Nhìn lại chặng đường lịch sử 78 năm xây dựng và phát triển của ngành tư tưởng-văn hóa (TTVH), chúng ta tự hào luôn được Đảng, Nhà nước và nhân dân đánh giá cao những cống hiến xuất sắc của mình. Các thế hệ những người làm công tác tư tưởng-văn hóa của Đảng hoàn toàn có quyền tự hào về những thành tựu có ý nghĩa nhiều mặt đó. Nhiệm vụ của chúng ta lúc này là góp phần nâng cao năng lực, khả năng “nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ mới để tiếp tục giành thêm nhiều thắng lợi to lớn trong sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc, đưa đất nước ta sánh vai cùng các nước phát triển trên thế giới”.
Nghị quyết "Về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trong tình hình mới" mà Hội nghị Trung ương 5 khóa X thông qua đã chỉ ra phương hướng, nhiệm vụ, những nội dung quan trọng của công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay. Xuất phất từ những vấn đề mới và phức tạp trong thực tiễn đổi mới đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế, NQTW 5 đã đặc biệt nhấn mạnh những nhiệm vụ chủ yếu cùng những giải pháp lớn nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác tư tưởng-văn hóa. Nghị quyết đòi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm đổi mới mạnh mẽ công tác tư tưởng, lý luận và báo chí cả về nội dung, phương pháp và phương thức hoạt động. Ra sức khắc phục mặt yếu kém, bất cập của công tác tư tưởng là còn thiếu sắc bén, tính chiến đấu chưa cao, phương pháp chưa linh hoạt; chưa tạo được nhận thức thống nhất cao và thông suốt với một số vấn đề trong đường lối, quan điểm, chủ trương của Đảng; chưa phê phán mạnh và đấu tranh kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội thực dụng, những quan điểm mơ hồ, sai trái... Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí phải nâng cao năng lực nắm bắt, giải quyết những vấn đề có ý nghĩa cơ bản, chiến lược lâu dài, đồng thời xử lý đúng, có hiệu quả những nhiệm vụ cấp bách, trước mắt, đủ bản lĩnh và những kinh nghiệm tác chiến kịp thời, nhạy bén hàng ngày đối với những vấn đề bức xúc, nóng bỏng nảy sinh trong thực tiễn, đặc biệt âm mưu diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch. Phải nâng cao tính chủ động và sức chiến đấu, hướng mạnh về cơ sở, mở rộng dân chủ, tăng cường đối thoại, góp phần tạo sự nhất trí trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội, nhằm phát huy sức mạnh toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, vững bước tiến lên CNXH.
Để đáp ứng yêu cầu đó, trong thời gian tới, đội ngũ cán bộ tư tưởng-văn hoá của Đảng cần tập trung sức nghiên cứu, xây dựng chiến lược và quy hoạch phát triển bộ máy, tổ chức và đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận, báo chí ở ngay cấp, ngành mình. Trong khi khẳng định dứt khoát phương châm “toàn Đảng làm công tác tư tưởng" và "lấy quần chúng giáo dục quần chúng", cần nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ chuyên trách trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận và báo chí của các cấp uỷ đảng, chính quyền, của các ngành, cơ quan, của các đoàn thể, tổ chức quần chúng. Đặc biệt quan tâm đến yêu cầu lập quy hoạch tổng thể về vấn đề hệ trọng này để thời gian tới dứt khoát Đảng phải đào tạo một đội ngũ, một lực lượng kế cận tốt nhất, đủ sức gánh vác trách nhiệm nặng nề trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận và báo chí.
Thực tế cách mạng đã chứng minh, muốn làm tốt công tác tư tưởng, lý luận và báo chí của Đảng, đòi hỏi mỗi cán bộ tư tưởng, lý luận, báo chí phải không ngừng học tập, rèn luyện, thường xuyên gắn bó với nhân dân, với cơ sở, sống và làm việc theo tấm gương đạo đức của Bác Hồ. Trong khi toàn Đảng, toàn dân ta đang triển khai, thực hiện bước hai "làm theo" trong Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", những người làm công tác tư tưởng, lý luận và báo chí phải làm gì và làm thế nào để thực hiện đúng và kịp thời định hướng của Đảng, yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH. Câu hỏi này không chỉ mang tính nguyên tắc riêng đối với công tác tư tưởng mà còn đối với toàn bộ công tác Đảng nói chung.
Để định hướng đúng và kịp thời, những người làm công tác tư tưởng, lý luận và báo chí, trước hết phải nắm chắc và sâu sắc nhất các quan điểm, đường lối của Đảng được thể hiện qua các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương Đảng, chính sách của Nhà nước, cũng như những chủ trương giải pháp lớn của Đảng, Nhà nước đối với các vấn đề lớn, mới nảy sinh trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Không phải chỉ nắm chắc và sâu sắc, mà còn phải nhất trí cao với các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách. Nắm chắc và sâu sắc nhất trí cao và trung thành với quan điểm đường lối của Đảng là phẩm chất chính trị của người làm công tác tư tưởng. Đây là gốc để định hướng đúng và kịp thời.
