Tại buổi họp báo giới thiệu triển lãm được tổ chức chiều 6/12 tại đại sứ quán Nhật Bản, nữ họa sỹ Toba Mika cho biết: “Tôi tới Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1994, dường như tâm hồn tôi đã “gặp” Việt Nam. Cuộc sống sôi động ở đất nước đang chuyển mình đã cho tôi ý tưởng, những khuôn hình hấp dẫn mà tôi không thể nào tìm thấy ở Nhật Bản. Sự tĩnh lặng nơi con phố nhỏ, nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt đầy nghị lực của người Việt Nam còn khó khăn, cảnh vật nơi bến sông … tất cả đã trở thành ấn tượng không dễ quên với tôi”.

Phố Nhật Bản, một tác phẩm của Toba Mika vẽ về Hội An. Anh: PV

Choáng ngợp, chìm đắm trong sức hút của Việt Nam đã dẫn Toba Mika đến một ngã rẽ cho những sáng tác của mình. Đó là chuyển hướng từ chủ đề hoa sang cuộc sống và cảnh quan thực tế. Để rồi trong hơn 16 năm nay, nữ hoạ sĩ này đã sáng tác liên tục hàng loạt các tác phẩm về phong cảnh Việt Nam – “mảnh đất của tâm hồn”.

Trong các sáng tác về Việt Nam, các đường nét được dệt lên một cách mềm mại, tươi sáng và hơn nữa chủ đề về phong cảnh Việt Nam xuyên suốt trong toàn bộ các tác phẩm cũng là yếu tố rất quan trọng tạo được sự hấp dẫn lớn và gây ấn tượng mạnh mẽ đối với người xem.

Toba Mika đã đến Hà Nội, trong mắt chị đầu tiên là những ấn tượng về một thành phố xinh xắn nổi tiếng với 36 phố phường. Hà Nội với thời tiết dịu mát của mùa thu và sự nóng bức, khó chịu của mùa hè. Hà Nội với những thông điệp riêng từ cổng nhà, bờ tường, khung cửa cổ kính được xây dựng từ thời Pháp, cứ thâm trầm theo nhịp điệu thời gian. Nhưng Hà Nội còn có nhiều góc phố rực rỡ, lung linh ánh sáng của các shop mới mọc, các ngõ phố sầm uất treo đầy hàng hoá quần áo. Hà Nội với những âm thanh lao xao của một cuộc sống đô thị đang phát triển.

Hồ Gươm - Hà Nội dưới con mắt nhìn của họa sỹ người Nhật. Ảnh: PV

Đến với thành phố Hồ Chí Minh, Toba Mika lại tìm thấy những điều mới lạ về vùng đất phương Nam. Nhà ven sông, phố ven sông, ghe đò trên sông cùng những chiếc cầu sắt cũ kỹ bắc qua dòng kênh nước đen như một đặc trưng riêng của Sài Gòn. Sài Gòn thật bình dị, có thời tiết, không gian của một thành phố vùng nhiệt đới.

Cảnh quan của đất nước Việt Nam thể hiện rõ cảm giác - cảm xúc con người, đâu cũng thấy hình ảnh trong những cây cầu, dòng sông, góc phố… Cái sức sống đó cứ lập đi lập lại, tạo nên một xúc động dâng đầy trong tôi. Mọi hình ảnh cho dù rất bình dị đối với người Việt Nam, giường như lại cho tôi thấy chính xác cuộc sống hằng ngày của các bạn. Phong cảnh Việt Nam đậm đặc hơi thở nhiệt đới đã dần trở thành phong cảnh của riêng tôi, nó tự nhiên đến nỗi hoà quyện vào các tác phẩm Katazome của tôi một cách mượt mà, không khiên cưỡng . “Di sản thế giới của riêng mình” là tên gọi mà tôi dành cho cảnh quan đất nước các bạn – Toba Mika tâm sự.

Đến với triển lãm, qua các tác phẩm: Hồi tưởng Việt Nam, Nhắn Hà Nội, Mỹ Sơn, Dòng sông qua kinh thành Huế, Rời Đà Nẵng, Phố cũ Sài Gòn, Chợ Lớn… người xem như lạc vào “mê cung” của màu sắc và đường nét. Với phương pháp biểu hiện truyền thống Katazome thì ngôn ngữ nghệ thuật chỉ là những đường nét và các mảng màu dường như mảng bẹt. Vậy mà qua tài năng của Toba Mika đã tạo nên những không gian mông lung, kỳ ảo, càng xem kỹ càng phát hiện ra nhiều điều mới lạ, kỳ thú. Khi ánh điện bừng lên lộng lẫy trong Phố phường Hoàn Kiếm”, lúc nắng vàng chan hoà rực rỡ trong “Ánh sáng Việt Nam”. Người xem không khỏi ngạc nhiên khi thấy dáng hình nhỏ nhắn của chị trong ảnh mà làm được những tranh khổ lớn, kỳ công đến nhường ấy. Người xem vô cùng thán phục bởi những phong cách của Việt Nam vẫn thường thấy, tưởng như tẻ nhạt, vô cảm mà chị đã thổi vào đó một tâm hồn duyên dáng, hấp dẫn và sống động. Những khung cửa, những cánh cổng sắt, những cây cầu, cột điện, đường phố … tưởng đâu rất khô cứng , vô hồn vậy mà qua đường nét, màu sắc linh điệu của chị đã trở thành kiệt tác, đã trở nên quý giá, thân thương.

Tranh Toba Mika có lúc phảng phất một chút phong cách tranh đồ hoạ của danh hoạ Hokusai, có lúc lại nhẹ nhàng, như sắc thái tranh lụa truyền thống Nhật Bản. Là hoạ sĩ nổi tiếng vẽ tranh nhuộm truyền thống, từng đoạt giải thưởng cao của thành phố Kyoto dành cho nghệ sĩ tài năng mới (năm 2003), Toba Mika càng khẳng định hơn thành công của chị về những bức phong cảnh Việt Nam. Sự rung động, cảm nhận ban đầu của người nghệ sĩ xứ hoa anh đào có thể là những khoảnh khắc thay đổi hằng giờ, hằng ngày của cuộc sống xã hội Việt Nam bây giờ. Nhưng chắc chắn, chính những bức tranh nhuộm katazome đầy tính nghệ thuật này sẽ là những tư liệu lịch sử quý báu trong vài chục năm tới, giúp ích cho các thế hệ trẻ tìm hiểu về chân dung các thành phố Việt nam trong giai đoạn đô thị hoá vào đầu thế kỷ 21./.

Nữ hoạ sĩ Toba Mika sinh tại tỉnh Aichi. Tốt nghiệp cao học tại Trường đại học Nghệ thuật Kỹoto. Người có công đưa Katazome, kỹ thuật nhuộm màu độc đáo của Nhật Bản vào thế giới hội họa và sáng tạo nên một bút pháp mỹ thuật hiện đại mới. Theo đuổi loại hình nghệ thuật tranh độc đáo của Nhật Bản “Tranh nhuôm Katazome” đòi hỏi tài năng, sự tinh tế và công phu của người nghệ sỹ, mà chính hoạ sỹ Toba Mika là người đã dồn hết tâm huyết để bảo tồn và cách tân cho phù hợp với sự phát triển của thời đại.

Tuấn Đạt