Tổng kết “hòa cả làng”, đây có lẽ là một kiểu tổng kết có không ít người “ủng hộ”. Bởi ở đó, không khí “dĩ hòa vi quý” là thượng tôn, anh em tham dự vô cùng vui vẻ, hòa nhã, “biết mình, biết ta” để rồi “tất cả cùng thắng lợi”. Tinh thần phát biểu trong không khí đầm ấm là chính. Câu nhận xét về cơ bản luôn là, bên cạnh rất nhiều ưu điểm, nổi trội là một vài khuyết điểm nhỏ, không đáng kể, rất cần thời gian để sửa chữa (mà rồi hình như chẳng sửa chữa bao giờ). Dĩ nhiên, việc bình bầu cũng đơn giản, bởi, danh hiệu thi đua cao nhất, anh em đã nhất trí từ đầu năm là dồn cho chị thủ quỹ, để đến kỳ nâng lương trước hạn, còn năm sau lại tới bác văn thư. Được cái tiếng tập thể đoàn kết, nên cứ tự động mà thực hiện, chẳng “lời ra tiếng vào”. Kết thúc buổi họp đương nhiên là một bữa liên hoan thông tầm từ trưa tới chiều, bởi cả năm mới có một lần cơ quan đều “vui vẻ cả”!.

Tổng kết chiến đấu không khoan nhượng, chỉ cần nghe cũng đủ thấy “lửa” trong cuộc họp căng thẳng nhất năm này. Ở nơi đó, không khí nặng nề “phủ sóng” toàn thời gian, từ lúc đọc kiểm điểm, phê, tự phê. Một cuộc họp với cảm giác, mỗi cá nhân đều chờ đợi ngày này sau cả một năm để “chiến đấu”. Mọi việc được lôi ra mổ xẻ từ việc nhỏ tới việc to, từ việc cá nhân tới tập thể. Không loại trừ cả những “diễn văn” được chuẩn bị, vạch ra biết bao “chân tơ kẽ tóc” như kiểu soi kính hiển vi. Nếu như với kiểu tổng kết hòa cả làng, thời gian chỉ vẻn vẹn 1,2 giờ buổi sáng, thì ở kiểu tổng kết chiến đấu không khoan nhượng này, thời gian được tính bằng buổi, ngày, thậm chí sang cả ngày thứ 2. Tính “khốc liệt” thậm chí lan ra cả khi bỏ phiếu bình bầu thi đua với tâm lý “ghét cái mặt”, thà vứt cả bó đũa chứ nhất định không chọn cột cờ!

Tổng kết 2 phiên bản thực chất là kiểu tổng kết 2 phiên công khai (có sự tham dự của sếp cấp trên) và tổng kết nội bộ. Ở phiên công khai, phương châm chủ đạo là “Đẹp phô ra, xấu xa đậy lại”, anh em cơ quan đồng tâm nhất trí dùng hết lời hay ý đẹp, phô diễn toàn bộ những kết quả tốt đẹp nhất, nổi bật nhất để “báo công” với sếp. Sếp vui, anh em phấn khởi. Kết thúc phiên công khai, sang phần nội bộ, lúc đó, anh em sẽ thoải mái “sống thật với lòng mình”, góp ý, phê bình “lại từ đầu” một cách thẳng thắn, không “diễn”. Phải thừa nhận rằng, để có thể tổ chức 2 phiên bản nội bộ và “đón khách VIP” này, đòi hỏi tập thể phải có tinh thần đoàn kết cao, trên nền tảng “đóng cửa bảo nhau” là chính. Mỗi cán bộ dự họp đôi khi phải là những “diễn viên” có nghề, để vào vai cho đạt, cho hay, thật sự “đúng vai, thuộc bài”... 

Quanh đi quẩn lại với vài “kiểu” tổng kết, âu cũng phải trở về với một cuộc họp cuối năm thật sự chất lượng. Ở đó, những mặt đạt được cũng như hạn chế trong cả một năm của tập thể, của cá nhân đều được đưa ra đánh giá, nhận định trong không khí thẳng thắn, chân tình. Không “chiến đấu” theo kiểu “vạch lá tìm sâu”, chẳng công kích, chỉ trích, xúc phạm lẫn nhau, mà nghiêm khắc phê bình, góp ý trên tinh thần đồng chí, đồng nghiệp. Ở đó, có nụ cười của sự cảm thông, chia sẻ chân tình, thậm chí có cả những khuyết điểm được nhận ra trong sự động viên, khích lệ của anh em cơ quan, của người đứng đầu, của cấp ủy. Nhưng nụ cười ấy mang đến cho mỗi người dự họp một cảm giác “lớn lên”, “trưởng thành hơn”, chứ không phải nụ cười “huề cả làng”, “vui vẻ cả cơ quan” như ở kiểu tổng kết thứ nhất. Ở cuộc họp ấy sẽ không có những nhân vật VIP quan liêu mà chỉ có những người đứng đầu, người lãnh đạo sát sao, quan tâm, biểu dương, khen thưởng xứng đáng cho đội ngũ cấp dưới đã hết lòng trong công việc, uốn nắn, chấn chỉnh kịp thời những hạn chế, khuyết điểm trong năm. Ở đó, sẽ không có những báo cáo “diễn”, báo cáo “ảo”, để rồi “cả thầy, cả tớ” đều ru ngủ trên những thành tích chẳng có thật kia. Và đương nhiên, sẽ chẳng có những “diễn viên gạo cội” với hai phiên họp cười ra nước mắt. 

Phân tích thế, nhưng rồi suy cho cùng, chọn kiểu tổng kết nào lại hoàn toàn phụ thuộc vào người đứng đầu, và đôi khi cả “vị khách VIP” kia. Sự chọn lựa và quyết định của họ sẽ định hình cho một mùa tổng kết thành công hay không thành công! Thật vậy!

Song Minh