Để định hướng đúng và kịp thời những người làm công tác tư tưởng luôn luôn bám sát thực tiễn, kịp thời nắm bắt diễn biến tư tưởng, từ đó dự báo chiều hướng phát triển tư tưởng của các đối tượng trong xã hội. Thực tiễn của công tác tư tưởng cho thấy khi nào những người làm công tác tư tưởng bám sát đời sống xã hội, thấu hiểu tâm tư nguyện vọng của quần chúng, lắng nghe ý kiến của cán bộ, đảng viên và nhân dân thì sẽ nắm chắc được tình hình tư tưởng và diễn biến tư tưởng của xã hội. Dự báo chiều hướng phát triển của tư tưởng một cách khoa học, phân tích các khuynh hướng tư tưởng của xã hội là việc làm rất quan trọng của những người làm công tác tư tưởng.
Thực tiễn công tác tư tưởng đã cho thấy định hướng thông tin đúng và kịp thời là một nội dung quan trọng của định hướng tư tưởng. Trong các thời kỳ cách mạng, Đảng ta coi trọng định hướng, chỉ đạo báo chí, xuất bản, văn hóa-văn nghệ, vì đây là những công cụ truyền tải định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng vào quần chúng một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Lịch sử công tác tuyên giáo của Đảng 78 năm qua, là Lịch sử của những định hướng lớn và đúng, kịp thời về chính trị, tư tưởng, nhờ đó mà cách mạng nước ta giành được những thắng lợi vẻ vang. Ở đây, chỉ nêu ra dẫn chứng một định hướng chiến lược về chính trị, tư tưởng thời kỳ đầu của công cuộc đổi mới mà những người làm công tác tư tưởng của Đảng đã góp phần tham mưu cho Trung ương có những định hướng đúng, rất kịp thời, nhờ đó giữ được ổn định tư tưởng, chính trị đưa sự nghiệp đổi mới đến thành công. Đó là khi đất nước ta bước vào thời kỳ đổi mới, bên cạnh nhiều thuận lợi đất nước ta gặp nhiều khó khăn, thách thức, tư tưởng diễn biến phức tạp, Đảng ta đã xác định mục tiêu "Độc lập dân tộc và CNXH"; và nêu rõ 6 nguyên tắc của chỉ đạo công cuộc đổi mới; kết luận số 20 (tháng 11-1988) của Bộ Chính trị, Nghị quyết Trung ương 6, 7, 8 (khóa VI) đã giữ vững sự thống nhất về tư tưởng, chính trị, phát huy tinh thần độc lập, tự chủ, cụ thể hóa thêm đường lối đổi mới đất nước, bác bỏ quan điểm muốn dập khuôn cải tổ, cải cách của nước ngoài, đòi đa nguyên, đa đảng. Nhờ định hướng đúng và kịp thời của Đảng và sự triển khai nghiêm túc, nhanh chóng toàn hệ thống công tác tư tưởng lúc bấy giờ, cách mạng nước ta mới có thể đứng vững và phát triển trong cơn chấn động chính trị lớn trên thế giới - hệ thống XHCN thế giới khủng hoảng nghiêm trọng. Và những năm gần đây khi đất nước ta đã hội nhập sâu vào nền kinh tế toàn cầu, quan hệ đối ngoại mở rộng, nâng tầm cao mới, sự hợp tác nhiều mặt, nhiều lĩnh vực với nhiều quốc gia có xu hướng phát triển… đã tạo ra nhiều thuận lợi lớn, nhưng cũng xuất hiện khó khăn, thách thức lớn, tác động vào tư tưởng, càng đòi hỏi công tác tư tưởng phải có định hướng đúng và kịp thời. Gần đây khi giá cả tăng vọt, lạm phát cao, nhân dân lo lắng, Bộ Chính trị TW Đảng, đã có Kết luận và Chính phủ đã đưa ra 8 giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, an ninh xã hội. Công tác tư tưởng đã định hướng thông tin, chỉ đạo toàn Đảng, toàn xã hội thống nhất tư tưởng thực hiện các giải pháp của Chính phủ.
Đến nay, lạm phát dần dần được kiềm chế, tình hình tư tưởng xã hội đã dần ổn định. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng vừa qua định hướng tư tưởng tuy có đúng nhưng còn chậm làm cho tình hình tư tưởng diễn biến phức tạp trong những ngày đầu giá cả tăng cao, với nhiều thông tin thất thiệt tác động xấu đến dư luận.
Nếu cơ quan tư tưởng, lý luận, báo chí đưa ra được những ý kiến tham mưu để cấp uỷ, chính quyền các cấp định hướng đúng và kịp thời, đồng thời thể hiện được bản lĩnh chính trị thì tình hình tư tưởng luôn diễn biến theo chiều thuận lợi. Đặc biệt, trước những diễn biến phức tạp của tình hình, lại càng đòi hỏi công tác tư tưởng, lý luận và báo chí phải nhạy bén hơn, sâu sát thực tiễn hơn để tham mưu cho cấp ủy, chính quyền có định hướng và giải pháp công tác tư tưởng đúng và kịp thời theo yêu cầu, nhiệm vụ mới. Làm được điều đó cũng có nghĩa là chúng ta đã góp phần thiết thực nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tư tưởng, lý luận, báo chí trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước./.
Nguyễn Vân Chương
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Điện Biên