, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác giáo dục chính trị -  tư tưởng. Cấp uỷ đảng lãnh đạo công tác giáo dục chính trị - tư tưởng thông qua các nghị quyết, các kế hoạch và chương trình hành động của mình về các vấn đề trong lĩnh vực tư tưởng - văn hoá xã hội; qua lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan chuyên trách, trong đó có vai trò quan trọng của Ban Tuyên giáo, các cơ quan chuyên môn giúp cấp uỷ thực hiện nhiệm vụ này. Cấp uỷ lãnh đạo công tác giáo dục chính trị - tư tưởng còn thông qua việc tổ chức phân công các đồng chí cấp uỷ viên tham gia công tác giáo dục chính trị - tư tưởng, chỉ đạo hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước trên địa bàn.

Thứ hai, tăng cường sự phối hợp giữa các tổ chức, cơ quan trong công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên.

Việc phối hợp, kết hợp thống nhất, đồng bộ các hoạt động của tổ chức đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân trong lĩnh vực tư tưởng là một giải pháp cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên. Sự phối hợp đồng bộ trong công tác giáo dục chính trị -  tư tưởng trên địa bàn quận còn được thể hiện ở sự phối hợp hoạt động giữa Ban Tuyên giáo quận ủy với các cơ quan chuyên môn của UBND, quản lý nhà nước về văn hoá thông tin của UBND, các ban công tác của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị xã hội từ quận đến cơ sở, bộ phận tuyên giáo cấp phường, các đảng bộ trực thuộc. Sự phối hợp, kết hợp đồng bộ ấy phải được thể hiện ở nội dung, chương trình, kế hoạch trong từng nhiệm kỳ đại hội, từng năm, từng nhiệm vụ và từng đợt tổ chức sinh hoạt chính trị, kỷ niệm ngày truyền thống của Đảng, của dân tộc, của địa phương, ngành.

Thứ ba, chú trọng đổi mới về nội dung, phương pháp, hình thức, phương tiện giáo dục chính trị - tư tưởng cán bộ, đảng viên

Quận ủy Quận 6 đã xác định nội dung đổi mới công tác giáo dục chính trị - tư tưởng là: tiếp tục thực hiện sáng tạo các nội dung  giáo dục chính trị - tư tưởng, theo các chương trình phù hợp với điều kiện của quận; bổ sung một số nội dung thiết thực, phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương. Để làm việc này, trong công tác giáo dục lý luận chính trị, định kỳ tổ giảng viên, báo cáo viên tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo quý để làm rõ những nội dung cần thông tin, thời sự và nhiệm vụ trọng tâm của quận, định hướng lý giải các vấn đề chung của giáo dục gắn với thực tế của quận, thảo luận, các hướng giải quyết tham mưu cho Quận ủy quyết định.

Trong tuyên truyền chính trị sử dụng có hiệu quả hệ thống loa truyền thanh để tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ cụ thể của địa phương trong từng giai đoạn; tuyên truyền chuẩn mực đạo đức cách mạng, gương người tốt, việc tốt;  gắn với việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; những cám dỗ đời thường ngay trong bản thân và gia đình mình. Tổ chức có hiệu quả đợt sinh hoạt chính trị theo chuyên đề tiếp tục đẩy mạnh việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” để mỗi cán bộ, đảng viên học tập, liên hệ theo từng chủ đề, tự xác định kế hoạch hoàn thiện bản thân, tạo sức lan tỏa trong xã hội. Nâng cao cảnh giác, đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng, chủ động phòng ngừa và đấu tranh có hiệu quả âm mưu diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch.

Ở Quận 6 hiện nay đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục chính trị - tư tưởng trước hết là khắc phục tình trạng giáo dục chính trị - tư tưởng theo kiểu kinh nghiệm chủ nghĩa, máy móc, rập khuôn. Cần yêu cầu thường xuyên kiểm tra việc triển khai, thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng nói chung và công tác giáo dục chính trị - tư tưởng nói riêng ở cơ sở. Ngoài việc kiểm tra nhận thức của cấp ủy đảng và công tác giáo dục chính trị- tư tưởng cần kiểm tra việc tổ chức lực lượng, phương tiện, phương thức thực hiện có đánh giá, nhận xét, điều chỉnh, bổ sung kịp thời phù hợp với từng cơ sở, từng địa bàn dân cư. Đổi mới hình thức giáo dục chính trị - tư tưởng cần tăng cường và đẩy mạnh hơn nữa việc đưa các hoạt động văn hoá, thông tin có chất lượng, phù hợp về cơ sở, như: tổ chức đội văn nghệ xung kích, trạm truyền thanh cơ sở, hệ thống thư viện, tủ sách cơ sở, các điểm bưu điện - văn hoá phường; lồng ghép hoạt động văn hóa – văn nghệ vào giảng dạy lý luận chính trị.

