Năm1986, Ðảng ta tiến hành sự nghiệp đổi mới toàn diện, trong đó có đổi mới công tác tư tưởng, lý luận, tăng cường công tác nghiên cứu về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và công tác tổng kết lịch sử Ðảng. Ðể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đó, ngày 19/8/1987, Viện nghiên cứu Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh tụ của Ðảng (nay là Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng) được thành lập.
 
Với chức năng và nhiệm vụ được giao là cơ quan duy nhất của quốc gia có nhiệm vụ chuyên nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng, Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng đã nghiên cứu, biên soạn, xuất bản các di sản tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh dưới dạng sách toàn tập, tuyển tập, các sách chuyên đề: Hồ Chí Minh Toàn tập (10 tập), xuất bản lần thứ nhất (1990); Hồ Chí Minh Toàn tập (12 tập), xuất bản lần thứ hai (1996); Hồ Chí Minh Tuyển tập (3 tập) và đĩa CDROM Hồ Chí Minh Toàn tập (2002); Hồ Chí Minh - Toàn tập (15 tập) xuất bản lần thứ ba (2010); Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Hồ Chí Minh - Tiểu sử, Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh (3 tập); Hồ Chí Minh - Về Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội; Tư tưởng Hồ Chí Minh - về đại đoàn kết; - về kinh tế, - về công nghiệp; - về nông nghiệp và nông dân; Nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, v.v..

Những kết quả nghiên cứu khoa học của Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng đã góp phần quan trọng để xác định những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh, đóng góp thiết thực vào việc khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam của Ðảng và cách mạng Việt Nam. Những kết quả nghiên cứu này cũng là cơ sở và nội dung khoa học cơ bản cho việc hình thành các giáo trình, sách giáo khoa môn học tư tưởng Hồ Chí Minh, góp phần quan trọng vào công tác tư tưởng, tuyên truyền giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là tiếp tục đẩy mạnh việc "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" do Bộ Chính trị phát động.

Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng đã triển khai nghiên cứu, sưu tầm tư liệu, biên soạn một số sách chuyên đề, hồi ký về các đồng chí lãnh đạo của Ðảng và Nhà nước, tổ chức và cùng tổ chức các hội thảo khoa học, míttinh kỷ niệm những năm chẵn Ngày sinh của các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Ðảng, Nhà nước. Các tuyển tập văn kiện, tác phẩm, bài nói, bài viết của các đồng chí lãnh đạo chủ chốt cũng được Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng tập hợp.

Phông tư liệu về Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng và Nhà nước lưu trữ tại Viện hiện nay khá phong phú, với khoảng 25.000 trang tư liệu gồm nhiều thể loại về Hồ Chí Minh, gia phả, tộc phả một số đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Ðảng và Nhà nước... Ðây là cơ sở để Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Ðảng thực hiện thành công Chương trình sưu tầm tư liệu và viết tiểu sử các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của Ðảng và Nhà nước do Ban Bí thư giao./.

Hương Thủy - TTXVN