Trên cơ sở các chương trình giáo dục lý luận chính trị chung trong toàn Đảng, cần tổ chức soạn giáo án phù hợp với yêu cầu và đối tượng là cán bộ, đảng viên và nhân dân của quận theo hướng dễ hiểu và ngắn gọn hơn. Hàng năm, tiến hành điều tra xã hội học về tình hình tư tưởng, tâm trạng, dư luận xã hội trong cán bộ, đảng viên các tầng lớp nhân dân để có tư liệu xây dựng giáo án phù hợp, góp phần giải quyết những tư tưởng, tâm trạng mới nảy sinh, nhất là trước những sự kiện quan trọng về chính trị - xã hội, kinh tế; không để những vấn đề bức xúc chậm được giải quyết, trở thành điểm nóng.

Cần chú trọng tác dụng của các phương tiện hiện đại đang trở nên phổ biến để chuyển tải nhanh, nhiều nội dung cập nhật trong một thời gian không quá dài, tạo được sự hấp dẫn, lôi cuốn đối với cán bộ, đảng viên. Đổi mới về nội dung, hình thức, phương pháp, phương tiện nhằm khai thác thế mạnh, tiện ích của khoa học, công nghệ, kết hợp với những ưu thế không thể phủ nhận của phương pháp truyền thống, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng trong giai đoạn hiện nay.

Thứ tư, nâng cao chất lượng đội ngũ báo cáo viên làm công tác giáo dục chính trị - tư tưởng trên địa bàn Quận.

Cần phải nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tuyên giáo của quận, Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị quận, nhất là nâng cao chất lượng xây dựng các chương trình, kế hoạch tuyên truyền, học tập lý luận chính trị, quán triệt Nghị quyết, biên soạn tài liệu, chất lượng đội ngũ báo cáo viên, giảng viên. Cơ quan Ban Tuyên giáo Quận ủy, Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị quận phải thực sự là những cơ quan hoạt động chuyên nghiệp, khoa học, sắc bén, tham mưu đắc lực cho cấp ủy trong công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên.

Các chủ thể của công tác giáo dục chính trị - tư tưởng của quận, nhất là các cơ quan và cán bộ trực tiếp làm công tác giáo dục lý luận chính trị, công tác tuyên truyền phải tích cực tham mưu cho cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo và chủ động đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, làm thất bại âm mưu, chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Thực hiện nghiêm túc các Chỉ thị, quy định của Đảng về bảo vệ Đảng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam chủ nghĩa xã hội.

Đối với số cán bộ đang hoạt động trên lĩnh vực chính trị - tư tưởng hiện nay, Quận ủy cần có kế hoạch bồi dưỡng nhiều vấn đề, trong đó cần chú trọng bồi dưỡng đường lối, quan điểm của Đảng, bồi dưỡng nghiệp vụ, trau dồi kỹ năng, kinh nghiệm công tác, những vấn đề mới về lý luận và thực tiễn trong nước, quốc tế; tham gia thi báo cáo viên cấp quận và cấp thành phố, giảng viên giỏi, thi kiểm tra chuẩn bị giáo án. Đưa việc bồi dưỡng cán bộ, báo cáo viên, giảng viên vào nề nếp, thường xuyên hàng năm, hàng quý, hàng tháng do Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tuyên giáo thành ủy tổ chức, cũng như  bồi dưỡng tại Quận trên cơ sở hỗ trợ của Ban Tuyên giáo thành ủy, cơ quan thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương tại phía Nam. Bên cạnh đó tạo điều kiện thuận lợi về kinh phí, cơ sở vật chất, tài liệu hướng dẫn để mỗi người tự học tập nâng cao trình độ.

Quận cần chú trọng tiếp tục xây dựng đội ngũ báo cáo viên kiêm chức, báo cáo viên đang làm lãnh đạo, quản lý các tổ chức, các ngành, các lĩnh vực trên địa bàn Quận. Đảm bảo những điều kiện cần thiết để huy động trí tuệ, kinh nghiệm và khả năng của nhiều người cùng tham gia hoạt động trên lĩnh vực giáo dục chính trị - tư tưởng tại cơ sở. Thực tiễn vừa qua cho thấy đội ngũ cán bộ này đã góp phần tích cực nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho đảng bộ Quận.

Thứ năm, kết hợp công tác giáo dục chính trị - tư tưởng với công tác tổ chức cán bộ, kiểm tra và quản lý cán bộ đảng viên của Đảng bộ Quận

Việc gắn kết chặt chẽ công tác giáo dục chính trị - tư tưởng với công tác tổ chức cán bộ là xuất phát từ chính yêu cầu của việc nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị - tư tưởng và từ yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng Đảng bộ quận hiện nay. Tất cả các nhiệm vụ của công tác tổ chức cán bộ phải đảm bảo đúng định hướng tư tưởng, tức là phải đảm bảo thực hiện đúng quan điểm, đường lối, Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trong đó, chú trọng kết hợp giáo dục chính trị - tư tưởng, đạo đức lối sống cho cán bộ, đảng viên với nhiệm vụ xây dựng các Chi - Đảng bộ vững mạnh. Muốn nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị - tư tưởng thì một trong các giải pháp then chốt là phải xây dựng các Chi - Đảng bộ thực sự vững mạnh.

Củng cố kiện toàn Ban Chấp hành Đảng bộ quận, các đảng ủy, chi ủy nhằm thực hiện tốt vai trò chủ thể trực tiếp của công tác giáo dục chính trị - tư tưởng. Phải phát huy dân chủ thực sự trong Đảng để lựa chọn bầu vào cấp ủy những người tiêu biểu, đảm bảo tiêu chuẩn quy định. Cơ cấu cấp ủy quận và cơ sở với số lượng hợp lý để có thể phân công phụ trách các lĩnh vực và địa bàn quan trọng. Đối với cơ sở, bố trí đúng Bí thư cấp ủy: phải là những đảng viên thể hiện được sự nổi trội về phẩm chất chính trị, đạo đức, có trình độ lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có kiến thức và năng lực thực tiễn, có uy tín trong đảng viên và quần chúng, có khả năng động viên, thuyết phục, quy tụ, đoàn kết mọi người; nắm vững quy trình công tác đảng, có khả năng đánh giá, tổng kết tình hình, xây dựng và truyền đạt Nghị quyết; linh hoạt, sáng tạo, có sự phát huy dân chủ cao nhất; không tham vọng quyền lực, độ lượng, biết quan tâm tạo điều kiện cho cán bộ, đảng viên và quần chúng ưu tú phấn đấu, tiến bộ.

Gắn công tác giáo dục chính trị - tư tưởng với công tác kiểm tra. Đây là một trong những công tác không thể thiếu được trong phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực tư tưởng. Việc kiểm tra nắm tình hình thực tiễn, phát hiện những khuynh hướng tư tưởng, tâm trạng và dư luận xã hội có ý nghĩa rất quan trọng. Kết quả kiểm tra là “thước đo” đánh giá tính đúng đắn, tính khả thi và cả những bất cập của một nghị Quyết, một Quyết định hay một Chỉ thị, thông qua đó để bổ sung, hoàn thiện. Kiểm tra sẽ tạo ra cơ sở khoa học để đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp công tác giáo dục chính trị - tư tưởng và kiện toàn bộ máy cơ quan làm công tác này. Kiểm tra không chỉ nhằm mục đích phát hiện sai sót mà còn nhằm phát hiện các mặt tốt, các kinh nghiệm hay, tìm ra nguyên nhân cần giải quyết để thúc đẩy việc triển khai có chất lượng và hiệu quả các Nghị quyết, Quyết định của Đảng.

Gắn công tác giáo dục chính trị - tư tưởng với công tác quản lý cán bộ, đảng viên. Đây là trách nhiệm thường xuyên của tổ chức đảng nhằm ngăn ngừa những ảnh hưởng tiêu cực tác động vào nội bộ Đảng; bảo vệ Đảng, đề phòng bọn cơ hội và phần tử không đảm bảo tiêu chuẩn chính trị len lỏi vào Đảng. Quản lý đảng viên còn nhằm kịp thời tạo điều kiện giúp đỡ đảng viên khắc phục khó khăn, nâng cao nhận thức và hành động; là căn cứ để đánh giá, phân loại, giáo dục, rèn luyện và sàng lọc đội ngũ cán bộ, đảng viên. Yêu cầu đặt ra là không để một đảng viên nào đứng ngoài sự quản lý của tổ chức.

Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể nơi đảng viên đang cư trú để tăng cường quản lý đảng viên về ưu, khuyết điểm trong việc chấp hành đường lối, chính sách, pháp luật, mối quan hệ với nhân dân.

Nắm chắc hoàn cảnh của đảng viên để kịp thời giúp đỡ họ khắc phục khó khăn trong cuộc sống, hoàn thành và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tổ chức đảng phải ưu tiên quan tâm tạo việc làm, nâng cao đời sống vật chất đối với gia đình đảng viên gặp khó khăn để họ yên tâm, phấn khởi, tự giác phấn đấu thực hiện nhiệm vụ được tốt hơn.

Có thể khẳng định, công tác giáo dục chính trị - tư tưởng cho cán bộ, đảng viên Quận 6 (Thành phố Hồ Chí Minh) có ý nghĩa không chỉ là nhiệm vụ cơ bản trong công tác tư tưởng của cấp ủy đảng mà còn là giải pháp và động lực cho sự phát triển của địa phương trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế. Thực hiện phương châm hướng về cơ sở, phục vụ cơ sở, giải quyết kịp thời những vấn đề tư tưởng nảy sinh ngay từ cơ sở, tạo sự đồng thuận, khơi dậy ý thức tự giác, tích cực, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị - tưởng cho cán bộ, đảng viên sẽ góp phần xây dựng hệ thống chính trị phát triển kinh tế - xã hội ở địa bàn Quận.

Khổng Minh Hằng